شاید شما هم در اطراف خود کسانی را دیده باشید که با وجود مصرف حجم زیادی از دخانیات، در سالمندی همچنان سرزنده هستند و عمری طولانی دارند. اما چگونه ممکن است با وجود مواد سمی موجود در سیگار و سایر انواع دخانیات، بدن بتواند همچنان به عملکرد طبیعی خود ادامه دهد.
چه چیزی شما را به این سمت برد که برای بررسی بهتر ابعاد ژنتیکی طول عمر به سراغ سیگاری‌های سالمند بروید؟
تاکنون پژوهش های زیادی بر روی حیوانات انجام شده که نشان می‌دهد بدن آنهایی که می‌توانند عمر زیادی داشته باشند، از توانایی تاب‌آوری در برابر استرس زیستی برخوردار است. سیگار کشیدن یکی از فعالیت‌هایی است که استرس زیستی زیادی به بدن وارد می‌کند و البته اثرات آن بر روی سلامت نیز به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. به همین دلیل اگر کسی از دوره جوانی سیگار بکشد و در عین حال طول زیاد و البته همراه با سلامتی داشته باشد، شاید ژن‌هایی در بدنش وجود دارد که او را در برابر این عوامل استرس زا مقاوم می‌سازد. به همین دلیل بود که به سراغ سالمندان سیگاری رفتیم.
افراد با چه شرایطی در فهرست مورد نظر شما قرار می‌گرفتند؟
ما به بررسی افراد هشتاد ساله و مسن‌تر می‌پردازیم. البته باید گفت که هشتاد سالگی کمی زود است و بیشتر به دنبال سن‌های بالاتر بودیم. با این حال پیدا کردن کسانی که سیگاری باشند و د رعین حال بالاتر از هشتاد سال باشند، بسیار دشوار است. به همین دلیل حداقل سن مورد نظرمان را هشتاد سال قرار دادیم. این افراد از نوجوانی و یا اوایل جوانی به سیگار کشیدن روی آورده بودند.
چند نفر با این مشخصات یافتید؟
نمی توانم رقم دقیق آن را اعلام کنم، اما در هر صورت عدد بسیار پایینی است. همان طور که همه می‌دانیم، سیگار کشیدن طیفی از بیماری‌ها و مشکلات را با خود به همراه می‌آورد و سبب افزایش طول عمر در افراد نمی‌شود.
اما ظاهرا سیگاری‌های شما در برابر این مشکلات ایمن هستند؟
بله! میزان سلامت آنها از چیزی که انتظار داشتیم به مراتب بالاتر است. آنها از نظر نشانگرهای زیستی بالینی در وضعیت خوبی قرار دارند و از نظر ظاهری نیز مشابه سایر همسن و سالان غیر سیگاری خود هستند. به همین دلیل فکر می‌کنیم که آنها از نظر زیستی گروهی متمایز هستند که دارای برخی عوامل ژنتیکی و نیز غیرژنتیکی ویژه‌ای هستند که به آنها امکان زنده ماندن و حتی رشد را با وجود سیگار کشیدن می‌دهد.
این افراد چه چیزی دارند که بیشتر مردم از آن برخوردار نیستند؟
این تفاوت در اصل به خاطر برخی تفاوت‌ها در ژنها حاصل می‌شود که در مسیری عصبی به نام insulin/IGF1 وجود دارد که البته مطالعات مختلف نشان داده که در طول عم رنقش بسزایی دارد. شواهد خوبی در دست داریم که گویای آن است برخی از این ژنها می‌توانند به افزایش توان بدن برای تعمیر و بازسازی سلولی کمک کند. افرادی که از این ژنها برخوردارند (نظیر افراد مورد مطالعه ما) بهتر می‌توانند با عوامل استرس‌زا در سطح سلولی برخورد کنند و همین امر در نهایت فرآیند پیری را به تاخیر می‌اندازد.
به نظر می‌رسد که ذهن بسیاری از مردم بیش از اندازه اسیر برخی باورها در مورد کسانی که طول عمر طولانی دارند و در عین حال به برخی عادت‌های بد نظیر مصرف دخانیات می‌پردازند است. به نظر شما ریشه این باورها در چیست؟
همه ما در دلمان آرزو می‌کنیم که یکی از این افراد باشیم. اگر برای داشتن طول عمر قرار باشد نیازی به ورزش هر روزه و تغذیه سالم و ترک سیگار نباشد، زندگی برای همه ما ساده تر می شد! حتی شاید خیلی‌ها ترجیح می دادند کار هم نکنند!
با اینکه شاید همه ما کسانی را بشناسیم که با وجود سیگار کشیدن و مصرف غذاهای چرب و ناسالم، تا 95 سال عمر کرده باشند، اما واقعیت این است که این افراد جزو استثنائات هستند. واقعیت این است که اگر بخواهیم عمری دراز و سالم داشته باشیم، باید سبک زندگی درستی را نیز در پیش بگیریم. اگر هم شانس بیاورید و جزو این دسته از افراد باشید، باز هم سبک زندگی سالم برایتان بسیار سودمند خواهد بود. در این صورت زندگی طولانی‌تری خواهید داشت و البته کیفیت آن نیز به مراتب بالاتر خواهد بود. به هر حال نباید تمام توجه‌مان را به ویژگی‌های ژنتیکی مان معطوف سازیم.
مترجم: صالح سپهری فر