اصلی ترین عوامل استرس زا در کودکان
یک مطالعه روی کودکان در ایالت متحده نشان داد که والدین، معمولا مدرسه و دوستان را به عنوان بزرگترین منبع استرس فرزندان خود به شمار می‌آورند. این بررسی همچنین دریافت که استرس در 72 درصد از کودکان با رفتارهای منفی و در 62 درصد از آنان با نشانه‌های فیزیکی همچون سردرد و معده‌درد همراه است.
بر اساس گفتگوهایی که در این پژوهش با پدر و مادرها صورت گرفت، بچه‌ها پس از اتمام مدرسه برای برنامه‌ریزی در مورد مرحله بعدی تحصیل خود در دانشگاه بر سر دوراهی قرار می‌گیرند. برای نمونه، مادر یکی از این دانش‌آموزان می‌گوید: «دخترم هنوز سر در گم است و هیچ برنامه خاصی ندارد. تا یک سال پیش او قصد داشت تا ورزشکار شود اما در حال حاضر تصمیم دارد دامپزشکی بخواند. با این حال مطمئن نیست که در رشته تکنولوژی دامپزشکی تحصیل کند یا دامپزشک شود. اما مربیان مدرسه به بچه‌ها می‌گویند که اگر همین حالا تصمیم نگیرند، از بقیه دانش‌آموزان عقب می‌مانند».
مادر این دختر معتقد است که این موضوع از یک‌سو و از سوی دیگر زندگی اجتماعی به فرزندش فشار آورده است. وقتی دخترش در شبکه‌های مجازی تصاویری از دوستان خود را می‌بیند که دسته‌جمعی با یکدیگر هستند و او در جمع آنها نیست، حس بدی پیدا می‌کند. مادر این دختر اظهار داشت که تا قبل از اینکه رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های مجازی باب شود، فرد مطلع نمی‌شد که دوستانش بدون او چه کارهایی انجام می‌دهند تا با دیدن تصاویر آنها آزار ببیند.
همه اینها با هم استرس فراوانی برای کودکان به وجود می‌آورد. مادر می‌گوید : «دخترم سه روز بی‌وقفه گریه کرد و فقط می‌گفت که احساس فشار می‌کند. بیشتر شبها از نگرانی آینده‌اش خوابش نمی‌برد. او دوست دارد یک کودک باشد اما مجبور است که به چهار سال آینده تحصیل خود از الان فکر کند».
متاسفانه این مشکل بسیاری از والدین و فرزندان است. چه چیزی سبب این تنش می‌شود؟ تحقیقات و کارشناسان بهداشت 9 مورد را جمع‌آوری کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید:
سریعتر شدن رشد کودک – به گفته بسیاری از والدین و معلمان، امروزه مهدکودک به عنوان همان کلاس اول مدرسه به شمار می‌رود. سی سال پیش، مهدکودک فقط برای نقاشی و کارهای ساده‌ای از این قبیل بود. اما امروزه، در مهدکودک به طور متوسط 25 دقیقه تکالیف روزانه به کودک داده می‌شود. در حال حاضر زمان صرف شده برای یادگیری سواد اولیه 25 درصد افزایش یافته در حالیکه زمان صرف شده برای هنر، موسیقی و تربیت بدنی به طور چشمگیری کاهش یافته است.
فشار ناشی از آزمونهای علمی و پر استرس – وسواس عجیبی که بیشتر افراد برای امتحان گرفتن و آزمودن کودک دارند سبب می‌شود تا فشار زیادی بر کودک اعمال شود. بسیاری از دانش‌آموزان به این دلیل به مشاور مراجعه می‌کنند که والدین آنها متوجه مشکلات خواب، گریه کردن و بی‌میلی آنها به مدرسه رفتن شده‌اند و این نشانه‌ها به دلیل وجود تنش روی عملکرد کودک و آزمونهایی است که از او گرفته می‌شود.
برنامه‌ریزی فشرده برای کودک – امروزه سطح فعالیت کودکان و نوجوانان اصلا به آنچه باید باشد شباهت ندارد. بیشتر کودکان برنامه روزانه فشرده‌ای دارند که این سبب می‌شود اصلا وقت آزاد و برنامه‌ریزی نشده نداشته باشند. فعالیتهای پس از مدرسه مانند ورزش، هنر یا موسیقی باید به از بین بردن استرس کمک کند نه اینکه به شدت آن بیفزاید. از آنجا که همه ما کودکانی را سراغ داریم که بدون برنامه‌ریزی بهتر کار می‌کنند و کودکانی هم هستند که چون علاقه دارند بدانند در آینده چه می‌شود برنامه‌ریزی را دوست دارند، بنابراین برنامه هر کودک باید متناسب با شخصیت وی در نظر گرفته شود.
هر کسی در طول زندگی خود استرس و اضطراب را تجربه می‌کند، اما اگر استرس سبب اختلال در زندگی کودکتان شده است و پس از مدتی هنوز برطرف نشده، باید به او کمک کنید.
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی – بر اساس بررسی‌های انجام شده روی کودکان مقطع ابتدایی، حدود 7 درصد از دانش‌آموزان کلاس اول و حدود 8 درصد از دانش‌آموزان کلاس سوم هرگز تفریح ندارند. از سال 2008 حدود 20 درصد از سیستم‌های آموزشی مدارس، زمان زنگ تفریح را به طور متوسط 50 دقیقه در هفته کاهش داده‌اند. زنگ تربیت بدنی نیز کوتاه‌تر شده است، به طوری‌که بیشتر بچه‌ها دوبار در هفته یا کمتر زنگ ورزش دارند.
ازدیاد رسانه‌ها و تماشای موضوعات مربوط به بزرگسالان – به لطف پوشش‌های خبری 24 ساعته و اتصال دائمی به اینترنت، بچه‌ها در سنین خیلی پایین در جریان اخبار نامناسب برای سن خود قرار می‌گیرند. امروزه بیش از آنچه نیاز باشد مسائل خشونت‌آمیز و همچنین موضوعات مربوط به بزرگسالان در قالب سرگرمی و اغلب بدون حضور پدر و مادر از طریق گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها در دسترس بچه‌ها قرار می‌گیرد. کاربرد دستگاههای الکترونیکی نیز به طور سرسام‌آوری در جهان رو به افزایش است.
پدر و مادر باید جریان این اطلاعات غیرضروری برای کودک را فیلترسازی کرده و آگاه باشند که کودک آنها چه چیزهایی تماشا می‌کند و برای آن چارچوبی تعیین کنند. آنها باید با حضور یافتن در کنار فرزندشان در هنگام استفاده از رسانه‌ها مراقب آنچه کودک دریافت می‌کند باشند.
خواب ناکافی – حدود یک سوم از والدین می‌گویند تکالیف و فعالیتهای پس از مدرسه تا هنگام خواب فرزندشان طول می‌کشد. از سوی دیگر، از هر چهار کودک سه نفر در رده سنی 6 تا 17 سال حداقل یک دستگاه الکترونیکی در اتاق خواب دارند که می‌تواند تقریبا یک ساعت از خواب آنها را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که حتی کمی بی‌خوابی می‌تواند حافظه، قضاوت و خلق و خوی فرد را تحت تاثیر قرار داده و او را دچار استرس کند.
بیماری‌های مزمن – در سالهای 1994 تا 2006 تا کنون بیماری‌های مزمن در کودکان به بیش از دو برابر یعنی از 12.8 درصد تا 26.6 درصد رسیده است و در صدر فهرست این بیماریها، آسم، چاقی، مشکلات رفتاری و یادگیری قرار دارند. در حدود 6.4 میلیون کودک در ایالات متحده با مشکل اوتیسم (ADHD) مواجه هستند، که دو میلیون بیشتر از آمار دهه گذشته است. علاوه بر این بسیاری از بیماریها مانند ایدز و «سندرم داون» که سبب مرگ و میر کودکان بود در حال حاضر در زمره بیماری‌های مزمن و قابل کنترل به شمار می‌روند. بازماندن از فعالیتهای مدرسه به دلیل مراجعه به پزشک، عوارض جانبی درمان و ناتوانی کودک از انجام کارهایی که کودکان دیگر می‌توانند انجام دهند، می‌تواند سبب ایجاد تنش و استرس در کودک شود.
اختلال در خانواده – مسائل خانوادگی مانند بیماری پدر و مادر، اعزام به جنگ و طلاق واقعا می‌تواند کودکان را دچار استرس کند. در طول دهه گذشته یا بیشتر نرخ آمار طلاق نسبتا پایدار باقی مانده است و حدود 1.5 میلیون کودک در بین این پدر و مادرهای مطلقه زندگی می‌کنند.
اما تعداد کمی از کودکان در سالهای 1980 و 1990 اضطراب ناشی از اعزام طولانی و مکرر والدین خود به جنگ را داشته‌اند. در حالیکه امروزه، بیش از دو میلیون نفر از کودکان آمریکایی هستند که والدین آنها به جنگ اعزام شده‌اند و مطالعات نشان می‌دهد که کودکان خانواده‌های نظامی در تمام سنین، استرس و اضطراب بیشتری نسبت به کودکان دیگر تجربه می‌کنند.
استرس والدین – خانواده به خودی خود حائلی برای استرس کودک است. اما هنگامی که با وجود تلاش بی‌وقفه نمی‌تواند از پس نقش خود برآید، کودک حتی تنش بیشتری حس می‌کند. همانطور که از والدین خواسته می‌شود تا بیشتر به کودکان توجه کنند، پدر و مادر نیز خودشان نیاز به توجه و مراقبت دارند. صرف کمی زمان بدون برنامه‌ریزی و صحبت کردن با کودک کافی است تا استرس او کاهش یافته و به او در مراحل بعدی زندگی انرژی دهد.
اگر بدانید کودک شما از استرس رنج می‌برد چه خواهید کرد؟ شاید راه‌حل آن را بدانید اما ممکن است دانسته‌های شما در همه موارد صدق نکند. استرس و اضطراب در کودکان اغلب ناشناخته است، زیرا یک اختلال خاموش به شمار می‌رود و معمولا به سادگی نمی‌توان نشانه‌های آن را دریافت.
با این حال مراقب علائم زیر در فرزندان خود باشید:
-رفتارهای غیرمنتظره
-تغییرات غیرقابل توضیح در عملکرد آنها در مدرسه
-عدم معاشرت با دوستان
-سرباز زدن از شرکت در فعالیتهای مورد علاقه‌اشان
-علائم فیزیکی غیرقابل توضیح مانند دل‌دردهای مکرر و یا سردرد
-خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
-خوردن بیشتر یا کمتر از حد معمول
هر کسی در طول زندگی خود استرس و اضطراب را تجربه می‌کند، اما اگر استرس سبب اختلال در زندگی کودکتان شده است و پس از مدتی هنوز برطرف نشده، باید به او کمک کنید.
در این شرایط می‌توانید از راهکارهای زیر برای کمک به کودک استفاده کنید:
-ارتباط خود را با کودک قطع نکنید. مطمئن شوید که در فعالیتهای روزمره خود وقتی را برای صحبت کردن با کودک اختصاص می‌دهید.
-اطمینان حاصل کنید که به طور منظم کودکان زمان‌های برنامه‌ریزی نشده‌ای برای بازی، استراحت، خواندن و مانند آن داشته باشند. این موقعیت‌های تعیین نشده باید برای آنها تسکین دهنده، سرگرم کننده و عاری از استرس باشد.
-از اسامی عادی برای نامگذاری استرس استفاده کنید. مثلا در مورد بچه‌های کوچک آن را «آقای نگرانی» بنامید. به کودکان توضیح دهید که احساساتی که در بدن آنها در پاسخ به استرس اتفاق می‌افتد شرایطی عادی است. به آنها بگویید که در این شرایط نفس عمیق بکشند.
-مراقب تغذیه آنها باشید و مطمئن شوید که خواب منظم و کافی دارند.
-ابتدا از خودتان مراقبت کنید. اگر خودتان پر از استرس و تنش باشید هرگز نمی‌توانید به کودکان خود آرامش هدیه کنید.
در نهایت اگر فکر می‌کنید کنترل استرس کودک از دست شما خارج است به مشاور کودکان مراجعه کنید.
No tags for this post.
