تغییرات اقلیمی و نیز انواع بیماری‌ها، موجب به خطر افتادن امنیت غذایی وابسته به برنج‌های آسیایی شده است. تغییرات شدید اقلیمی سبب شده که شرایط زمین برای کشت و رشد این محصول آماده نباشد. افزون بر این، انواع بیماری‌های مختلف برنج، هر ساله بلای جان کشاورزان این محصول می‌شود. در این میان، شاید راه حل را بتوان در هزاران کیلومتر آنسوتر و در استرالیا یافت.
چرا مطالعات گسترده‌ای را بر روی انواع وحشی برنج به انجام می‌رسانید؟
نمونه های برنج وحشی شباهت‌های زیادی به انواع برنج غیروحشی دارند و علاوه بر آن می‌توانند در برابر انواع عوامل استرس‌زای محیطی از خشکسالی گرفته تا آب شور و گرما مقاوم باشند. این صفات در تولید محصولات مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی در آینده بسیار ارزشمند به شمار می‌روند.
چرا به جای اینکه در آسیا به بررسی انواع برنج وحشی بروید، در استرالیا به دنبال آن رفتید؟
بیش از 7 هزار سال است که برنج در آسیا کشت می‌شود و انواع وحشی آن با انواع اهلی آن ترکیب شده‌اند. نکته مهم این است که گونه‌های وحشی برنج یافت شده در نواحی دورافتاده استرالیا از نظر ژنتیکی هیچ گونه آمیزشی با گونه‌های رایج کشت شده ندارند. به همین دلیل بود که چندی پیش سفری به منطقه‌ای گرمسیری در شمال استرالیا برای یافتن انواع برنج وحشی داشتم.
بلاست برنج یکی از بیماری‌هایی است که اخیرا موجب نابودی محصول برنج در آسیا شده است. نکته جالب اینجاست که برخی گونه‌های وحشی برنج استرالیایی هزاران سال در طبیعت در معرض قارچ این بیماری قرار داشتند و به همین دلیل است که از نوعی مصونیت طبیعی در برابر آن برخوردارند.
این گونه‌های وحشی برنج کجا رشد می‌کنند؟
این گیاهان در نواحی که آبی به عمق یک متر دارند رشد می‌کنند. به همین دلیل باید وارد مناطقی نظیر باتلاق‌ها و آبگیرهای مختلف شویم. مشکل اینجاست که باید به شدت مراقب باشیم، زیرا این مکان‌ها زیستگاه انواع تمساح‌های آب شور نیز به شمار می‌رود.
برای تهیه انواع جدیدی از برنج، آیا به سراغ دستکاری ژنتیکی می‌روید؟
خیر! نیازی به این کار نیست. ما با استفاده از ابزارهای تحلیل دی.ان.ای می‌توانیم تعیین کنیم که کدام یک از این انواع برنج وحشی دارای ژن‌هایی است که صفات مورد نظر را داراست و سپس آن را با برنج‌های معمولی اصلاح نژاد کنیم. پژوهش‌های خوبی در زمینه توالی ژنتیکی به انجام رسیده و خوشبختانه روندی ایجاد شده که توانایی ما در این رشته، در هر شش ماه دو برابر می‌شود. این خیلی ارزشمند است و می‌وانیم از این توانمندی برای پیشرفت کشاورزی در سراسر جهان استفاده کنیم.
نظرتان درباره تهیه بانک بذر برای جلوگیری از نابودی برخی گونه‌های گیاهی چیست؟
جمع آوری بذر و نگهداری از آن کار خوبی است، اما باید دقت کرد که با این کار نمی‌توان جلوی تکامل طبیعی گیاهان را گرفت. وقتی گیاهان در طبیعت وحشی حضور دارند، به صورت خودکار در برابر تغییرات اقلیمی تکامل می‌یابند. به همین دلیل است که حفاظت از اکوسیستم اهمیت زیادی دارد. در واقع به این ترتیب طبیعت می‌تواند به نیازهایی که به سبب تغییرات اقلیمی خواهیم داشت پاسخی درخور دهد.
آیا انواع وحشی برنج که جمع آوری می‌کنید می‌تواند برای افزایش غذایی برنج به کار رود؟
کشاورزان معمولاً برنج‌هایی می‌کارند که بتوان آن را سریع پخت. اما واقعیت این است که برنج‌هایی که پخت آنها کمی بیشتر طول می‌کشد از ارزش تغذیه‌ای بالاتری برخوردارند. این برنج‌ها معمولاً قند کمتری دارند و به این ترتیب احتمال اینکه سبب بروز چاقی یا دیابت شوند کمتر است. در طبیعت ما با انواعی از برنج روبرو هستیم که می‌تواند سودمندی‌های زیادی برای سلامت ما به همراه داشته باشد.
به چه نتایج هیجان انگیزی در کار خود دست یافته‌اید؟
ما به تازگی ژن‌هایی را در گندم یافتیم که نیز میزان آرد به دست آمده و نیز کیفیت نان تهیه شده موثر است. ما همچنین توانستیم ژن عامل عطر برنج را نیز بیابیم. این ژن نقش مهمی در برنج باسماتی خواهد داشت. ما حتی توانسته‌ایم ژن‌های تعیین کننده میزان زمان پخت را نیز بیابیم.
مترجم: صالح سپهری فر
No tags for this post.