بافت روستا نسبتاً وسیع و در دامنه کوه های کرکس احداث شده است .  این مسجد دارای دو ورودی جدا و دو شبستان زنانه و مردانه ویک تک مناره تشکیل شده  است .  نمای بنا به تازگی مرمت شده و دارای تزئینات آجری جدید است .

بر اساس مستـندات تاریخی این مسجد دارای  در ورودی بزرگ و منبت کاری با کتیبه و لوحه هایی است که بر روی آن با خطوط کوفی ، ثلث و نسخ آیاتی از قرآن کنده کاری شده و در کتیبه دور چهارچوب هم نام و القاب بانی و سازنده مسجد را که در سال 700 ه . ق به پایان رسانیده ، نوشته شده است .

مناره این مسجد با آجر و کاشی   مزین شده و کاشی های به کار رفته در آن فیروزه ای رنگ بوده و در بالای منار ،  گل دسته ای کار شده که تز ئینات آن جدید هستند  . مناره دارای ارتفاع کوتاهی است و خود مسجد دارای دو بخش قدیمی و جدید است که در حال حاضر بخش مردانه کاملاً جدید و بخش زنانه آن مربوط به دوره ایلخانی است . فضای این قسمت عبارت است از یک تالار یا شبستان که دور تا دور آن در چهار طرف دارای غلام گردش بوده  و در پائین   آن ها هم فرو رفتگی های حجره  مانندی وجود دارد . بین بخش قدیمی و جدید مسجد محوطه ای وجود دارد که دور تادور آن را با شیشه و نرده های فلزی  پوشانده اند . اهالی روستا به دلیل سرقت های متعددی که از آثار باستانی در این منطقه انجام شده بسیار از این در حفاظت کرده و همگی دچار نوعی ترس شدید از به سرقت رفتن این در هستند و به هیچ عنوان ، هیچ فردی اجازه ورود به محوطه در قدیمی را ندارد و ما  تـنها   از   طریق    پنجره  کوچکی که در این نرده ها تعبیه شده بود توانستیم این در را مشاهده کنیم . در چوبی و منبت کاری شده است و بر روی آن کتیبه هایی به چشم می خورد در کنار این در بقایای کاشی کاری دوره ایلخانی دیده می شود . متاسفانه به دلیل شرایط ویژه نگهداری این در ، امکان عکسبرداری از آن وجود نداشت .

محراب اصلی و قدیمی این مسجد در شبستان زنانه واقع شده که دارای طاقی فرورفته  با تزئینات داخلی گچی و کاشی کاری منحصر به فرد زرین فام  ستاره شش پر و اشکال شش ضلعی که بر  روی  هر   ستاره  و در حاشیه آن کتیبه هایی وجود دارد رنگ کاشی ها        فیروزه ای ، لاجوردی و …  است . در دو طرف طاق محراب دو طاقچه کوچک با تزئینات مقرنس گچی وجود دارد  که دورتا دور این بخش  ها   با کاشی ها ،ستاره ها و تزئینات ذکر شده پوشانده شده است . در بالای این محراب کتیبه ای گچی از آیات قران دیده می شود که بر روی آن رنگ    طلائی کشیده اند . به دلیل زهکش نبودن زمین مسجد ، بخش اعظم رطوبت مخرب در مسجد از کف ها و بدنه به بنا وارد می شود و ایجاد ناکش در پیرامون بنا ضرورت دارد . سقف های شبستان اصلی ، به صورت گنبدی است و اخیراً پشت بام را آجر فرش نموده اند.

بر اساس مستـندات تاریخی این مسجد دارای  در ورودی بزرگ و منبت کاری با کتیبه و لوحه هایی است که بر روی آن با خطوط کوفی ، ثلث و نسخ آیاتی از قرآن کنده کاری شده و در کتیبه دور چهارچوب هم نام و القاب بانی و سازنده مسجد را که در سال 700 ه . ق به پایان رسانیده ، چنین شرح می دهد :

« امر ببنا هذا المسجد …. الصدر الامام العالم الملک الفاضل و الخطباء مفخر القضات مفتی العصر نعمان الزمان قدوة المشا یخ  و المحققین تاج الملة و الدین عبدالواحد بن الصدر السعید الامام ملک العلما و الفاضل افتخار العراق خاتم الزمان نجم الملة و الدین محمد ابن المرحوم السعید ملک العلما و الفاضل زین الحاج الحرمین  نجم الملة و الدین علی ابن الصدر السعید ملک الاکابر و الفضلا  مفخر القضاة مفتی الفرق زین الحاج الحرمین رشید الدین احمد ابن محمدبن عبدلله ابن علی القهرودی غفر الله ذ نوبهم  العبد الضعیف محمدبن علی بن حبیب الله سنةسبعه مائه »  

روی یک لنگه در نیز نوشته شده :

« سال هجری رسیده بود به ذال ( 700) »

دیوارهای اطراف این صفه و درگاه نیز با کاشی های کوکبی شش پر الوان که در حاشیه     آن ها هم آیات قرآن نوشته شده  تزئین یافته است . همچنین محراب مسجد نیز با همین نوع کاشی پوشانده شده است  که کاشی ها از نوع  کاشی های  زرین فام  و  مربوط  به  خاندان ابی طاهر کاشانی است که قدمت مسجد را حدود 800 سال پیش و همزمان با دوران مغول معرفی می کند .  بر لوحه کاشی نوشته دار بالای آن نیز تاریخ ستة و ثلاثین و سبعه مائه     – 736 ه . ق – خوانده می شود . این مسجد در طول حیات خود الحاقات بسیاری داشته از جمله در دوره قاجار و دوره های معاصر گسترش پیدا کرده است .

روستای قهرود به جهت شیب زیاد زمین و شکل و ترکیب بافت مذکور دارای دورنما و منظره زیبایی است که شباهت زیادی به روستاهای تاریخی ابیانه و ماسوله دارد . مناره مسجد علی نیز  دارای ارتفاع کمی است که در این بنا هم  مانند منار پنجه شاه به دلیل تعمیرات متعدد در منار نمی توان دقیقاً گفت که آیا از ابتدای ساخت به این اندازه بوده است یا خیر .

 در ورودی قدیمی  مسجد و کتیبه های اطراف آن کهن سال ترین اثر تاریخ داریست که در این منطقه به صورت سالم و بی عیب و نقص برجا مانده است .

این بنا به دوشماره 4228 در تاریخ 5/9 /1380 و 373  در اسفند 1327  به ثبت رسیده است . 

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.