دکتر فرید کرمی با اشاره به طرح تحول سلامت اظهار کرد: در یک تقسیم بندی کلی می توان مشکلات آزمایشگاه ها را با درنظرگرفتن دولتی یا خصوصی طبقه بندی کرد؛ برای مثال سیستم ارجاعی که برای انتقال نمونه های آزمایشگاهی در طرح تحول روی کاغذ آمده، فاقد پشتیبانی های لازم در محیط است و بسترهای مربوطه در آزمایشگاه های دانشگاهی و دولتی برای آن فراهم نشده است.
وی افزود: به طور کلی در طرح تحول سلامت آزمایشگاه های بالینی از قلم افتاده اند؛ به عبارت دیگر زمانی که کلید طرح تحول زده شد ما هیچ برنامه مشخصی در بیمارستان های دولتی و دانشگاهی برای تحول آزمایشگاه بالینی شاهد نبودیم.
کرمی اظهار کرد: بزرگترین مانع در ارتقای آزمایشگاه های دولتی عدم تناسب تعرفه خدمات آزمایشگاهی با قیمت تمام شده آزمون های آزمایشگاهی بود که حتی با تجهیز کردن آزمایشگاه ها با جدیدترین دستگاه ها و تکنولوژی ها امکان انجام بسیاری از آزمون های تخصصی در آزمایشگاه های بیمارستان های دولتی و دانشگاهی فراهم نبوده و نیست.
رییس انجمن آسیب شناسی ایران خاطرنشان کرد: نگاه مسوولان ارشد حوزه درمان وزارت بهداشت به آزمایشگاه بالینی نگاهی صنعتی است؛ این نوع نگاه نه تنها نمی تواند به حل مشکل منتهی شود بلکه خود می تواند مسایل جدیدی را به سیستم تحمیل کرده و در آینده مشکلات جدیدی برای آزمایشگاه های دولتی و دانشگاهی رقم زند.
کرمی منظور از نگاه صنعتی را اینگونه توضیح داد که با تجمیع خدمات آزمایشگاهی در یک جا، قیمت تمام شده کم و انجام آزمون های آزمایشگاهی مقرون به صرفه شود.
وی افزود: صحیح است که تمرکز خدمات در یک نقطه منجر به کاهش قیمت تمام شده می شود اما این زمانی درست است که تمرکز خدمات مشکلی برای ارایه خدمات و کیفیت خدمات ارایه شده ایجاد نکند.
کرمی خاطرنشان کرد: در حال حاضر در برخی دانشگاه ها طرحی تحت عنوان 'دستورالعمل مدیریت متمرکز' برای تجمیع خدمات آزمایشگاهی در شرف استقرار است که بسیاری از بدیهیات مدیریت آزمایشگاه در آن دیده نشده است.
وی توضیح داد: برای مثال در این دستورالعمل آزمایشگاه به صورت بخش های جداگانه ای دیده شده که هر بخش مسوول دریافت نمونه و ارایه جواب است؛ در این دستورالعمل آزمایشگاه بالینی شامل بخش های جداگانه ای تحت عنوان بیوشیمی، خون شناسی و میکروب شناسی است که هریک مسوول فنی خود را دارد و در این میان مرحله پست آنالیتیک (مرحله تطبیق نتایج به دست آمده با وضعیت بالینی بیمار) حذف شده است.
کرمی ادامه داد: از نظر علمی درخواست آزمایش توسط پزشک معالج نوعی درخواست مشاوره پزشکی است؛ همانطور که متخصص قلب در هنگام ویزیت بیماری که برای مشاوره به او ارجاع داده می شود نیاز به انجام برخی آزمایش های تخصصی مانند اسکن تالیوم یا تست ورزش را تجویز می کند، درخواست مطالعات بیوشیمیایی یا میکروب شناسی روی نمونه بیمار نیز باید از این منظر نگریسته شود.
وی تصریح کرد: بدیهی است که نتایج به دست آمده از بخش های مختلف آزمایشگاه بالینی برای یک بیمار باید به پزشک متخصص طب آزمایشگاه برای جمع بندی نهایی و تطبیق با وضعیت بالینی بیمار ارجاع شود تا در صورت وجود مغایرت در جواب ها دستور انجام مجدد آزمایش صادر شود یا ضمن تماس با پزشک معالج درخواست آزمایشی جدید با پزشک معالج مطرح شود.
به گفته کرمی، در کشورهای پیشرفته دنیا اساس خدمات آزمایشگاه بالینی طبق این الگو تدوین شده است و از ابتدا با درنظرگرفتن چنین اصول مدیریتی است که اقدام به تمرکز خدمات آزمایشگاهی برای کاهش قیمت تمام شده می کنند.
وی گفت: اجرای دستوری چنین طرح هایی که قصد دارد بدون آماده سازی زیرساخت ها در کوتاه ترین زمان به نتیجه برسد، ثمری نخواهد داشت و ممکن است به خرابی سیستمی که در حال حاضر فعال است، بیانجامد.
کرمی ادامه داد: البته نکته دیگری که در این دستورالعمل شاهد آن هستیم، نوعی پاسخگویی به درخواست دانش آموختگان علوم پایه است که به دلیل عدم وجود امکانات شغلی در حوزه صنعت و تحقیقات متقاضی ورود به آزمایشگاه های بیمارستان های دانشگاهی هستند و عملا وزارت بهداشت قصد دارد هم قیمت تمام شده خدمات را پایین بیاورد و هم امکان اشتغال این دانش آموختگان را فراهم کند.
وی افزود: اما غافل از آنکه حضور کارشناسان علوم پایه در آزمایشگاه های بیمارستانی منوط به گذراندن دوره های بالینی است تا آنان با نوع کار در چنین آزمایشگاه هایی آشنا شوند؛ البته هر آزمایشگاهی با هر سطحی از پیچیدگی نیازمند متخصصان و دانش آموختگان علوم پایه نیست؛ بخش میکروب شناسی که در حد کشت معمولی روی نمونه خون و ادرار کار می کند، با یک کارشناس هم اداره می شود و نیازی به PHD ندارد.
** آموزش دستیاران مغفول مانده است
کرمی ادامه داد: یکی از مسایلی که در طرح های کلان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای آزمایشگاه بالینی در دانشگاه ها مغفول مانده، آموزش دستیاران است.
وی افزود: در حقیقت اینطور به نظر می رسد که آزمایشگاه مرجع سلامت بدون درنظرگرفتن نحوه آموزش دستیاران و جایگاه علمی اساتید این رشته، طرح هایی ارایه می دهد که با هدف کاهش قیمت تمام شده ممکن است آموزش دستیاری ضربه ببیند. این خود مصداق مشخص نبود تولیت در طرح های کلان وزارتخانه است و در تدوین چنین مداخلات بزرگی دغدغه های حوزه آموزش لحاظ نمی شود.
کرمی در مورد آزمایشگاه های بخش خصوصی گفت: در بین گروه های پزشکی آزمایشگاه های خصوصی بیشترین ضربه را در طول دو سال گذشته متحمل شده اند؛ افزایش بی رویه قیمت کیت و مواد مصرفی، افزایش قیمت تجهیزات و هزینه سرسام آور نگهداری در کنار تعیین دستوری تعرفه ای که متناسب با این هزینه ها نبوده است، بسیاری از آزمایشگاه ها را یا ورشکسته کرده یا در شرف ورشکستگی قرار داده است.
وی گفت: این درحالی است که زمانی که این انتقادها به مدیریت کلان آزمایشگاه ها در وزارت بهداشت ارایه می شود، باز همان پاسخ قبلی را مبنی بر اینکه برای کاهش هزینه ها باید به سمت تمرکز خدمات آزمایشگاهی برویم، می شنویم.
کرمی با بیان اینکه در حال حاضر آزمایشگاه مرجع سلامت الگوی تجمیع را به آزمایشگاه های کوچک پیشنهاد کرده است، افزود: انتظار ما از وزارت بهداشت آن است که خود چراغ اول را روشن کند و با بازنگری در نحوه صدور مجوز تاسیس آزمایشگاه از رشد بی رویه آزمایشگاه های کوچک ممانعت به عمل آورد و سپس به دنبال تجمیع آزمایشگاه ها باشد.
وی افزود: در حال حاضر شرایط تاسیس آزمایشگاه در دورافتاده ترین منطقه کشور با قلب پایتخت فرقی ندارد و سهولت تاسیس آزمایشگاه چه از نظر نبود نظام سطح بندی و رعایت فاصله از یکدیگر و چه از نظر فضا و امکانات فنی لازم برای تاسیس، شرایطی را به وجود آورده که فارغ التحصیلان این رشته کافی است با اخذ وام بانکی و اجاره یک محل که دارای حداقل های مندرج در آیین نامه تاسیس و اداره آزمایشگاه باشد، یکی از همان آزمایشگاه های ریز و درشتی راکه مورد گلایه مسوولان است، تاسیس کنند که البته با این هزینه های سرسام آور و تعرفه غیرواقعی خدمات سرنوشتی جز ورشکستگی در انتظار این موسسین نیست.
رییس انجمن آسیب شناسی ایران در بخش دیگری به برگزاری هفدهمین همایش آسیب شناسی و طب آزمایشگاه اشاره کرد و گفت: این همایش از چهارم تا ششم آذرماه در مرکز همایش های بین المللی رازی به همت انجمن آسیب شناسی ایران برگزار می شود.
به گزارش ایرنا از انجمن آسیب شناسی ایران، کرمی افزود: گروه های پاتولوژی دانشگاه های علوم پزشکی کشور، انجمن رادیوتراپی انکولوژی، انجمن خون و سرطان کودکان، انجمن مدیکال انکولوژی و هماتولوژی، مجمع انجمن های علمی گروه پزشکی، آزمایشگاه مرجع سلامت، مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، پژوهشکده غدد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران و مرکز تحقیقات انکوپاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران در برگزاری این همایش با انجمن آسیب شناسی همکاری می کنند.