بزاق یا همان آب دهان مایعی است که توسط غدد ویژه موجود در دهان تولید می‌شود. با اینکه اصلی‌ترین کارکرد این مایع، کمک به گوارش بهتر مواد غذایی است، اما شاید در آینده بتوان از آن برای تحلیل سریع وضعیت سلامت افراد استفاده کرد.
گروهی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا توانستند نوعی دستگاه ویژه مجهز به حسگرهای الکترونیکی طراحی کنند که می‌تواند میزان غلظت برخی مواد شیمیایی خاص در بزاق را شناسایی کند. این دستگاه می‌تواند برای نظامیان، خلبانان، ورزشکاران و حتی بیماران بستری در مراکز درمانی سودمند باشد.
این پژوهشگران به تازگی نوعی حسگر برای این دستگاه طراحی کردند که می‌تواند غلطت اسید اوریک را تعیین کند. گفتنی است افزایش غلظت این اسید در خون و نیز ادرار نشانگر وجود انواع مشکلات مرتبط با متابولیسم است.
البته این حسگر، دومین شناساگر طراحی شده مرتبط با این دستگاه است. سال گذشته این پژوهشگران توانستند حسگر دیگری برای اندازه گیری اسید لاکتیک بسازند. بالا بودن غلظت این اسید نیز نشانگر خستگی عضلانی و البته برخی مشکلات دیگر است.
این دستگاه می‌تواند اطلاعات جمع آوری شده از بزاق فرد را از طریق ارتباط بلوتوثی کم انرژی به گوشی هوشمند و یا یک رایانه انتقال دهد. این شیوه ارتباطی، انرژی به مراتب کمتری نسبت به ارتباط بلوتوثی معمولی مصرف می‌کند.
بررسی قابلیت پایش سلامت به وسیله بزاق دهان مدتهاست که توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است. نخستین دلیل برای این جذابیت، امکان نمونه برداری از آن بدون استفاده از شیوه های دردآور و دشوار (نظیر گرفتن نمونه خون) است. افزون بر این، انبوهی از اطلاعات ارزشمند زیستی در بزاق موجود است که بررسی کامل آن می‌تواند تصویری دقیق از وضعیت کلی جسمی فرد ارائه دهد. در واقع مطالعات گوناگونی نشان می‌دهد که غلظت بسیاری از مواد در بزاق با غلظت آن مواد در خون ارتباط دارد.
با این حال هنوز تمامی جنبه‌های این قضیه مورد واکاوی قرار نگرفته و در آینده می‌توان نشانگرهای زیستی دیگری را نیز در بزاق شناسایی کرد.
در هر صورت، این دستگاه مجهز به دو حسگر برای ارزیابی میزان اسید اوریک و نیز اسید لاکتیک می‌تواند کاربردهای زیادی داشته باشد. برای نمونه، نیروهای هوایی ارتش‌های جهان مایلند میزان استرس خلبانان خود را تحت نظر قرار دهند. این پژوهشگران بر این باورند که این دستگاه می‌تواند گزینه‌ای ایده آل باشد، زیرا به راحتی می‌توان آن را در دهان قرار داد. البته این محققان قصد دارند در آینده همزمان با قرار دادن تعداد بیشتری از حسگرها در این دستگاه، از حجم آن نیز بکاهند.
در هر صورت، بررسی قابلیت‌های بزاق در پایش سلامت حوزه‌ای نوپاست و بی تردید در آینده شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در آن خواهیم بود.
No tags for this post.