عصای سفید برای اولین بار در سال 1921 توسط یک عکاس انگلیسی بنام«جیمز بیگز» که در اثر سانحه تصادف بینایی خود را از دست داده بود اختراع شد وپس از آن با تلاشهای دو محقق آمریکایی بنامهای دکتر«ناول پری» و«جاکوپس تن بروک » تاریخ 15 اکتبر بنام روز نابینا و عصای سفید نامگذاری شد. از آن تاریخ تا بحال زمان زیادی می‌گذرد و امروزه نابینایان با پیشرفت تجهیزات و روشهای درمانی امید به زندگی بیشتری دارند. در حال حاضرنابینایان شاهد پیشرفت روزانه شاخه چشم پزشکی بوده و بسیاری از افراد با ابداع روشهای درمانی جدید بینایی خود را بدست آورده و یا با استفاده از تجهیزات جدید مشکلات کمتری نسبت به گذشته احساس می‌کنند.
دکتر محمد پاکروان، عضو هیت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران در خصوص روشهای جدید درمان نابینایی گفت:در سالهای اخیر روش درمانی بنام « پروتز شبکیه» ابداع شده است. این سیستم مناسب بیمارانی است که دچارمشکلات شبکیه و یا دیستروفی لایه‌های خارجی شبکیه هستند و دید بسیار کمی در حد درک نور یا کمتر دارند. این سیستم مناسب بیمارانی است که دچار شب کوری هستند و متأسفانه در انواع دیگر نابینایی کاربرد ندارد. در واقع تنها مختص به بیمارانی است که لایه‌های داخلی شبکیه وعصب چشم آنها سالم است و فقط لایه‌های خارجی چشم آنها مشکل دارد.
برطبق تعریف نابینایی به دو دسته تقسیم می‌شود. که شامل نابینایی‌قانونی و مطلق است. نابینای مطلق فردی است که نور را به هیچ عنوان درک نمی‌کند وبطور کلی دیدی ندارد. نابینایی قانونی برطبق تعریف سازمان بهداشت جهانی به دیدهای کمتر از بیست وچهار صدم گفته می‌شود و یا وقتی که میدان دید محدودتر از ده درجه باشد.
وی افزود: کارکرد این روش به این صورت است که در ابتدا بیمار عینکی می‌زند که بر روی آن یک ویدئو نصب شده و اطلاعات ویدئو به دستگاه دیگری منتقل می‌شود ومانند یک واکمن بر روی کمر بیمار نصب می‌شود. این دستگاه اطلاعات ویدئو را به یک سری سیگنال و محرکهای بینایی تبدیل می‌کند و این سیگنالها مجددا توسط یک سری کویل به صورت بیسیم به پروتزی که توسط جراح داخل چشم کار گذاشته شده است منتقل می‌شود. اطلاعات ویدوئی از طریق عینک منتقل می‌شود به دستگاه پراسسور و در نهایت باعث تحریک پروتز داخل چشم می‌شود. این پروتز باعث تحریک سلولهای داخل شبکیه و عصب بینایی می‌شود و این اطلاعات به مغز منتقل می‌شود و بیمار را قادر به دیدن حرکات اشیاء و در برخی موارد خواندن حروف می‌شود. این پیشرفت در حوزه چشم پزشکی انفلابی در این شاخه بوده که در کشور آمریکا توسط سازمان ثبت اختراعات پزشکی تأیید و پذیرفته شده است.مشکل اصلی این دستگاه هزینه بالای آن است که حدود 150 هزار یورو است .
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: روش دیگری که این روزها در دست تحقیق است ژن درمانی است. بیمارانی که اختلالات ژن بطور مادرزادی دارند مانند بیماری «لبرز» با این روش درمان می‌شوند. روش کار بصورتی است که ژنهای سالم را از طریق ویروسهایی به بیماران منتقل می‌کنند و با این کار دید بیمار بهتر می‌شود. بیماری «لبرز» بیماری است که ایجاد نابینایی می‌کند لذا این ژن درمانی کمک بزرگی به این بیماری می‌کند. لازم به ذکر است این روش در مراحل اولیه قرار دارد وبر روی حدود ده‌ها بیمارآزمایش شده و گزارش شده که نتایج خوبی داشته است.هردو روش ذکر شده تا کنون در کشور ما انجام نشده است.
درمانهای دیگری که در نابینایی وجود دارد بیشتر در درمان گلوکوم است. که آنهم بیشتر حالت پیشگیرانه دارد. زیرانابینایی ناشی از گلوکوم اغلب غیرقابل برگشت است. درمان گلکوم مانع پیشرفت بیماری می‌شود مضاف براینکه دید باقی مانده بیمار حفظ می‌شودو دید از دست رفته قابل برگشت نیست. روشهای زیادی ابداع شده که شامل کاشت انواع ایمپلنتها در چشم است این روشها مدام در حال پیشرفت و توسعه است.
مساله دیگر استفاده از سلولهای بنیادی در قسمتهای مختلف چشم است. البته این روش بیشتر در حال مطالعه و تجربه است. جایی که بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و موفق بوده بیشتر در مشکلات سطحی چشم است .بطور مثال اختلالات سلولهایی که تولید کننده اشک هستند. ولی در قسمتهای دیگر چشم مانند عصب چشم نتایج آن بیشتر بر روی حیوانات در دست بررسی است. در واقعیت نتایج استفاده از سلولهای بنیادی تا این لحظه بیشتر جنبه تجربی داشته است.
پاکروان ضمن ابراز خرسندی از روند پیشرفت تجهیزات نابینایی در چند سال اخیر اظهار داشت: خوشبختانه کشور ما در رشته چشم پزشکی فاصله چندانی با کشورهای پیشرفته ندارد و تقریبا اغلب روشهای جراحی که در تمام دنیا مرسوم و رایج است در ایران هم انجام می‌شود. به لحاظ تجهیزات هم با یک فاصله یکی دو ساله اغلب تجهیزات مورد نیاز در این رشته وارد بازار ایران شده و در دسترس قرار دارد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی درپاسخ به این پرسش خبرنگار سیناپرس که در حال حاضر نابینایی تا چه میزان قابل درمان است عنوان کرد: برطبق تعریف نابینایی به دو دسته تقسیم می‌شود. که شامل نابینایی‌قانونی و مطلق است. نابینای مطلق فردی است که نور را به هیچ عنوان درک نمی‌کند وبطور کلی دیدی ندارد. نابینایی قانونی برطبق تعریف سازمان بهداشت جهانی به دیدهای کمتر از بیست وچهار صدم گفته می‌شود و یا وقتی که میدان دید محدودتر از ده درجه باشد. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی بیشترین عللی که موجب نابینایی شده است آب مروارید«کاتاراکت» بوده است.که حدود 48درصد موارد را تشکیل می‌دهد.بعد از آن بیماری گلوکوم بوده که حدود 12درصد علت نابینایی را شامل می‌شود. بیماریهای ماکولای شبکیه حدود 9 درصد وبیماریهای شبکیه ناشی از دیابت 5 درصد از علل نابینایی را به خود اختصاص می‌دهد.کدوروتهای قرنیه 5درصد و بیماریهای مادرزادی مانند لبرز هم 4درصد از علل نابینایی را تشکیل می‌دهند. برخی از این علل قابل درمان هستند نظیر «کاتاراکت»که با جراحی قابل برگشت است و بیمار دید خود را بدست می‌آورد. برخی از کدورتهای قرنیه هم با جراحی پیوند قرنیه درمان پذیر هستند ،نابیناییهای ناشی از دیابت هم گاهی اوقات با جراحی دید بهتری پیدا می‌کنند. منتهی برخی از بیماریهایی که منجر به نابینایی می‌شوند غیرقابل برگشت هستند مانند بیماری گلوکوم یا آب سیاه که دومین علت نابینایی و اولین نوع از نابیناییهای غیر قابل برگشت است و به همین دلیل خیلی با اهمیت است زیرا دید بیمار برگشت پیدا نخواهد کرد و درمان آن بیشتر جنبه پیشگیری دارد و باعث حفظ دید باقیمانده بیمار می‌شود.
وی افزود: پیشگیری در جلوگیری از عوارض بیماری گلوکوم نقش مهمی دارد . خیلی از افراد زمانیکه مبتلا به این بیماری می‌شوند از وجود آن باخبر نمی‌شوند تا زمانیکه بیماری به حدی پیشرفت می‌کند که فرد متوجه آن می‌شود. علت این امر این است که در بیماری آب سیاه دید بیمار از محیط کم می‌شود. یعنی کم کم اطراف را نمی‌بیند و دید محیطی رفته رفته کم می‌شود و نهایتا به دید مرکز می‌رسد و در اینجا است که بیمار متوجه بیماری خود می‌شود.برای همین معاینه همه افراد بویژه افراد بالای چهل سال و آنها که در فامیل درجه یک خود بیمار مبتلا به گلوکوم دارند ضرورت دارد.اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.
پاکروان در انتها گفت: برخی از انواع نابینایی قابل پیشگیری هستند . همانطور که ذکر شد نابینایی بر اثر بیماری گلوکوم قابل پیشگیری است. یکی دیگر از انواع نابینایی که قابل پیشگیری است نابینایی‌هایی است که بر اثر ابتلا به بیماری دیابت ایجاد می‌شوند.متأسفانه این بیماری در کشور ماشیوع بالایی دارد.کددورتهای قرنیه و بیماریهای نظیر تراخم عامل ایجاد نابینایی هستند که این روزها شیوع آن کمتر شده است. در نهایت بیماریهای مادرزادی یکی دیگر از عوامل ایجاد نابینایی در کشور است که اغلب به دلیل ازدواجهای فامیلی ایجاد می‌شوند که با خودداری از ازدواجهای فامیلی قابل پیشگیری است.
گزارش:فرگل غفاری
No tags for this post.