ترویج علم و سالی که در پیش است
هفته علم با برگزاری مراسم اهدای جوایز ترویج علم ایران به کار خود پایان داد. جوایز ترویج علم به‌نوعی نقطه عطف و اوجی بر فعالیت‌های انجمن ترویج علم – در سال‌های اخیر – به شمار می‌رود و نوعی پایان فصل فعالیت‌ها و جشن‌نامه‌ای برای پایان یک دوره فعالیت و آغاز دوره بعدی است.
طبیعتا اکنون زمان تشکر کردن و خسته نباشید گفتن است. زمان مقایسه کارهای زیادی که جامعه ترویج علم ایران در مقابل امکانات اندکش انجام داده است و گام‌های بزرگی که با دست‌های خالی و پاهایی لرزان در طول سال برداشته است.
هیچ‌کس نباید کوچک‌ترین شکی در دشواری مسیری داشته باشد که مسئولان انجمن ترویج علم و هرکسی که قدم درراه ترویج می‌گذارد در پیش‌گرفته است؛ اما درعین‌حال شاید همین‌الان زمان درست و مناسبی باشد که همه ما و ازجمله مدیران انجمن ترویج علم به آسیب‌شناسی و مرور منصفانه عملکرد یک‌ساله خود بنشینند. یک‌بار به‌دوراز درگیری‌ها، روندها و رفتارها را مرور کنند و اهداف خود را به یاد بیاورند و ببینند در کجاها از فرصت‌ها استفاده درست کرده‌اند، کجاها از هیچ، فرصتی بی‌نظیر خلق کرده‌اند و کجاها فرصت‌های به‌دست‌آمده را ازدست‌داده‌اند و مسیری اشتباه رفته‌اند.
اشتباه‌ترین کاری که جامعه ترویج علم ایران می‌تواند انجام دهد این است که به هر کاری که انجام می‌شود رضایت دهد و نقص‌های خود را نبیند یا اگر دید همه را به گردن شرایط بیرونی بیندازد.
هنوز ما در شرایطی قرار داریم که مروجان برجسته در گوشه و کنار این کشور شناخته نمی‌شوند و کارهای آن موردحمایت قرار نمی‌گیرد. ما هنوز نتوانسته‌ایم ساختارهایی برای حمایت از مروجان علم ایجاد کنیم تا حداقل در برخی از گره‌های اداری به یاری آن‌ها بشتابیم. هنوز ما نهادی در اختیار نداریم که بتواند به‌مرور رسانه‌های روز بپردازد و ایرادهای آن‌ها را فارغ از آشنایی‌ها و رفاقت‌ها، یادآور شود، هنوز در برابر موج‌های سهمگین شایعه و شبه‌علم ما آسیب پذیریم. ما هنوز نتوانسته‌ایم برای مروجان علم دوره‌ها یا کارگاه‌ها یا منابعی را تهیه کنیم که به آن‌ها کمک کند تا توانایی و تخصص خود را بهبود بخشند.
ما هنوز نتوانسته‌ایم تجربه‌های موفق ترویج علم در کشور را جمع‌آوری و نقد کنیم و از دل آن‌ها اشتباه‌ها و نقاط اوجش را استخراج کنیم.
ما هنوز نتوانسته‌ایم اصولی را تدوین کنیم که نقشه راه ترویج علم ما باشد. هنوز جامعه علمی و آکادمیک ما با ترویج غریبه است و هنوز انجمن‌های تخصصی حاضر به فعالیت در حوزه ترویج نیستند.
مواجهه با چنین چالش‌هایی کارهای دشواری است که از عهده افراد مستقل برنمی‌آید. این‌ها شاید بخشی از وظایف انجمن ترویج علم ایران باشد که باید برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی کند و از سوی دیگر برای خود اهدافی کوتاه‌مدت و میان‌مدت و درازمدت تعریف کند.
انجمن ترویج علم می‌تواند کار بسیار بزرگی انجام دهد و آن اینکه علاوه بر اینکه از ترویج علم و استفاده از تفکر علمی در برنامه‌ریزی و روندها سخن بگوید، آن را در عمل به دیگران نیز نشان دهد. باید هدف‌های مشخصی را تنظیم کرد تا بتوانیم موفقیت و شکست خود را ارزیابی کنیم. در غیاب چنین نقشه راهی داستان ما داستان تیراندازی است که هر بار تیری بر چله کمان می‌گذارد و پرتاب می‌کند در انتظار فرود تیر می‌نشیند، به دور مخل فرود آن دایره‌هایی را رسم می‌کند و نشستن تیر بر هدف را جشن می‌گیرد. او هیچ‌گاه نخواهد توانست رشد کند چون معیار و فاصله‌ای برای سنجش دور ماندن از اهداف خود ندارد.
پوریا ناظمی / روزنامه نگار علم
No tags for this post.
