سرنوشت ببرهای میهمان؛ ازهتلی در آمریکا تا قفسی در باغ وحش ارم
سرنوشت ببر سیبری که 5 سال پیش به ایران آمد همچنان در هاله ای از ابهام است و زندگی این گونه ارزشمند میان دو سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکی گرفتار شده است. قطعا تراژدی تکراری ببر سیبری را شاید همه نه ولی حداقل دوستداران محیط زیست می دانند که 5 سال پیش دو قلاده ببر از سیبری به ایران وارد شد و در مقابل دو قلاده پلنگ به سیبری فرستاده شد، این ببرها به علت آماده نبودن محیط زندگی قرار شد برای مدتی کوتاه ( البته در آن زمان این مطلب گفته شد) در باغ وحش ارم به سر برند تا در اولین فرصت به محل زندگی جدید منتقل شوند اما این مدت کوتاه اکنون 5 سال شده است.
البته چند ماه بعد از قرار گرفتن این گونه های ارزشمند در باغ وحش خبر رسید که ببر نر به علت بیماری مشمشمه که بیماری مخصوص تک سم ها است تلف شده و گونه ماده نیز مشکوک به بیماری است، اینطور شد که ببر ماده به علت مشکوک بودن به بیماری 5 سال است در اسارت و در شرایط نامطلوبی به سر می برد.
تاکنون تعداد زیادی از دوستداران حیات وحش برای نجات این گونه ارزشمند از شرایط کنونی دست به اقداماتی از جمله تجمع در مقابل سازمان محیط زیست زده اند اما اکنون مساله این است که سازمان محیط زیست در راستای حل این مشکل هیچ محدودیت و کم کاری ندارد اما سازمان دامپزشکی همراهی نمی کند و بنا به گفته مجید خرازیان مقدم مدیر کل تنوع زیستی سازمان، این نهاد هیچ گونه مشکلی برای حل این مساله ندارد.
البته تاکنون کارشناسان دو سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی جلسات متعددی داشته اند که یکی از تصمیمات این جلسات این بود که سازمان محیط زیست مکان جدیدی را تعیین و ببر را به آنجا منتقل کند تا کارشناسان سازمان دامپزشکی برای نمونه گیری از حیوان اقدام کنند.
بر این اساس سازمان محیط زیست مکانی در باراجین قزوین را پیشنهاد داد که مورد موافقت سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت قرار نگرفت بعد از آن سمسکنده در منطقه حفاظت شده میانکاله در استان مازندران مد نظر قرار گرفت که مورد موافقت سازمان دامپزشکی قرار گرفت اما بعد از برگزاری جلساتی با مسوولان استانی، بنابه ملاحظاتی این انتقال مورد موافقت مدیر کل محیط زیست استان مازندران قرار نگرفت.
بعد از نشستی که کارشناسان امر داشتند به این نتیجه رسیدند که بهتر است نمونه گیری از حیوان در مکان فعلی ( باغ وحش ارم) صورت گیرد که این تصمیم با واکنش کارشناسان دامپزشکی مواجه شد این در حالی است که سازمان محیط زیست می گوید نمونه گیری در محل فعلی نگهداری ببر انجام شود که اگر نتیجه نشان داد بیمار است سازمان حیوان را به مراجع مرتبط تحویل می دهد که در این صورت دیگر هزینه ای برای جابجایی صرف نشده است اگر هم بیمار نباشد در مدت 24 ساعت تعین تکلیف می شود زیرا اکنون درخواست های زیادی برای گرفتن این ببر به سازمان محیط زیست آمده است.
اما در مقابل سازمان دامپزشکی همچنان بر روی تصمیم اول یعنی جابجایی حیوان و نمونه گیری در مکان جدید اصرار دارد که به این صورت وضعیت این حیوان در اسارت به کلافی سردرگم میان سازمان محیط زیست و دامپزشکی تبدیل شده است.
این در حالی است که داریوش جهان پیما مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های دامی سازمان دامپزشکی نیز ضمن مخالفت اکید با درخواست مسئولان سازمان محیط زیست برای خونگیری از ببر سیبری در قرنطینه ارم گفته بود: سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت سال گذشته برای حل مشکل ببر سیبری، پیشقدم شدند و با حذف گزینه معدوم سازی، از سازمان محیط زیست خواستند ببر را برای انجام آزمایشات لازم به مکانی استاندارد و بدون بازدید عموم منتقل کند که مورد قبول مسئولان سازمان محیط زیست وارد شد و طی صورتجلسه ای که 3 ماه پیش امضا کردند متعهد شدند حیوان را تا آخر شهریورماه سالجاری به جایگاه ببر در منطقه حفاظت شده سمسکنده منتقل کنند. لذا با توجه به مناسب نبودن شرایط قرنطینه ارم برای خونگیری از این ببر از مسولان سازمان خواهشمندم به صورتجلسه ای که امضا کرده اند پایبند باشند و حیوان را برای انجام آزمایش و تعیین تکلیف به جایگاه پیشنهادی خودشان در سمسکنده ساری منتقل کنند.
اما مسوولان سازمان محیط زیست می گویند که بررسی های بیشتر نشان داد که به علت یک سری ملاحظات انتقال ببر به سمسکنده صحیح نیست و اصلا چرا باید هزینه ای بیهوده برای انتقال خرج شود در حالی که می توان در همین مکان هم نمونه گیری کرد.
اسماعیل کهرم مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست به ایرنا گفت:طرح انتقال ببر سیبری به کشور یک طرح خیانت بار بود زیرا اینها ببر مازندران نیستند بلکه ببر سیبری هستند و با آن شرایط آب و هوایی سرد سازگاری دارند.
وی افزود: کت یا همان تعداد پرزهای بدن ببر سیبری 3 برابر ببر مازندران است زیرا باید بتوانند سرمای سیبری را تحمل کنند حال تصور کنید این حیوان با این تعداد پرز چگونه گرمای تابستان شمال کشور ( سمسکنده – میانکاله ) را تحمل کند. به عبارتی تعداد موهایی که در یک سانتیمتر مربع بدن ببر سیبری است سه برابر ببرمازندران است.
وی اظهار کرد:در همان سالی که ببرها وارد ایران شدند برای اسکان آنها در سمسنکده هزینه گزافی کرده اند که اکنون حدود دو میلیارد تومان قیمت آن هزینه ها است و اکنون تلی از بتن، آهن و فنس بدون استفاده مانده اند.
کهرم گفت: در آن زمان ( 89 سال ورود ببرها به ایران ) مسوولان اعلام کرده بودند که اکنون فقط 7 کشور در دنیا ببر دارد و ایران هشتمین کشور دارنده ببر است در حالی که ببری که آنها دارند آزاد هستند و در جنگل زندگی می کنند نه اینکه در قفس باشند و دستی تغذیه شوند.
وی افزود: اگر مد نظر در قفس بودن ببر است که در یکی از هتل های امریکا چهار قلاده ببر سفید کمیاب وجود دارد که دو دامپزشک مرتب مراقب آنها هستند، این ببرها در لابی یک هتل نگهداری می شوند، دورتادور آنها شیشه است و در شرایط بسیار مناسبی زندگی می کنند تا مردم آنها را ببینند.
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: اگر مساله در قفس بودن است که در تمام دنیا ببر وجود دارد اما مهم به طور طبیعی و وحشی زندگی کردن آنها است، با توجه تخریب گسترده زیستگاه ها اکنون دیگر در ایران جایی برای زندگی طبیعی حیوانی مانند ببر وجود ندارد که بتوانند به طور طبیعی حداقل یکسال غذای خود را تامین کند.
کهرم اظهار کرد: بر اساس طبقه بندی اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست ( IUCN ) ببر نیازمند زیستگاهی است که در ایران از بین رفته و دیگر وجود ندارد.
وی به ناشیگری کارشناسان برای شناساندن این دو قلاه ببر به هم در آن زمان اشاره کرد و گفت: ببر ماده چهار ساله و نر دو ساله بود، اینها در چهارسالگی به بلوغ می رسند بنابراین ببر نر هنوز بالغ نشده بود و بدتر از آن اینکه بدون مطالعه و هیچ مقدمه ای ببر نر را در قفس ببر ماده جای دادند در حالی اجرای این کار نیازمند یک پروسه طولانی مدت چند ماهه و گاهی چند ساله است.
کهرم ادامه داد: به محض اینکه ببر ماده ببر نر را در قفس خود دید به سوی حیوان حمله ور شد و سینه ببر نر را دردید هر چند دامپزشکان اقدام به تزریق آنتی بیوتیک کردند اما در نهایت موجب عفونت آن قسمت از بدن حیوان شد که سه تا چهار روز بعد از این ماجرا تلف شد.
وی تاکید کرد: اما چیزی که اکنون قابل فهم نیست این است که چرا نمی شود ببر ماده را در همین مکان فعلی آزمایش کرد و حتما باید منتقل شود؟!
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: درست است که میانکاله پناهگاه حیات وحش با وسعتی حدود 68 هزار هکتار یک قطعه از بهشت است اما برای زندگی ببر مناسب نیست زیرا اکنون حدود 100 هزار راس گوسفند و 22 بنه ( طویله ) در آنجا وجود دارد، همچنین گله های بزرگ گاومیش در آنجا هستند که ممر اصلی درآمد اهالی منطقه را تشکیل می دهند.
وی ادامه داد: در جلساتی که با مسوولان استانی و نمایندگان اهالی منطقه داشتیم آنها گفتند اگر پای ببر به اینجا برسد زندگی ما و گله هایمان با خطر مواجه می شود زیرا اگر مراتع اینجا بوی ببر به خود بگیرد دیگر حیوانات ما برای چرا نمی روند ، حتی ممکن است گله های ما مورد حمله ببر قرار گیرند زیرا غذای طبیعی این حیوان که اهو و جبیر است دیگر در این منطقه وجود ندارد از این رو موجب نارضایتی اهالی منطقه می شود.
وی با بیان اینکه به هیچ وجه صلاح نیست ببر به میانکاله منتقل شود گفت: نمی دانم چرا سازمان دامپزشکی حاضر به خونگیری در مکان فعلی نیست.البته به نظر می رسد اگر حیوان به بیماری مشمشه مبتلا بود تاکنون تلف شده بود در حالی که بعد از گذشت 5 سال هیچ علائمی از این بیماری ندارد.
وی با تاکید بر اینکه نهایت ظلم به این حیوان شده است افزود: ببر حیوان بیشه و آب است نه جنگل ، زمانی که شکار می کند تا نصف بدنش را در آب قرار می دهد در حالی که در میانکاله آبی وجود ندارد، اما ما انسان ها با خودخواهی تمام اینها را از این حیوان گرفتیم و به نظر می رسد دچار افسردگی شده است.
همچنین علی تیموری مدیر کل دفتر صید و شکار سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: سازمان محیط زیست نامه ای به سازمان دامپیزشکی ارسال کرده مبنی بر اینکه آزمایش ببر سیبری در باغ وحش ارم یعنی مکان فعلی نگهداری این حیوان انجام شود اما آنها با این درخواست موافق نیستند.
وی با بیان اینکه به نظر می رسد این میان لج و لجبازی شده است افزود: در حالی که حل این مساله به هیچ عنوان کار سختی نیست، ما می گوییم سازمان دامپزشکی در همین مکان فعلی نمونه گیری کند و دیگر نیازی به صرف هزینه ای برای جابجایی نباشد که اگر جواب آزمایش نشان داد حیوان بیمار است تصمیم گیری شود و اگر نه که در مدت زمان کوتاهی تکلیف آن مشخص می شود.
تیموری تاکید کرد: وقتی جواب دامپزشکی این است که در مکان فعلی آزمایش نمی گیرد و بر انتقال ببر اصرار دارد به نظر می رسد بیشتر لج و لجبازی است تا یک نظر علمی و فنی.
وی گفت: این در حالی است که قبلا در همین مکان از تعداد زیادی شیر نمونه گرفتند حال چه اتفاقی افتاده که این مکان مناسب نمونه گیری نیست؟
تیموری اظهار کرد: تاکنون سازمان محیط زیست برای نگهداری و حفاظت از ببر سیبری هزینه و تلاش زیادی کرده است در ابتدا سازمان دامپزشکی اصرار داشت که حیوان معدوم شود که سازمان محیط زیست با دلایل علمی این گزینه را منتفی کرد.
وی گفت: قطعا جابجایی حیوان هزینه زیادی را متوجه سازمان محیط زیست می کند و این در حالی است که اگر حیوان بیمار باشد قطعا باید معدوم شود که در این صورت فقط هزینه جابجایی روی دست سازمان محیط زیست می ماند.
چهارم آبان ماه تجمعی 40 نفره از دوستداران حیات وحش در مقابل سازمان حفاظت محیط زیست با هدف تعیین تکلیف ببر سیبری برگزار شد که تجمعه کنندگان بعد از شنیدن صحبت های مجید خرازیان مقدم مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست قانع شدند.
وی گفته بود نمونه گیری از ببر سیبری اولویت این سازمان برای تعیین تکلیف این حیوان است ، ما مشکلی برای روشن شدن وضعیت این ببر نداریم اما نمی دانیم چرا سازمان دامپزشکی حاضر به نمونه گیری از آن در مکان فعلی نیست.
وی گفت: سازمان محیط زیست آماده است در صورت مشخص شدن نتیجه آزمایش در مدت 24 ساعت تکلیف این حیوان را مشخص کند، از سازمان دامپزشکی می خواهیم علت نگرفتن نمونه از ببر سیبری را در قرنطینه فعلی به صورت مکتوب به سازمان محیط زیست ارسال کند تا مورد بررسی قرار گیرد.
وی تاکید کرد: با صدای بلند می گویم محیط زیست تصمیم بر انتقال ببر به سمسکنده داشت اما بنا بر ملاحظات فنی مطرح شده از این تصمیم منصرف شده است چون اگر کوچکترین مشکل برای آن منطقه پیش بیایید نمی توانیم پاسخگو باشیم از این رو بهترین و عملی ترین کار این است که در مکان فعلی نمونه گیری شود.
