مطالعات مستند و معتبر دنیا ارتباط بین تماس با آلاینده‌های هوا و ذرات و افزایش شیوع سرطان ریه، افزایش میزان مراجعه به اورژانس و پذیرش‌های بیمارستانی، افزایش میزان ابتلا به دیابت، کاهش ویتامین D و اثر بر سلامت استخوان کودکان، افزایش فشار خون، اثر منفی بر سیستم ایمنی مغز، افزایش شیوع توهم و اسکیزوفرنی را به اثبات رسانده‌اند!
یعقوب حاجی‌زاده در گفت‌و گو با ایسنا، با بیان این‌که ریزگردها جزو آلاینده‌های ناهمگن (نه آلاینده واحد) طبقه‌بندی می‌شوند، اظهار کرد: آلاینده‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که دسته اول با منشاء طبیعی شامل فرسایش خاک، جاده و خیابان، آتش فشان‌ها وآتش سوزی جنگل‌ها و… و دسته دوم با منشاء مصنوعی (ایجاد شده توسط فعالیت‌های انسانی) هستند که می‌توانند بصورت آئروسل‌های ریز جامد و یا مایع در هوا پخش و پراکنده شوند.
وی افزود: اندازه و ترکیبات شیمیایی ذرات در میزان تأثیر آن‌ها بر سلامت بسیار تعیین کننده است؛ از نظر اندازه ذرات، ریزگردها به دسته‌های مختلفی از جمله کمتر از 100 میکرومتر، کمتر از 10 میکرومتر، کمتر از 2.5 میکرومتر و بین 2.5 تا 0.1 میکرومتر تقسیم می‌شوند؛ ذرات بیشتر از 10 میکرومتر حائز اهمیت نیستند چون توسط مجاری فوقانی تنفسی حذف می‌شوند، اما بر اساس مطالعات ذرات کمتر از 2.5 میکرومتر اثرات تخریبی به مراتب بیشتری نسبت به ذرات درشت‌تر دارند.
اثرات جبران ناپذیر ذرات کمتر از 2.5 میکرومتر بر بدن
این عضو دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد: ذرات کمتر از 2.5 میکرومتر به دلیل ریز بودن (اندازه میکروب و ویروس) بر اثر تنفس به عمق ریه‌ها و حباب‌های ریوی نفوذ کرده و به دلیل دارا بودن ترکیبات سمی خطرناک مثل فلزات سنگین و ترکیبات آلی فرار اثرات مخرب در ریه‌ها ایجاد می‌کنند، هم‌چنین آلاینده‌های متصل به این ذرات از دیواره عروق نفوذ کرده و وارد جریان خون می‌شوند و از این طریق به اندام‌های مختلف بدن و حتی مغز راه پیدا کرده و در آنجا به مرور تجمع یافته و اثرات سوء جبران ناپذیر خود را بر جای می‌گذارند.
حاجی‌زاده به منشاء ذرات ریز بین 0.1 تا 2.5 میکرومتر اشاره کرد و ادامه داد: اکثرا ذرات به این اندازه از احتراق سوخت‌های فسیلی توسط کارخانه‌ها و خودروهای سبک و سنگین ایجاد می‌شود، اما ریزگردهایی که اندازه‌هایی بین 2.5 تا 10 میکرومتر یا بیش از 10 میکرومتر دارند عمدتاً مربوط به ذراتی است که توسط فرسایش بادی و ساخت و ساز ایجاد و با وزیدن باد از مناطق اطراف به شهرها آورده می‌شود، این ذرات در مقایسه با ذرات ریزتر با منشاء سوختی، بر خلاف تصور عموم مردم، اگرچه باعث تاری جو و کاهش دید می‌شوند، اما خطرات کمتری برای سلامت دارند.
وی با بیان این‌که وقوع پدیده ریزگردها عمدتاً در اواخر بهار و اوایل تابستان اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: وقتی ریزگردها به شهر می‌رسند با آلاینده‌های خطرناک موجود در هوای شهرها ترکیب شده و اثر آن‌ها تشدید می‌شود، البته در اواخر بهار و تابستان غلظت مواد آلاینده بر فراز شهرها کمتر می‌شود که این امر به خاطر کاهش میزان انتشار آلاینده‌ها از سطح شهر نیست، بلکه به دلیل افزایش توان پخش و رقیق سازی جو در ایام یاد شده است.
این استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد: می‌توان گفت همان اتفاقی که در زمستان به دلیل جا به جا نشدن هوا و انباشت آلاینده‌های منتشره از سطح شهر رخ می‌دهد در اواخر بهار و اوایل تابستان این هجوم ریزگردهاست که در ترکیب با آلاینده‌های زمینهای شهر، آلودگی هوا را تشدید می‌کنند.
ریزگرد در هوای کلان‌شهرها بیش از حد مجاز است
حاجی‌زاده تاکید کرد: ذراتی که وارد آسمان شهر می‌شوند دو دسته هستند، ذرات اولیه و ذرات ثانویه، ذرات اولیه ذراتی هستند که به همان شکل اولیه منتشر شده و هنوز با سایر آلاینده‌های فراز شهرها ترکیب نشده‌اند، اما ذرات ثانویه در اثر متراکم و سرد شدن هیدروکربن‌ها وانجام واکنش‌های اتمسفری با پیش‌سازهائی از جمله اکسیدهای ازت، اکسیدهای گوگرد وترکیبات آلی فرار تولید می‌شوند که باعث افزایش غلظت ذرات شده و خطرات‌شان به مراتب بیشتر از ذرات اولیه است.
وی با اشاره به این‌که اکسیدهای ازت و گوگرد بیشترین میل ترکیبی را با ذرات دارند که منشأ تولیدشان عمدتاً وسایل نقلیه، نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها هستند، تصریح کرد: سازمان‌های جهانی در بیان حد مجاز ریزگردها در هوای تنفسی شهرها اکثرا غلظت ذرات کمتر از 2.5 میکرومتر را به دلیل اثراتش بر سلامت به عنوان شاخص مطرح می‌کنند.
عضو مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد: بر این اساس اتحادیه اروپا استاندارد ذرات کمتر از 2.5 میکرومتر را در هوای تنفسی 25 میکروگرم بر مترمکعب هوا و سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا 15 میکروگرم بر مترمکعب هوا تعیین کرده است، در ایران طبق نظر سازمان حفاظت محیط زیست این میزان 35 میکروگرم بر مترمکعب تعیین شده است با این حال غلظت این ذرات در هوای اصفهان و سایر شهرهای بزرگ و صنعتی کشور در بیشتر روزهای سال بیش از حدود مجاز است.
15 درصد ریزگردها منشا داخلی دارند
حاجی‌زاده در ادامه گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این‌که ریزگردها تنها در برخی از روزهای سال آن هم در اواخر بهار و تابستان به سمت کشور و اصفهان می‌آیند، ادامه داد: آنچه مهم است آلاینده‌های منتشره از خود شهر اصفهان است که در طول سال تداوم دارد؛ برای نمونه حدود 85 درصد ریزگردهایی که وارد استان اصفهان می‌شود منشاء خارجی دارند که عمدتا از جانب کشورهای همسایه غرب و مقادیر کم از جنوب غرب به کشور وارد می‌شوند که کنترل آن برنامه‌های مشترک بین کشوری را می‌طلبد.
وی اضافه کرد: حدود 15 درصدریزگردها منشاء داخلی دارند که در اصفهان این ریزگردها از سمت دشت سگزی، زمینهای خشک شده حوضه پایین دست زاینده رود، تالاب گاوخونی و کارخانه‌های گچ، آهک، شن و ماسه شرق اصفهان منشاء می‌گیرد. تالاب گاوخونی سالیان درازی است که تمام فلزات سنگین و پساب صنایع را در خود جمع کرده؛ امروز خاک سطحی تالاب رطوبت خود را تدریجاً از دست می‌دهد و پتانسیل خیزش ذرات در آن بالا می‌رود و با یک باد قطعاً ریزگردهایی آلوده به سرب، نیکل، کادمیوم و… بلند شده و بر روی سر اصفهان ریخته می‌شود.
این عضو مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: مطالعات اخیر نشان می‌دهد که خطر خشکی تالاب گاوخونی نه تنها اصفهان را بلکه کل کشور را درگیر می‌کند و قاعدتاً با تغییر جهت وزش باد یزد و کرمان هم از این موضوع بی‌نصیب نمی‌شوند.
حاجی‌زاده افزود: برای جلوگیری از وقوع اثرات مخرب ریزگردها علاوه بر اقدامات بین کشوری باید روی 15 درصد منشاء داخلی نیز تمرکز کنیم، در منطقه مرکزی کشور و اصفهان تحقیقات نشان می‌دهد بحران آب سهم عجیبی در ایجاد ریزگردها با منشاء داخلی دارد؛ عدم مدیریت منطقی و یکپارچه منابع آب و از بین بردن حق آبه برای تالاب گاوخونی و … مشکلاتی است که به افزایش ریزگردها دامن زده و برای خروج از این مشکل راهکارهایی که ارائه می‌شود باید اجرایی و پیوسته باشد و نباید فقط به راه کارهای تیتروار کلامی بسنده کنیم.
مسئولان واقعیت‌ها را قبول کنند
وی به اثرات زیست محیطی ریزگردها و ذرات موجود در هوای شهرها اشاره کرد و افزود: کاهش میدان دید و افزایش تصادفات، اختلال در پرواز هواپیماها، کاهش عمر بناهای تاریخی و میراثی، کاهش حاصل‌خیزی خاک و اسیدی شدن آب‌های سطحی و تاثیر بر گونه‌های اکوسیستم مهم‌ترین اثراتی است که ریزگردها بر محیط زیست می‌گذارند.
این استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان این‌که ریزگردها یک تراژدی برای کشور است، اظهار کرد: مطالعات نشان می‌دهد که آلودگی هوا بخصوص ذرات ریزگردها باعث کاهش امید به زندگی شده و طول عمر را کم می‌کند و یکی از مهم‌ترین دلایل بالا بودن طول عمر دربرخی کشورها برخورداری از محیط زیست سالم است.
حاجی‌زاده خاطرنشان کرد: مطالعات مستند و معتبر دنیا ارتباط بین تماس با آلاینده‌های هوا و ذرات و افزایش شیوع سرطان ریه، افزایش میزان مراجعه به اورژانس و پذیرش‌های بیمارستانی، افزایش میزان ابتلا به دیابت، کاهش ویتامین D و اثر بر سلامت استخوان کودکان، افزایش فشار خون، اثر منفی بر سیستم ایمنی مغز، افزایش شیوع توهم و اسکیزوفرنی را به اثبات رسانده‌اند، لذا مسئولان باید چنین واقعیتی‌هایی را با ایمان قلبی قبول کنند و برای کنترل جدی آن برنامه داشته باشند؛ چرا که اثرات آلودگی هوا بر سلامت ملموس و آنی نیست، بلکه در درازمدت و در طول سالیان خود را نشان می‌دهد.
وی افزود: تنفس هوای پاک یکی از نیازهای اساسی در تضمین سلامت انسان‌هاست، بر اساس گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی، در دنیا سالانه 3.3 میلیون نفر بدلیل ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند که بیشتر این‌ها مربوط به کشورهای آسیائی است و سهم ایران 30 الی 40 هزار نفر در سال است، از بین آلاینده‌های متفاوت ریزگردها یا ذرات ریز به دلیل ماهیتشان سهم بیشتری در ایجاد بیماری‌ها دارند.
No tags for this post.