به دلیل اینکه مغز و قلب جنین در 6 تا 8 هفته اول حاملگی تشکیل می شود ، رعایت بسیاری از نکات تغذیه ای در این زمان حائز اهمیت است. تغذیه سالم مانع افزایش فشار خون ، تهوع و استفراغ، ناراحتی های هنگام صبح و دیابت می شود .
از عوامل خطرزای تغذیه ای قبل از بارداری اضافه وزن ، چاقی و همچنین لاغری مفرط است. بنابراین توصیه می شود افرادی که چنین شرایطی دارند قبل از تصمیم به بارداری به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا به وزن مطلوب برسند. در صورتیکه وزن مناسبی نداشتید و حامله شدید لازم است برای دستورات غذایی ویژه با متخصصان مشاوره کنید. تآمین غذای کافی در حین بارداری میتواند با حفظ وزن گیری کافی و منطقی در پیشگیری از دیابت حاملگی موثر باشد. اما تآمین انرژی بیش از حد مادر منجر به اضافه وزن در دوران حاملگی شده و خطردیابت حاملگی مادر را افزایش داده و در نتیجه سلامت جنین نیز به خطر میافتد.
مصرف غذای مناسب ، چربی کافی را در مادر حامله ذخیره میکند .این ذخیره چربی، انرژی کافی را برای دوران شیردهی تآمین میکند، در غیر اینصورت ناکافی بودن ذخیره چربی مادر میتواند بر سلامت کوتاه مدت مادر و همچنین جنین تآثیر نامطلوب بگذارد.
افت قند خون مادران باردار منجر به ازاد شدن چربیهای او برای تآمین انرژی شده که در نتیجه مواد سمی در خون مادر جمع میشود که این مواد ناشی از فرایند ازاد سازی چربیها ، برای جنین مضر است.
تآمین انرژی کافی برای مادر و جنین ، مانع از تولد نوزاد کم وزن میشود .همچنین تآمین پروتئین کافی برای جنین و جفت مانع از کاهش شاخصهای رشد به خصوص دور سر است.
پروتئین موجود درسفیده تخم مرغ و شیر، کاملترین نوع پروتئین موجود در طبیعت بوده و برای مادر و جنین ضروری هستند.
افت قند خون مادران باردار منجر به ازاد شدن چربیهای او برای تآمین انرژی شده که در نتیجه مواد سمی در خون مادر جمع میشود که این مواد ناشی از فرایند ازاد سازی چربیها ، برای جنین مضر است.
تآمین انرژی کافی برای مادر و جنین ، مانع از تولد نوزاد کم وزن میشود .همچنین تآمین پروتئین کافی برای جنین و جفت مانع از کاهش شاخصهای رشد به خصوص دور سر است.
پروتئین موجود درسفیده تخم مرغ و شیر، کاملترین نوع پروتئین موجود در طبیعت بوده و برای مادر و جنین ضروری هستند.
کمبود اسید فولیک در دوران بارداری منجر به نقایص عصبی مادرزادی میشود و از آنجایی که حاملگی معمولا با تآخیر مشخص میشود بنابراین در صورت کمبود بعضی ویتامینها مثل اسید فولیک ، میتواند اثرات نامطلوبی بروی جنین بگذارد. بنابراین بسیار مهم است که فردی که تصمیم به حاملگی دارد از قبل تحت نظر پزشک مصرف اسید فولیک را از سه ماه قبل از بارداری شروع کند.
تآمین کلسیم کافی از طریق مصرف لبنیات در زمان بارداری با حفظ ذخیره کافی کلسیم ، کلسیم مورد نیاز جنین و کلسیم موجود در استخوانهای مادر را حفظ کرده و به این ترتیب از پوکی استخوان در آینده ای دور پیشگیری میکند. به طور عمده لبنیات دارای بهترین و بیشترین سطح کلسیم هستند . مصرف چهار وعده لبنیات در روز تمام نیازهای کلسیم مادرو جنین را تآمین میکنند. یک لیوان شیر، یک لیوان ماست و یا حدود 35 تا45 گرم پنیر یک وعده از لبنیات محسوب میشوند .
بدلیل کمبود شناخته شده ید در بین ایرانیان، مصرف نمک ید دار برای همه افراد بخصوص افراد باردار ضروری است و بدین ترتیب از کمبود های احتمالی و عقب ماندگیهای ذهنی جلوگیری میشود.
ویتامین c وظایف عمده ای در بدن به عهده دارد که از ان جمله میتوان به نقش آن در ساخت بافت های بدن اشاره کرد . میوه و سبزی منابع خوب و سرشار ازاین ویتامین هستند .
زنان باردار بهتر است ازمکملهای قوی ویتامین a به دلیل خطرات احتمالی برای جنین پرهیز کنند . همچنین مکمل های تغذیه ای ناشناخته و بدون تجویز پزشک را مصرف نکنند.
مادران باردار برای پیشگیری از یبوست روزانه 8 تا 10 لیوان اب بنوشند ، سبزی و میوه به مقدار 5 تا 6 وعده در روز ، مصرف حبوبات و فعالیت و تحرک کافی برای آنها لازم است.
در زمان حاملگی از ماهیهای پرورش یافته در مزرعه مانند ماهی قزل الا استفاده کنید. زیرا ماهیهایی مانند تن و کوسه ماهی به دلیل عمر طولانی احتمال تجمع جیئه در بدنشان زیاد است .
از اشتباهات دوران حاملگی این است که مادر حامله تصور میکند که باید به جای دو نفر غذا میل کند، در صورتیکه نیازبارداری به طور متوسط 350 کیلو کالری در روز است که این مقدار معادل 20 درصد افزایش غذای مادر حامله نسبت به زمان قبل از حاملگی است و مصرف غذا بجای دو نفر از دلایل معمول و شایع اضافه وزن و چاقی مادران حامله میباشد که متآسفانه به بعد از حاملگی نیز منتقل میشود و این میتواند شروع یک چاقی و اضافه وزن ناخواسته در اینده باشد.
در دوران بارداری از غذاهای اماده بیرون بدلیل بالا بودن چربی و نمک و همچنین غذاهای تحریک کننده مثل کالباس و سوسیس بهتر است به صورت محدودتری استفاده شود.
کم تحرکی و استراحت بیش از حد در زمان حاملگی ، نتایج مثبتی برای مادر و جنین نخواهد داشت ، بنابراین بهتر است تا نزدیک زایمان مادر حامله فعالیت کافی و مناسبی داشته باشد، مگر در موارد استثنایی که پزشک فعالیت را محدود کرده است.
بدلیل کمبود شناخته شده ید در بین ایرانیان، مصرف نمک ید دار برای همه افراد بخصوص افراد باردار ضروری است و بدین ترتیب از کمبود های احتمالی و عقب ماندگیهای ذهنی جلوگیری میشود.
ویتامین c وظایف عمده ای در بدن به عهده دارد که از ان جمله میتوان به نقش آن در ساخت بافت های بدن اشاره کرد . میوه و سبزی منابع خوب و سرشار ازاین ویتامین هستند .
زنان باردار بهتر است ازمکملهای قوی ویتامین a به دلیل خطرات احتمالی برای جنین پرهیز کنند . همچنین مکمل های تغذیه ای ناشناخته و بدون تجویز پزشک را مصرف نکنند.
مادران باردار برای پیشگیری از یبوست روزانه 8 تا 10 لیوان اب بنوشند ، سبزی و میوه به مقدار 5 تا 6 وعده در روز ، مصرف حبوبات و فعالیت و تحرک کافی برای آنها لازم است.
در زمان حاملگی از ماهیهای پرورش یافته در مزرعه مانند ماهی قزل الا استفاده کنید. زیرا ماهیهایی مانند تن و کوسه ماهی به دلیل عمر طولانی احتمال تجمع جیئه در بدنشان زیاد است .
از اشتباهات دوران حاملگی این است که مادر حامله تصور میکند که باید به جای دو نفر غذا میل کند، در صورتیکه نیازبارداری به طور متوسط 350 کیلو کالری در روز است که این مقدار معادل 20 درصد افزایش غذای مادر حامله نسبت به زمان قبل از حاملگی است و مصرف غذا بجای دو نفر از دلایل معمول و شایع اضافه وزن و چاقی مادران حامله میباشد که متآسفانه به بعد از حاملگی نیز منتقل میشود و این میتواند شروع یک چاقی و اضافه وزن ناخواسته در اینده باشد.
در دوران بارداری از غذاهای اماده بیرون بدلیل بالا بودن چربی و نمک و همچنین غذاهای تحریک کننده مثل کالباس و سوسیس بهتر است به صورت محدودتری استفاده شود.
کم تحرکی و استراحت بیش از حد در زمان حاملگی ، نتایج مثبتی برای مادر و جنین نخواهد داشت ، بنابراین بهتر است تا نزدیک زایمان مادر حامله فعالیت کافی و مناسبی داشته باشد، مگر در موارد استثنایی که پزشک فعالیت را محدود کرده است.
دکتر محسن نعمتی متخصص تغذیه و استادیار دانشگاه