گزارش تصویری و تحلیل فنی بقعه تاریخی امامزاده عبدالله آئینه ورزان
بنای امامزاده به صورت هشت ضلعی با گنبد دو پوسته رک ساخته شده و قسمت بیرونی بنا به وسیله سیمان سفید اندود شده است .
در اطراف این بنا یک حسینیه در سمت شمال و شرق قرار دارد و یک بنای دیگر در سمت شمالی بقعه در ساخته شده است .
ورودی بقعه از شرق بوده که این ورودی به یک هشتی منتهی می شود و پس از این هشتی ، به یک اتاق مستطیل شکل می رسیم که این اتاق مابین هشتی ورودی و گنبدخانه قرار دارد و مدخل گنبد خانه در سمت شمال غربی آن قرار گرفته است . مدخل هشتی ورودی نیز در ضلع شمال شرقی این اتاق قرار می گیرد .
پوشش کف این اتاق از سنگ مرمر بوده و دارای فرمی جدید است . قسمت داخلی این اتاق در دیواره ها با اندود گچ زینت شده و سقف آن نیز دارای طاق هایی با قوس جناغی است .
بنای گنبد خانه به صورت هشت ضلعی بنا شده که در هر ضلع به جز ضلع شرقی ( ورودی ) یک طاق نما وجود دارد .
یک ردیف کاشی با سبک کاشی های دوره ایلخانی ( قرن هشتم هجری ) با فرم مستطیل و به رنگ لاجوردی با نقش ستاره ایرانی در مرکز و نقوش هندسی و اسلیمی در حاشیه ها در بخش بالای سنگ های مرمر که از کف به ارتفاع 5/1 متر اجرا شده است ؛به چشم می خورد .
ضریح بقعه فلزی و به رنگ های نقره ای و طلایی بوده که ساخت آن مربوط به دوران معاصر است . در ردیف بالای کاشی های ایلخانی ، دیواره ها با گچ اندود شده اند و کف بنا نیز از سنگ مرمر است . دو نورگیر در اضلاع شمالی و جنوبی ساقه گنبد به چشم می خورد .
در کل می توان گفت که بنا پلانی سه قسمتی دارد که شامل موارد زیر است :
- در ورودی و هشتی پشت آن که به وسیله یک دالان طاق دار به فضای میانی منتهی می شود .
- فضای حائل میان هشتی و گنبد خانه که محرابی در سمت جنوب و شاه نشینی در بخش شمالی دارد که به وسیله دو پله از بخش دارای محراب مجزا می شود .
- گنبد خانه
بنای فوق دارای وضعیت مطلوبی از نظر استحکام و ایستایی است .
و در اطراف بنا نیز جهت دفع رطوبت ناکش حفر نموده اند .این امامزاده مورد احترام فوق العاده اهالی می باشد و دارای زوار زیادی می باشد .
در صفحه 203 آثار تاریخی دماوند در مورد این بنا چنین نوشته شده است :
« … این بنا از قلوه سنگ و ملاط گچ ساخته شده است و از یادگارهای دوران اواخر مغول است . در تزئین داخل بنا از کاشی کاری های بسیار نفیس و چهارگوش بهره برده اند که نقوش عمدتاً به شکل گلبرگ بوده و از کاشی های کوکبی شکل عهد مغول الهام گرفته است .
طبق اظهارات اهالی در سال های خیلی دور ، تعداد 5 ظرف سفالین لعابدار فیروزه ای رنگ معروف به سیاه قلم در زیر گنبد نصب بوده که توسط قاچاقچیان و دلالان عتیقه مورد دستبرد قرار می گیرد .
روی قبر امامزاده صندوق یا معجری چوبی و منبت کاری شده ای قرار دارد که بر روی لبه بیرونی بالای آن ، کتیبه ای است به خط نستعلیق که حکایت از ساخت و نصب آن در دوره صفویه می کند .
در چوبی و نفیس این امامزاده که به سرقت رفته بود ، توسط مامورین حفاظت میراث فرهنگی کشف و اینک در موزه دوران اسلامی نگهداری می شود . … در جبهه شمال شرقی بقعه ، چشمه آب گوارایی است که آب آن به سمت صحن خارجی آرامگاه و به داخل حوضچه ای جریان دارد .
در مقابل مدخل ورودی امامزاده ، چناری قدیمی با سن 500 سال وجود دارد . در داخل صحن اصلی امامزاده به ارتفاع یک متر کاشی هایی به رنگ آبی و سفید در قطع 8 ضلعی نصب شده است که از الحاقات قاجاریه می باشد . همچنین نظیر این کاشی ها در داخل اتاق شرقی امامزاده که دارای 5 طاق و شش تویزه است ، به ارتفاع یک متر کار شده است . »
در صفحه 47 کتاب بقاع متبرکه استان تهران نیز در مورد این بنا می خوانیم :
« این بقعه از قلوه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و مربوط به دوران مغول است که در دوره های صفویه و قاجار الحاقاتی به آن صورت گرفته است . …. بر روی ضریح چوبی تاریخ 730 هجری قمری نقش بسته است . »
مجموعه تاریخی امامزاده عبدالله آینه ورزان به شماره 1724/3 و در تاریخ 30/1/1366 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.
