خودرو معمولا محصولی بادوام است و شاید در نگاه اول نتوان مشتریان آن را همانند مشتریان پوشاک با مدهای فصلی به خرید بیشتر وادار کرد، اما گویا شرکت های خودروسازی نیز سال هاست از رویکردی نه چندان آشکار برای تشویق مشتریان به کنار گذاشتن مدل های قدیمی خودرو استفاده می کنند. این رویکرد در اصطلاح کهنگی برنامه ریزی شده (planned obsolescence) نامیده می شود.
کهنگی برنامه ریزی شده
شرکت های خودروسازی از یک سری ترفندها برای پنهان کردن کهنگی برنامه ریزی شده خودرو استفاده می کنند. برای نمونه شاید خودرویتان را برای یک تعمیر ساده به تعمیرگاه نمایندگی مجاز ببرید و در آنجا متوجه شوید این نمایندگی، قطعه مورد نیازی را که برای تعمیر به آن نیاز است در اختیار ندارد و قطعه مورد نظر اصلا دیگر تولید هم نمی شود.
کاملا منطقی است شرکت های خودروسازی، تولید برخی قطعات مدل های قدیمی را متوقف کنند. با این حال برخی لوازم یدکی بویژه آنها که می توان از آن برای مدل های مختلف استفاده کرد، باید در یک بازه زمانی بلندمدت در دسترس باشد. اما واقعیت این است که شرکت های خودروسازی به این ترتیب به صورت مستقیم به مشتریان خود اعلام می کنند شاید خرید یک مدل جدیدتر به مراتب آسان تر و حتی کم هزینه تر از جست و جو برای یافتن قطعات یدکی و کمیاب خودروی فعلی تان باشد.
ایجاد تغییراتی جزئی در ظاهر و امکانات یک مدل و ارائه یک مدل جدید از دیگر راه هایی است که خودروسازان برای سوق دادن مشتریان به خرید مدلی جدیدتر از آن بهره می برند. خیلی غیرمنطقی است که فرض کنیم مدل تولید شده در سال گذشته فقط به این خاطر که مدل امسال از چراغ جلویی ال ای دی بهره می برد دیگر بی مصرف شده است.
البته کهنگی برنامه ریزی شده به صنعت خودروسازی محدود نمی شود. در دنیای دیجیتال و ساخت گوشی های هوشمند و رایانه و حتی صنعت پوشاک نیز رویه های مشابهی می بینیم. یک کت و شلوار با الگوی کلاسیک را همیشه می توان پوشید. با وجود این الگوهای مُد روز به مشتریان می گوید لباس های متعلق به یک سال گذشته دیگر به روز نبوده و قابل پوشیدن نیست؛ هر چند هیچ نوع فرسودگی نیز در ظاهر آنها وجود نداشته باشد. وقتی خودروی نویی می خرید، شاید تا مدت ها نیازی به مراجعه به مراکز نمایندگی و تعمیرگاه ها نداشته باشید، اما بیشتر شرکت های خودروسازی هر سال تغییراتی در ظاهر یا موتور خودرو ایجاد می کنند و به این ترتیب، اکنون شاهدیم هر دو سال، نسلی جدید از خودروها به بازار عرضه می شود. به همین دلیل است که این شرکت ها امیدوارند با برجسته کردن این ویژگی ها در نگاه مشتری، آنها را به خرید خودرویی نو وادارند.
همان طور که اشاره شد، بی مصرفی برنامه ریزی شده الزاما به این معنا نیست که کارکرد خودروی شما پس از مدتی به خاطر برنامه ریزی شرکت دچار مشکل شود؛ بلکه کافی است خودروی فعلی شما در مقایسه با مدل های جدید، قدیمی جلوه کند. بسیاری از قطعات یدکی فقط در بازه زمانی مشخص کارکرد مشخصی دارند و پس از آن باید عوض شوند. شاید این مساله تا حدی به خاطر برنامه ریزی شرکت سازنده باشد، اما این را هم باید در نظر گرفت که یک قطعه پلاستیکی، فلزی یا لاستیکی قرار نیست تا ابد همچنان کار کند.
بنابراین موجود نبودن قطعات یدکی، اصلی ترین دلیل بی مصرف شدن خودروهای قدیمی تر است. البته باید بپذیریم کهنگی برنامه ریزی شده می تواند جنبه های مثبتی نیز داشته باشد. اگر قرار بود افراد به مدت بسیار طولانی از مدل های قدیمی استفاده کنند، اشتیاق کمتری نیز برای نوآوری و بهبود عملکرد تجهیزات مختلفی نظیر خودرو وجود می داشت. با وجود این نباید فراموش کنیم خودرویی که روزگاری آخرین مدل به شمار می رفت و دیگر جذابیت گذشته را ندارد، باز هم می تواند نیازهایمان را برآورده کند.
منبع:جام جم آنلاین
No tags for this post.