آموزش پزشکی در ایران، نیازمند بازنگری جدی است

این جریان آموزش طب دانشگاهی موجب شد که در سال های منتهی به 1290 شمسی، درگیری ها بین پزشکان قدیمی (حکیم و طبیبان سنتی) و پزشکان آکادمیک به اوج خود برسد. حتی حکیمان و طبیبان سنتی با تکیه بر جایگاه سنتی خود در حکومت قاجار، از توسعه پزشکی امروزی ممانعت می کردند، اما بالاخره با انقراض حکومت قاجاری، ساختار طبیبان سنتی نیز فرو ریخت و در سال 1313 شمسی با تشکیل دانشکده پزشکی تهران، عملا قدرت به دست پزشکان امروزی افتاد.

 این رشد علم پزشکی در سال های ابتدایی خود بسیار طوفانی بود، طوری که باعث گسترش بهداشت در ایران شد و همچنین در این مرحله، سیستم های درمانی کشور نیز توسعه یافت. البته نباید فراموش کنیم که در همان سال ها نیز چالش های بزرگی، آموزش پزشکی را تهدید می کرد. مثلا در همان سال های آغازین توسعه علم پزشکی در ایران، توانبخشی کاملا مغفول ماند و حتی کمک های مالی و علمی WHO (سازمان بهداشت جهانی) نیز نتوانست در رشد و توسعه توانبخشی کارساز باشد. اما پس از گذشت چند دهه از توسعه علم پزشکی در کشور، آموزش پزشکی در ایران از سال 1351به بعد افت کرد، زیرا پزشکان نظامی در لایه های مختلف تصمیم گیری وزارت بهداری وقت، نفوذ زیادی داشتند.

پس از انقلاب اسلامی، تغییرات عمده ای در وضعیت آموزش پزشکی کشور اتفاق افتاد و شتاب علمی خوبی به وجود آمد، اما با الحاق آموزش پزشکی به وزارت بهداشت، آموزش پزشکی دچار مشکلات عدیده ای شد که این مشکلات تا کنون نیز ادامه پیدا کرده و حتی امروزه ابعاد این مشکلات بزرگ تر شده است.

حال اگر بخواهیم صریح و بی پرده، مشکلات فعلی آموزش علم پزشکی در کشور را واکاوی کنیم، باید به موارد متعددی اشاره کنیم که هر کدام از آنها، روند توسعه علم پزشکی در ایران را با تاخیر مواجه کرده است.

الحاق بخش آموزش پزشکی به نظام درمان، حضور اساتید پزشکی چند شغله، تخصصی ندیدن برخی رشته های پزشکی، نبود حد و مرز مشخص بین حیطه فعالیت پزشکان بخش خصوصی و دولتی و کمبود همکاری های بین المللی در بخش آموزش پزشکی، از جمله چالش های جدی در حوزه آموزش علم پزشکی در ایران است.

همچنین عدم توسعه آموزش پزشکی مبتنی بر شواهد، کمبود رشد و توسعه تکنولوژی های آموزشی مانند آموزش آنلاین، حذف مصاحبه و ایجاد شرط سنی در پذیرش دانشجویان گروه های مختلف پزشکی، نبود آزمون ملی بورد پزشکی در کشور، دخالت دولت در تایید مدارک پزشکی و تضعیف انجمن های پزشکی، باعث شده که گره آموزش علم پزشکی در ایران، کورتر شود.

قسمت جالب ماجرا اینجاست که هم اکنون یک الگوی واحد آموزش پزشکی در نظام سلامت ما نیز وجود ندارد، به طوری که هم اکنون آموزش پزشکی در ایران، از کشورهای متفاوتی الگوبرداری شده است. مثلا آموزش پزشکی در ایران به سبک فرانسوی و آموزش پرستاری به سبک انگلیسی ارائه می شود! آن هم در حالی که سیستم فرانسوی در سال 1920 میلادی، توسط خود فرانسوی ها کنار گذاشته شد، اما همچنان سیستم آموزش پزشکی در کشور ما از سبک آموزش فرانسوی الگوبرداری می کند.

در هر حال، به نظر می رسد که برای برون رفت از این وضعیت، باید بازنگری جدی در آموزش پزشکی داشته باشیم. مثلا جدا سازی بخش آموزش پزشکی از وزارت بهداشت، استقلال دانشگاه های علوم پزشکی، بکارگیری مدیریت های کیفی در آموزش پزشکی، قطع کامل ارتباط بین بخش های دولتی و خصوصی در حوزه ارائه خدمات پزشکی، تک شغله کردن پزشکان و کمک از دانشگاه های معتبر جهانی جهت ارزیابی سیستم آموزش پزشکی در ایران، می تواند نارسایی های آموزش پزشکی در ایران را تا حد زیادی مرتفع سازد.

از سوی دیگر، بکارگیری روش های مدرن آموزش پزشکی مانند آموزش مجازی و آنلاین، استفاده از یک الگوی واحد سیستم آموزش پزشکی در کشور و عدم استفاده از الگوهای مختلف، توجه بیشتر به آموزش کلینیکال پزشکی و معاینات بالینی، بهبود مواد آموزش پزشکی متناسب با اپیدمولوژی های جدید بیماری ها، بهبود کارورزی ها با استفاده از یک الگوی واحد ملی و در نظر گرفتن منافع تمام گروه های پزشکی بعنوان بازیگران اصلی نظام سلامت کشور، راه حل هایی است که آموزش پزشکی در ایران را متحول خواهد کرد.

بنابراین لزوم تغییرات جدی در سیستم آموزش پزشکی ایران، امری اجباری و حیاتی است که برای انجام این تغییرات بنیادین نیز شجاعت بسیاری نیاز است. البته مجموع این اقدامات اصلاحی باید با احتیاط کامل، کار کارشناسی دقیق و همدلی بین مسئولان انجام شود.

 

دکتر فرجود شکوهی / عضو شورای عالی نظام پزشکی ایران و رییس کمیسیون نظارت و ارزشیابی نظام پزشکی کل کشور

 

No tags for this post.