واحدی فرد که فارغ التحصیل کارشناسی رشته مهندسی عمران دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی همدان است، مدرک دکترای خود را در رشته مهندسی عمران-ژئوتکنیک از دانشگاه دلاور آمریکا دریافت کرده است.
حوزه تخصصی فعالیت وی مطالعات روی سدهای خاکی است و اخیرا نیز موفق به چاپ مقاله در این زمینه در مجله معتبر science شد.
واحدی فرد معتقد است که متاسفانه در ایران به تحقیق به عنوان یک کار نگاه نمی شود و در مقایسه این اتفاق با دانشگاه های آمریکا می گوید: « در آمریکا اگر دانشجو یا محققی بر روی یک پروژه تحقیقاتی کار می کند، با این یک کار می تواند زندگی نسبتا خوبی را داشته باشد و نیاز به داشتن کار دوم ندارد. این مساله در نهایت باعث می شود که فرد بر روی کار پژوهشی خود کاملا تمرکز کند و با توجه به نیاز سیستم سعی می کند خود را به روز نگه دارد و موضوعات جدید را پیگری کند.»
گفتگوی سیناپرس با این محقق جوان ایرانی را بخوانید:
از دوران دبیرستان و سالهای اولیه دانشگاه برایمان بگویید؟
دوره دبیرستان را در مدرسه دهخدا و سپس مدرسه شهید عموییان در شهرک اکباتان تهران گذراندم و در سال 1374 موفق به کسب دیپلم ریاضی فیزیک شدم. پس از اتمام دوره پیش دانشگاهی در مرکز برهان شهرک اکباتان، در سال 1376 در کنکور سراسری شرکت و در رشته مهندسی عمران دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی قبول شدم. بخشی از بهترین خاطرات زندگی ام همچون آشنایی با همسرم در دوره لیسانس دانشگاه خواجه نصیر اتفاق افتاد و هر وقت که به ایران می آیم، حتما به دوستانم در این دانشگاه سر می زنم.
چه شد که در دبیرستان وارد رشته ریاضی – فیزیک شدید و در نهایت مهندسی عمران را در دانشگاه انتخاب کردید؟
از همان ابتدای شروع دوره دبیرستان علاقه زیادی به رشته ریاضی داشتم. برای انتخاب رشته دانشگاهی با افراد مختلفی مشورت کردم. علاوه بر علاقه شخصی، تحصیل چند نفر از اقوام نزدیک مانند دایی و شوهر خواهرم در رشته مهندسی عمران باعث شد در نهایت من هم این رشته را برای دوره تحصیلات دانشگاهی انتخاب کنم.
پس از پایان دوره لیسانس در سال 1380، در دوره کارشناسی ارشد مهندسی عمران با گرایش مهندسی خاک و پی در دانشگاه بوعلی همدان قبول شدم و به طور همزمان در شرکت مهندسان مشاور آبگیر در زمینه مطالعه و طراحی سدهای خاکی شروع به کار کردم. پروژه کارشناسی ارشدم در زمینه ارزیابی دوام روسازی بتن غلتکی در مقابل یخبندان به راهنمایی دکتر محمود نیلی-رئیس فعلی دانشگاه صنعتی همدان- گذراندم که نتایج آن در مقاله ای در یکی از مجلات معتبر خارجی به چاپ رسید.
چرا تصمیم به گذراندن دوره دکتری در آمریکا گرفتید؟
حدود 6 سالی در زمینه مطالعه و طراحی سدهای خاکی در ایران فعالیت داشتم. همواره حس می کردم که در این زمینه احتیاج به یادگیری بیشتر دارم و علاقمند به ادامه تحصیل بودم. البته موقعیت ادامه تحصیل در ایران وجود داشت اما تحصیل در کشور به تنهایی یک کار محسوب نمی شد و در کنار آن باید برای گذارندن زندگی کار هم می کردم که باعث می شد نتوانم تمام وقت به تحصیل و پژوهش بپردازم. این درحالی است که گرفتن بورسیه تحقیقی، تحصیل و پژوهش در دوره دکترا در آمریکا یک کار تمام وقت محسوب می شود.
در نهایت در سال 2007 میلادی موفق به دریافت پذیرش و بورسیه از دانشگاه دلاور در ایالت دلاور در شرق آمریکا شدم. در این دانشگاه موفق به اخذ مدارک کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی عمران-ژئوتکنیک و همچنین مدرک دیگری در رشته سنجش از دور و GIS شدم.
پروژه دکتری تان درباره چه موضوعی بود؟
در دوره دکتری روی پروژه ای با موضوع بررسی اثرات زلزله بر سازه های خاکی کار کردم. نتایج این پژوهش منجر به ارایه روشی جدید برای طراحی سازه های خاکی نظیر سدهای خاکی و دیوارهای خاکی مسلح بر اساس معیار زلزله شد. این پروژه به راهنمایی 2 استاد این دانشگاه به نام های کریس میهن و داو لچینسکی انجام شد. پروفسور لچینسکی در طراحی سازه های خاکی فرد شناخته ای است و جوایز متعددی در این زمینه کسب کرده است. پس از پایان دکتری در سال 2011 میلادی، یک سال در یک شرکت مهندسین مشاور کار کردم و از سال 2012 عضو هیات علمی دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه ایالتی «می سی سی پی» شدم.
به نظر شما چه تفاوتی در بین تحقیقات دانشگاه های ایرانی و خارجی وجود دارد؟
تا کنون ارتباط خودم را با ایران و به خصوص دوستان و همکارانم در دانشگاه های خواجه نصیر و صنعتی شریف حفظ کرده ام. به نظر من مهمترین تفاوت دانشگاه های این دو کشور مسئله اختصاص زمان و بودجه برای تحقیقات است. در آمریکا تحقیق یک کار تمام وقت محسوب می شود و برای اینکه بتوانید نتایج تحقیقات خود را در مجلات معتبر چاپ و بودجه تحقیقاتی اخذ کنید، مرتب باید به دنبال ایده های جدید باشید. بنابراین این فضای رقابتی باعث می شود که مرتب در حال جستجو باشید.
در حال حاضر کارهای تحقیقاتی خوبی در ایران انجام می شود و مقالات خوبی از سوی اساتید و دانشجویان ایران در مجلات مختلف به چاپ می رسد. اما چنانچه انتظار داریم این روند ادامه و کیفیت کارها بهبود یابد، مهمترین مسئله این است که باید پژوهش به عنوان کار اصلی استاد یا دانشجو تلقی شود که تحقق این هدف نیازمند تامین بودن استاد و دانشجو است. در آمریکا اگر دانشجو و یا محققی بر روی یک پروژه تحقیقاتی کار می کند، با این یک کار می تواند زندگی نسبتا خوبی را داشته باشد و نیاز به داشتن کار دوم ندارد. این مساله در نهایت باعث می شود که فرد بر روی کار پژوهشی خود کاملا تمرکز کند و با توجه به نیاز سیستم سعی می کند خود را به روز نگه دارد و موضوعات جدید را پیگری کند.
به نظر من بایستی زمینه ای فراهم شود تا اساتید و دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی در ایران بتوانند به تحقیق و پژوهش به عنوان تنها کارشان بپردازند. امکان بهره گیری از نتایج پژوهش در بخش های کاربردی، در نظر گرفتن سیستم های ارزیابی و تشویقی مناسب عوامل دیگری هستند که می توانند به ایجاد انگیزه در بین محققین و افزایش کیفیت پژوهش کمک کنند. البته در برخی موارد ضعف سخت افزاری، تجهیزات و عدم دسترسی به داده های موردنیاز هم در دانشگاه های ایران مانع فعالیت های محققان می شود که امیدوارم پس از رفع تحریم ها این مشکلات هم برطرف شود.
شما اخیرا مقاله ای در مجله science به چاپ رساندید دراین باره توضیح می دهید؟
مقاله بنده و همکارانم با موضوع «خشکسالی سدهای کوتاه کالیفرنیا را تهدید می کند» در شماره 6250 نشریه معتبر science منتشر شد. به طور کلی در ایالت کالیفرنیا سیستم گسترده ای از سدهای کوتاه خاکی (بند) وجود دارد که از نظر حفاظت از منابع آب، زمین های کشاورزی و مناطق مسکونی از اهمیت بالایی برخوردار است. پس از آغاز خشکسالی در این ایالت اهمیت حفاظت از منابع آب و سازه های آبی به خصوص سدهای خاکی بیشتر شده است. در این مقاله هشدار دادیم که خود خشکسالی باعث تهدید و تضعیف این سازه های خاکی می شود.به طوریکه خشکسالی اثرات مخربی بر سازه های خاکی نظیر کاهش مقاومت خاک، ایجاد ترک های گسترده و نشست زمین دارد. همچنین در این مقاله نشان دادیم که خشکسالی می تواند ترک های عمیقی در خاک ایجاد کند که یکی از عوامل اصلی تضعیف سازه به شمار می رود. بنابراین چنانچه سازه های خاکی دارای ترک های عمیقی باشند، بسیار آسیب پذیر خواهند شد و در صورت وقوع باران و سیل به راحتی آسیب می بینند.
چه نتایجی دیگری حاصل شد؟
با توجه به نوع مصالح خاکی در برخی مناطقی از ایالت کالیفرنیا نظیر دلتا، این مناطق همواره شاهد نشست زمین بوده اند. ناسا از حدود 7 سال پیش توسط تصاویر ماهواره ای این منطقه را رصد می کرد تا میزان نشست زمین را اندازه گیری کند. بر اساس گزارش ناسا و مطالعات گذشته، بیشترین میزان نشست سالانه تا پیش از وقوع خشکسالی حدود 3 الی 4 سانتی متر در سال بود. اما در این مقاله پیش بینی کردیم که در اثر خشکسالی به میزان زیادی نرخ نشست زمین در این ایالت افزایش یافته است که یک اخطار بزرگ برای این منطقه به شمار می رود. با توجه به آغاز خشکسالی شدید از سال 2012 میلادی با یک تاخیر زمانی، این اتفاق اثرات خود را خواهد گذاشت.
همچنین به صورت اتفاقی همزمان با چاپ نتایج مطالعات ما در مقاله ای در science، ناسا گزارش مانتیتورینگ اخیر خود از منطقه کالیفرنیا را منتشر کرد که آمارها نشان می داد که نشست زمین به یک رکورد تاریخی در این منطقه رسیده و از حدود 3 الی 4 سانتی متر درسال به 5 سانتی متر در ماه در برخی نقاط افزایش یافته است. این تقارن بازخورد بسیار خوبی در محافل علمی و رسانه ای آمریکا به همراه داشت.
نظرتان درباره خشکسالی در ایران چیست؟
تغییرات اقلیمی اخیرا موجب خشکسالی های مشابه در مناطق مختلف دنیا نظیر جنوب استرالیا و یا ایالت کالیفرنیا آمریکا شده است. بنابراین ایران نیز می تواند با استفاده بهینه از تجربیات مشابه، در زمینه مدیریت بحران و کاهش اثرات مخرب خشکسالی موفق عمل کند. در زمان خشکسالی حفاظت و مدیریت منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است. اما آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که اثر خشکسالی را روی زیرساخت ها از جمله سازه های مهم کشور مانند سدهای خاکی را بررسی کرد. علاوه بر اثرات مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، خشکسالی موجب تضعیف ساختار و مقاومت خاک، ایجاد ترک های گسترده و نشست زمین می شود. این عوامل می توانند موجب تهدید جدی سازه های مهندسی مرتبط با خاک (نظیر سدهای خاکی) شود.
خشکسالی چه عوارضی را در ایران ایجاد میکند؟
علاوه بر تاثیرات عدیده بر منابع آب موجود، خشکسالی باعث تغییر سیکل نرمال بارش و متعاقبا، تضغیف ساختار خاک می شود. در زمان خشکسالی ممکن است به یکباره بارندگی های شدید رخ دهد. چون خاک مدت زمان طولانی خشک بوده، آمادگی خود را جهت جذب آب از دست داده و بارندگی شدید موجب وقوع سیل می شود که در بسیاری از مناطق ایران این موضوع صادق است. بنابراین وزارت نیرو و سایر نهادهای مرتبط باید علاوه بر مدیریت منابع آب، اثر مخرب خشکسالی را روی زیرساخت ها به خصوص سدهای خاکی مطالعه کنند. زمانیکه در ایران بودم در چندین پروژه سدسازی به عنوان مشاور فعالیت می کردم. ایران یکی از بزرگترین صنعت های سدسازی دنیا به خصوص سدهای خاکی را در سالهای اخیر داشته است. اما متاسفانه در برخی موارد این سدها بدون در نظر گرفتن مدیریت بهینه منابع آب طراحی و ساخته شده اند. تغییرات اقلیمی از جمله مهمترین دلایل وقوع خشکسالی است که در همه مناطق دنیا وجود دارد. اما علاوه بر تغییرات اقلیمی، ضعف مدیریت منابع آب موجب تشدید مشکل خشکسالی شده است. در این راستا سدسازی های گسترده ای که در 25 سال گذشته در ایران اتفاق افتاده است به تدریج نتایج خود را نشان خواهد داد.
گفتگو : امیربامه
No tags for this post.