گزارش تصویری و تحلیل فنی بلغورخانه قلعه شير
بنای بلغور خانه در سمت شمال روستای قلعه شیر و بر روی تپه ای طبیعی به ارتفاع حدود 4 متر قرار دارد . بر اساس پلانی که از بنا باقی مانده بنا حالت چهار طاقی و چلیپایی داشته که احتمالاٌ هر چهار طرف دارای ورودی ایوان مانند بوده است . این بنا از سنگ و ملاط ساروج ساخته شده است . در بنا آثار کار برد آجر و یا خشت دیده نمی شود و احتمالاٌ بلغور خانه دارای گنبدی سنگی بوده که تخریب شده است . در حال حاضر فقط یک و نیم متر از پایه های بنا بر جای مانده است . بر اساس گزارش آقای لباف ، به جز احتمال مقبره بودن این بنا در دوره ایلخانی ، ممکن است با توجه به حفره هایی که در پی بقایای بنا دیده می شود ، کاربرد دیگر آن ، تقسیم آب و محل تقسیم آب بوده است .
با توجه به بررسی های سطحی انجام شده در محل ، در اطراف بنا آثار سفال دیده نمی شود . در کنار این بنا قبرستان روستا واقع شده و سنگ قبر هایی به صورت پراکنده در محیط دیده می شود که تاریخ های 978 ،1047 ، 1067 و 1075 بر روی آن ها نوشته شده اند . و سنگ قبرهایی بدون تاریخ و سنگ های سیاه رنگ تراش خورده که بر روی آن ها کتیبه و نقش و نگار کار شده ، وجود دارد .
متاسفانه هیچگونه کتیبه و مدرکی مبنی بر قدمت بنا در دست نیست ولی با توجه به وضعیت و پلان بنا می توان آن را مربوط به قرون میانی اسلامی دانست .
آن چه بر سطح این تپه مشاهده می شود ، بنای مخروبه ای است به کمک سنگ و ملاط ساروج ساخته شده و در چهار گوشه آن اتاق های کوچکی قرار دارد که احتمالاٌ چله خانه هستند . یکی دیگر از فرضیه های موجود جهت کاربری بنا با توجه به پلان موجود ؛ کاربرد آن به عنوان خانقاه است . به اعتقاد برخی کارشناسان ، بر اساس شواهد و قرائن موجود می توان استنباط کرد که این بنا یک خانقاه و محل عبادت بوده است . البته با در نظر گرفتن موقعیت آن در نزدیکی قبرستان واقع شده این احتمال نیز وجود دارد که بنا در ابتدا آرامگاه و مقبره عارفی بوده که بعداٌ به دلیل احترام و توجه به وی به صورت خانقاه و محل عبادت در آمده باشد و و بر اساس اظهارات معتمدین روستا که به نقل از آبا و اجداد خود می گویند ، ا ین محل دارای کراماتی بوده و مردم در آن نذر و نیاز می کرده اند و به همین دلیل به بلغورخانه مشهور می شود .
شکل کلی بنا تقریبا ٌ مربع و به ابعاد 12 × 5 / 11 متر است . قسمت داخلی بنا نیز مربع شکل بوده که با فرورفتگی های ایوان مانند که در چهار ضلع بنا ایجاد کرده اند به صورت چلیپائی شکل در آمده است .
پس از در ورودی در دو طرف در گاهی شمالی ورودی دو چله خانه دیده می شود . اندازه این چله خانه ها از چله خانه های ضلع جنوبی کوچکتر است . ورودی دو چله خانه دیگر در داخل فرورفتگی های ایوان مانند ضلع شرقی وغربی بنا قرار دارد .
مصالح بکار رفته در این بنا قلوه سنگ های بزرگ و کوچک می باشد که توسط ملاط ساروج روی هم چیده شده اند . در بین جرز دیوار ها سوراخ هایی دیده می شود که احتمالاٌ محل قرار گرفتن چوب هایی بوده است که برای استحکام در بین مصالح به می رفته اند که به مرور زملن پوسیده و محل آن باقی مانده است .
متاسفانه این مجموعه در شرایط بسیار بدی قرار داشته و در خطر از بین رفتن است . لازم به ذکر است که هیچگونه توسعه و یا تعمیر و دخل و تصرفی در این بنا صورت نگرفته است و تخریب آن در اثر عوامل جوی و طبیعی است .
این بنا به شماره 9603 در تاریخ 27 / 5 / 1382به ثبت رسیده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.
