مجموعه داری، هنری به بلندای تاریخ است

آنقدرحس کردن این زیبایی برای انسان اولیه لذت بخش بود که به فکر آن افتاد کاری کند که این زیبایی ها را در کنار خود و در دسترسش داشته باشد. انسان اولیه، همواره به جمع آوری اشیا زیبا و جذاب علاقه داشته است. وقتی این انسان اولیه، سنگ قشنگی که همیشه می دید و دوست داشت را در کنار خودش گذاشت، یا نقش حیوانات دوست داشتنی را بر دیوار غارها نگاشت، یا گل را چید و خشک شده گل ها را در گوشه ای نگاه داشت، عملا با این فعالیت ها، هنر مجموعه داری آغاز شد. بنابراین با این نگاه می توان گفت تاریخچه مجموعه داری به تاریخچه پیدایش انسان برمی گردد.

در ابتدا، انسان برای لذت بردن بیشتر از اشیای دوست داشتنی، به جمع آوری و نگهداری اشیا روی آورد، اما در مسیر تکامل این فعالیت ها در نهایت به نمایشگاه و موزه رسید تا این حس زیبا دوستی را به اشتراک بگذارد و لذت داشتن این مجموعه ها را به افرادی هدیه کند که فرصت کلکسیونری را ندارد.

به طور کلی، مجموعه داری را می توان به دو دسته تقسیم کرد. قسمت اول، مجموعه های زنده مثل جانوران و گیاهان و قسمت دوم مجموعه های بی جان یا همان اشیا را شامل می شود. البته تلقی فعلی مجموعه داری، بیشتر بر اشیا تمرکز دارد و مهم تر اینکه اکثر این اشیا دست ساخته بشر هستند. درواقع آنچه را که ثبت و نگهداری می کنیم، ساخت خودمان و تصویری از اصل است.

ولی کلکسیون به معنای واقعی آن از مجموعه انسان ها شروع می شود که هر کدامشان در جهان بی نظیر هستند. حتی می توان به مجموعه های بی نظیری اشاره کرد که خودشان قابل جمع آوری نیستند. مثل باد، نسیم، عطر، غروب، مهتاب و هزاران پدیده دیگر.

آمار و اعداد و تعریف های زیادی در مورد مجموعه و مجموعه داران بیان شده که همگی درست هستند، ولی هیچکدام کامل نیستند. آمار و اعداد بیان شده فقط دسته ای را که قابل شناسایی هستند بیان می کند. مثلا وقتی در مورد تعداد کلکسیونرهای هر کشور صحبت می کنیم، منظور فقط آنهایی هستند که مجوز گرفته اند و قابل شمارش هستند. در حالی که با توجه به اینکه مجموعه ها در صندوق ها، انبار ها، زیر زمین وخانه ها هم پیدا می شود، بنابراین نمی توان تعداد صحیح و واقعی از تعداد مجموعه داران را اعلام کرد، بلکه به طور کلی می توان گفت که همه انسانها از مجموعه ها لذت می برند، اما برخی ها برای ثبت و نگهداری از این مجموعه ها تلاش و همت نموده اند.

جالب است که بسیاری از کشورها از این خصلت خدادادی و مجموعه دوستی که در وجود انسان هاست بهره گرفته اند و فرصت های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تاریخی وبویژه اقتصادی به وجود آورده اند و تجارت پر رونقی را به راه انداخته  اند. مثلا فقط در آمریکا بیش از 1600 موسسه تمبر و حدود 60 هزار نفر کلکسیونر حرفه ای وبیش از 10 میلیون نفر مجموعه دار تمبر وجود دارد. در نمایشگاهی از تمبر در ظرف 10 روز بیش از یک میلیون ورق تمبر از دو شخصیت فروش رفت و یا با وجود اینکه مصرف کبریت در حال منسوخ شدن است کشور های اسکاندیناوی از تولید کبریت  خود کلکسیونی بی نظیر دارند. بنابراین مجموعه داران می توانند درصد قابل توجهی از بودجه کشور خود را تامین کنند. مثلا گفته می شود در کشور انگلستان، حدود یک پنجم بودجه سالیانه این کشور از طریق چاپ تمبر تجاری، موزه داری و حراج های کلکسیونی تامین می شود.  نکته قابل توجه این است که این ارقام فقط آنهایی هستند که قابل دسترس و شمارش هستند، وگرنه فرصت های واقعی بسیار بالاتر از این ارقام است.

شکوفا کردن و استفاده از این فرصت های جهانی برای ایران که خود سر آمد هنر کلکسیونری دنیاست، از مهم ترین مسایل کنونی است که مردم به آن علاقه مندند و در صورت گسترش بیشتر این هنر، علاقه مندان بیشتری با مجموعه داری آشنا می شوند. به عنوان مثال، در شهریور امسال، کلکسیونی از گل وگیاه در نمایشگاهی در کرج برگزار شد که به دلیل استقبال عمومی بالا، بازدید از این مجموعه ها چندین روز تمدید شد. در این نمایشگاه برای اولین بار در کشور، نمایشگاهی تحت عنوان نقش «گل در تمبر، سکه و اسکناس » و مجموعه تاریخی کبریت، برگزار شد که به شدت مورد استقبال مردم قرار گرفت.

برای افزایش جاذبه های همه پسند مجموعه داری و گسترش این هنر بی نظیر در جامعه، چند راهکار ساده باید مورد توجه قرار بگیرد. اولین راهکار این است که موزه و نمایشگاه های شخصی را در تمام ابعاد بومی، محلی، سنتی، شهری، تخصصی، هنری، فرهنگی و تاریخی گسترش دهیم و همچنین برای تحقق این هدف باید ساز و کار صدور مجوز، به شدت سهل و آسان شود.

راهکار دوم، تشکیل انجمن ها و سایر جمع هایی است که علاقه مند به فعالیت مجموعه داری هستند که البته این انجمن ها باید مورد حمایت، هدایت و تشویق جدی قرار گیرند. راهکار سوم، واگذاری محل هایی برای ایجاد نمایشگاه و موزه و یا واگذاری زمین برای ساخت موزه های شخصی است که این راهکار در ترویج هنر مجموعه داری، نقش اساسی خواهد داشت.

شرکت و عضویت رسمی انجمن ها و مجموعه داران خبره در مراکز تصمیم گیر کشور، راهکار چهارم اشاعه هنر مجموعه داری در جامعه است. با وجود توان و ریشه تاریخی که ایران و ایرانی دارد، این راهکارها بی شک می تواند دوره نوینی از موزه داری جهانی را در ایران پدید بیاورد.

عبدالحمید شه منش / مجموعه دار اشیای تاریخی

                                                                            

No tags for this post.