بر این اساس در صورتیکه اظهارنامه اختراع به مرجع ثبت تسلیم نشود حقوقی برای مخترع ایجاد نمی‌شود و ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است و درصورتیکه مخترع یا مالک اختراع قبل از تسلیم اظهارنامه و ثبت آن به نحوی آن را افشاء کند یعنی اختراع مورد نظر را بصورت کتبی درقالب کتاب و مقاله منتشر کرده یا ازطریق شفاهی، مصاحبه و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و بین المللی آنرا در معرض دید عمومی قرار دهد به منزله این است که با علم و اطلاع اقدام به افشاء آن در نزد عموم کرده و به نوعی در راستای عمومی سازی و وارد کردن این اختراع به حوزه قلمرو عمومی مالکیت اقدام کرده است و درصورتیکه متقاضی در مهلت ارفاقی (مهلت 6 ماهه پس ازافشا،موضوع بنده ماده4قانون) نیز مبادرت به تسلیم اظهارنامه اختراع نکند حق اختراع برای وی از دست رفته محسوب می‌شود بدین ترتیب کسانی که خواهان استفاده از نظام انحصارات ثبت اختراعات هستند ابتدا به ساکن باید این حق را به ثبت برسانند.
در رابطه با چگونگی ثبت اختراعات در کشور با مهرداد الیاسی، رئیس سازمان ثبت اختراعات گفت‌وگو کردیم.
مخترعان کشورمان گاهی از نحوه ثبت اختراع در کشور گلایه می‌کنند، روند ثبت اختراع در کشور چگونه است؟
معرفی ابداع برای ثبت گام اول، بررسی شرایط اختراعی بودن بویژه جستجوی تازگی اختراع گام دوم، تدوین ادعانامه و توصیف اختراع گام سوم، ثبت اختراع گام چهارم و بهره برداری تجاری و ردیابی اختراع گام آخر، پنج مرحله‌ای است که یک اختراع باید طی کند.
برطبق ماده 2 آئین‌نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است و بنابر قاعده هرکسی زودتر اظهارنامه خود را تسلیم اداره اختراع کند حق ثبت اختراع را خواهد داشت و تاریخ و زمان تسلیم اظهارنامه معیار اولویت و تقدم او نسبت به سایرین محسوب می‌شود.
تسلیم اظهارنامه مقدم درصورت احراز شرایط و جمع بودن شرایط خاص حائز اهمیت بوده و عجله در تسلیم اظهارنامه بدون ارائه توصیف و نقشه و ادعاهای گویا و کامل نمی‌تواند منشاء اثر لازم و موثر باشد و چه بسا اختراعاتی که با سرعت تسلیم می‌شود فاقد شرایط یا پختگی لازم برای استفاده از قاعده تسلیم اظهارنامه مقدم باشد یا اینکه مخترع در آینده خواستار تغییرات کلی در اختراعات خود باشد که این امر مخترع را با محدودیت‌هایی مواجه می‌کند.
مزایای ثبت اختراع چیست؟
اختراع ،حاصل و ثمره تلاش فکری و تراوش ذهنی مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرایند صنعتی متبلور می‌شود اما از اختراع در قوانین مختلف کشورها زمانی حمایت می‌شود که این اختراعات طبق تشریفات جاریه آن کشور در موعد و زمان مقرر به ثبت رسیده باشد و شرط استفاده از این حق،ثبت آن در نزد مرجع ذیصلاح است.
سند ثبت اختراع، حق امتیاز یا پتنت حق انحصاری است که در قبال اختراع یا ایده ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود و 20 سال اعتبار دارد.
به طور کلی اداره ثبت اختراع مرجع صادر کننده گواهی ثبت اختراع مخترعان است ولی پس از تحویل اظهارنامه از سوی مخترع به این اداره، مراجع ذیصلاح برای ارزیابی علمی اختراع اقدام می‌کنند که مخترع می‌تواند خودش از بین مراجع اعلام شده، مرجع ارزیابی را برای خودش انتخاب کند
مراجع ذیصلاح در ایران کدام نهادها هستند؟
به طور کلی اداره ثبت اختراع مرجع صادر کننده گواهی ثبت اختراع مخترعان است ولی پس از تحویل اظهارنامه از سوی مخترع به این اداره، مراجع ذیصلاح برای ارزیابی علمی اختراع اقدام می‌کنند که مخترع می‌تواند خودش از بین مراجع اعلام شده، مرجع ارزیابی را برای خودش انتخاب کند.
این مراجع، نتیجه ارزیابی علمی را به اداره ثبت اختراعات اعلام می‌کنند و گواهی ثبت پس از طی مراحل اداری به مخترع ارائه می‌شود.
سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مؤسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، دانشگاه صنعتی اصفهان، مؤسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ، اداره ارتباط با صنعت دانشگاه تبریز، انستیتو پاستور ایران، دانشگاه شیراز، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری، پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تهران، شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران، پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، دانشگاه اصفهان، دانشگاه جامع علمی کاربردی، سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان، شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، پارک علم و فناوری یزد، پارک علم و فناوری خراسان رضوی، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، اداره کل تجهیزات پزشکی، انجمن احتراق ایران، مرکز تحقیقات و فناوری علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، موسسه تحقیقات شیلات ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه تربیت‌مدرس، مؤسسه ملی اقیانوس‌شناسی، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی، مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ایران، پارک فناوری پردیس، مرکز گسترش علم و علم‌سنجی دانشگاه آزاد، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، شرکت راه‌آهن شهری تهران، دفتر همکاری‌های علمی و صنعتی دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، شرکت گاز استان تهران، دانشگاه یزد، پارک علم و فناوری سمنان، موسسه تحقیقات آب، دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه فردوسی مشهد، پارک علم و فناوری خراسان جنوبی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، سازمان محیط زیست، پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان، پارک علم و فناوری همدان، دانشگاه شریف، پژوهشگاه فضای ایران، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، انجمن فناوران بتون ایران، پژوهشکده پردازش هوشمند علائم، پارک علم و فناوری گیلان، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دانشگاه خواجه نصیرطوسی، دانشگاه باهنر کرمان، پژوهشکده اسلام و سلامت پایدار، هفتاد مرجع ذیصلاح اعلام شده برای ارزیابی علمی اختراعات هستند.
مخترعان می‌گویند برای طی مراحل اداری در ایران زمان زیادی صرف می‌شود، این زمان در کشورهای دیگر به چه صورت است؟
ما بر اساس تکلیف ماده ۳ برنامه پنجم توسعه که برعهده ما قرار داده است عمل می‌کنیم که این پروسه ۶ ماه به طول می‌کشد که البته این روند رو به بهبود است و روز به روز تکامل یافته‌تر می‌شود.ولی در کشورهای دیگر دنیا روند ثبت اختراع ۳ تا ۴ سال طول می‌کشد.
گفتگو: فرزانه صدقی
No tags for this post.