دکتر علیرضا نصیری با اشاره به «طرح کیمیا» اظهار کرد: مرحله اول طرح کیمیا، دارای سه پروژه «طراحی و فرمولاسیون سیالات سبک و فوق سبک»، «طراحی و فرمولاسیون سیالات کنترل کننده هرزروی» و «طراحی و فرمولاسیون سیالات کنترل کننده لایه‌های شیلی» در حوضه سیالات حفاری است که به منظور مقابله با مشکلات هرزروی و عبور از لایه‌های شیلی که در میدان‌های بزرگ دنیا به عنوان عمده‌ترین عامل افزایش دهنده هزینه‌های حفاری بوده، مورد توجه قرار گرفته شده است.
نصیری با اشاره به پدیده هرزروی اظهار کرد: هنگام حفاری در لایه‌های مختلف زمین، به ویژه در ایران که به صورت کربنات است، اصولا با شکافهایی روبرو می‌شویم که یا طبیعی هستند و یا توسط فشار ستون سیال ایجاد شده که منجر به شکافهای القایی می‌شوند؛ از این رو هر یک از این شکافها و در واقع خلل و فرجی که با آن روبرو می‌شویم، می‌تواند موجب اختلال در جریان گردشی سیال در چاه و هرزروی گل حفاری که بسیار ارزشمند است، شود.
وی افزود: در واقع ما باید سیال مناسبی را بر اساس نوع شکافهایی که وجود دارد، طراحی کنیم و اجازه ندهیم این پدیده اتفاق بیفتد و امروزه با مطالعات بسیار جامعی که در این زمینه انجام شده است، موفق به جمع آوری دایرةالمعارف بزرگی در زمینه هرزروی شده‌ایم تا این مشکل را بهتر شناسایی کنیم.
وی با اشاره به راهکارهای پیشنهادی در کنترل هرزروی در «طرح کیمیا» تصریح کرد: در این طرح موفق شدیم موادی را برای اولین بار به صنعت حفاری ارائه دهیم که در مقایسه با کنترل کننده‌های دیگری که قبلا استفاده می‌شد مانند صدف‌های آهکی، پوست گردو و میکا و … از مزیت‌های بسیار مهمی برخوردار هستند. این مواد علاوه بر کارایی فوق‌العاده، از مواد طبیعی بوده و هیچ مشکل محیط زیستی ندارند.
نصیری با بیان این‌که یکی از این مواد از نظر کارآیی به طور مشخص در مقایسه با نمونه آمریکایی آن، کیفیت خیلی بالاتری را از خود نشان داده است، گفت: در حال حاضر این ماده را با نام اختصاری RIPI LQ به صنعت معرفی کرده‌ایم. تستهای آزمایشگاهی در پژوهشگاه و آزمایش میدانی در چاه «چارک» مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج بسیار مثبتی به دست آمده است. از نظر قیمت نیز این ماده در مقایسه با معادل خارجی آن با یک سوم هزینه تولید می‌شود.
مسؤول پروژه گروه پژوهش وفناوری حفاری وتکمیل چاه پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به یکی از مشکلات دیگر حفاری که عبور از لایه‌های شیل است، افزود: مشکلات زیست محیطی و هزینه بالا از عمده‌ترین چالش‌های استفاده از گل‌های روغنی بوده که در گذشته هنگام عبور از لایه‌های شیلی از آن استفاده می‌شده، از این‌رو در بسیاری از کشورهای پیشرفته به دلیل این‌گونه مشکلات دیگر از گل‌های روغنی استفاده نمی‌شود.
وی با تاکید بر این‌که نسل سوم گل‌های حفاری که اصطلاحا دوستدار محیط زیست هستند، به عنوان جایگزین مناسبی در این خصوص مطرح شده است، خاطرنشان کرد: پژوهشگاه اقدامات بسیار مفیدی به عنوان جایگزین در این زمینه انجام داده که می‌توان به طراحی گل‌های سیلیکاتی، گلایکولی، پلیمری و اخیرا گل‌های فاقد جامد (non solid) به عنوان دستاوردهای جدید در این مجموعه اشاره کرد که نسبت به گل‌های روغنی از کارآیی بسیار بالایی برخودار هستند.
نصیری با اشاره به پروژه طراحی و فرمولاسیون کنترل کننده لایه‌های شیلی گفت: در این پروژه از یک گل بسیار مناسب در شرایط دمایی بسیار بالا که کمترین خسارت را به مخارن هیدروکربونی وارد می‌کند، استفاده شده است که به عنوان پایدار کننده یا ممانعت کنندگی از فعال شدن شیل‌ها عمل می‌کند که امیدواریم تا دوماه آینده تست میدانی آن در چاه آبان در منطقه دهلران که در حال حفاری است، انجام شود.
وی با اشاره به موضوع طراحی سیالات سبک و فوق سبک به عنوان یکی دیگر از چالش‌های صنعت حفاری افزود: استفاده از حباب‌های شیشه‌ای یکی از تکنیک‌های مورد استفاده برای کاهش وزن گل‌های سنگین بوده تا با مشکل هرزروی مواجه نشویم.
رییس بخش سیالات حفاری در ادامه افزود: فناوری حباب‌های شیشه‌ای در اختیار کشورهای خارجی بوده و تا کنون موفق به دستیابی به آن نشده‌ایم؛ اما در این پروژه توانستیم با به کار‌گیری چند روش جدید و کاملا ابتکاری خاص گل‌های حفاری سبک و فوق سبکی را طراحی و فرمولاسیون کنیم.
نصیری در خصوص اولین روش که موضوع کاهش وزن با فوم‌های حفاری پایه دترجنتی که آسیب‌های محیط زیستی زیادی دارند، گفت: در روش جدید با جایگرینی این فوم‌ها با دو ماده جدید RIPI P1 و P2RIPI که هم به لحاظ محیط زیستی دوستدار طبیعت بوده و هم ازلحاظ فنی از کارایی بسیار بالایی برخوردار هستند، استفاده کرده‌ایم. در همین راستا دومین راهکار، استفاده از یک ماده طبیعی است که بومی کشور ایران است و طبیعتا به نام ایران ثبت خواهد شد که آثار فوق‌العاده‌ای از نظر فنی دارد.
وی در همین راستا افزود: زمانی که این ماده به آب نمک اضافه می‌شود، وزن سیال حفاری را تا 54PCF کاهش داده و به لحاظ ساختار فیزیکی که دارد، علاوه بر کاهش وزن به کنترل هرزروی نیز کمک می‌کند. ماده سومی که در مطالعات به آن دست پیدا کرده‌ایم، استفاده از فیلری است که چگالی آن بسیار پایین بوده که هنگام مخلوط شدن با سیالات موجب کاهش وزن آنها می‌شود.
نصیری با اشاره به کاربرد فناوری نانو در سیالات حفاری گفت: همواره نگاه ما به مواد نانو در حفاری بصورت «افزودنی» بوده و این مواد نمی‌توانند جزو مواد اصلی سازنده سیال حفاری قرار گیرند. برای مثال اگر بخواهیم به جای «بنتونایت» که پایه اصلی ساخت گل‌های ماست، از نانو بنتونایت استفاده کنیم، هزینه‌های ما تا حدود چند ده برابر افزایش پیدا می‌کند.
رییس بخش سیالات افزود: در واقع بهترین عملکرد مثبتی که در صنعت سیال حفاری از نانو داشته‌ایم و آن‌را به صورت آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار داده‌ایم، در کنترل شیل‌ها و با استفاده از دستگاه‌های Pourpressers Transmission بوده که با طراحی نانوسیال کیفیت کیک گل را از لحاظ تراوایی افزایش داده، به نحوی که سیال، اجازه پیدا نکند که به سازند حفاری وارد شود.
وی با تاکید بر این‌که در سال‌های اخیر توانسته‌ایم چالش‌های اصلی و مهم سیالات حفاری را شناسایی کرده و متناسب با آنها به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای درخصوص رفع این مشکلات دست پیدا کنیم، تصریح کرد: همواره مشکلاتی نظیر هرزروی، عبور از لایه‌های شیلی و دیگر مواردی که به آنها اشاره شد، هزینه‌های سنگینی را به صنعت حفاری بویژه از نظر کاهش بهره‌وی مخازن کشور، تحمیل کرده که کنترل آنها میسر بوده و این پژوهش‌ها می‌تواند از هزینه‌های سنگین در این بخش جلوگیری کند.
No tags for this post.