جدول رشد کمیت تولید علم ایران در ۱۰ سال

 دکتر محمدجواد دهقانی، با اعلام این خبر افزود: کمیت تولید علم بین المللی تنها یکی از شاخص های توسعه علمی کشور محسوب می شود که یکی از راه های سنجش آن، پایگاه های استنادی بین المللی هستند.وی افزود: اساسا یکی از مهمترین علل تاسیس پایگاه های استنادی ISI و اسکوپوس ایجاد نمایه ای از معتبرترین تولیدات علمی دنیا بوده است. از همین رو، این پایگاه ها از میان نشریات بین المللی تنها بهترین ها را نمایه سازی می کنند که این دسته از نشریات را نشریات هسته می نامند.دهقانی یادآور شد: نشریات هسته تعداد اندکی از نشریات در یک حوزه موضوعی هستند که بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده اند. استنادها یکی از شاخص های مرجعیت و کیفیت علمی در دنیای علم امروز هستند. بنابراین هدف اصلی تاسیس پایگاه های استنادی، سنجش کیفیت تولیدات علمی است و کمیت تولید علم تنها یک شاخص و بسیار کم اهمیت تر از شاخص استنادها است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: یکی از وبگاه هایی که برای سنجش کمیت و کیفیت تولیدات علمی مورد استفاده جامعه علمی قرار می گیرد، وبگاه سایمگو است. این وبگاه یک منبع دسته دوم برای استخراج اطلاعات محسوب می شود.

وی افزود: اطلاعات پایگاه سایمگو  به سرعت روزآمد نشده و علیرغم اینکه هشت ماه از سال ۲۰۱۵ میلادی می گذرد، این پایگاه هیچ اطلاعاتی در خصوص کشورها در این زمینه ارائه نداده و همچنین اطلاعات سال ۲۰۱۴ میلادی آن نیز کامل نشده است. پایگاه مذکور بر مبنای اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس روزآمد می شود.

دهقانی گفت: به طور مثال براساس اطلاعات مستخرج از اسکوپوس در تاریخ ۱۵ شهریورماه ۹۴ جمهوری اسلامی ایران ۴۲۳۰۴ مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده است، حال آنکه براساس پایگاه سایمگو در همین تاریخ تنها ۳۹۵۷۳ مدرک از ایران منتشر شده است. اختلاف این دو ۲۷۳۱ مدرک است که در وضعیت فعلی کشور بسیار حائز اهمیت است.

وی افزود: بررسی اطلاعات اسکوپوس نشان می دهد که از ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی تعداد ۴۲۳۰۴ مدرک در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه سازی شده است. این رقم در سال گذشته ۴۰۸۱۰ مدرک و در سال ۲۰۱۲ میلادی تعداد ۴۰۳۰۱ مدرک بود.

سرپرست (ISC) خاطرنشان کرد: بررسی اطلاعات این پایگاه در سال ۲۰۱۴ میلادی نشان می دهد تولید علم کشورهایی مانند سوئیس، دانمارک، سوئد، بلژیک و اتریش از حیث کمیت، با رتبه هایی ۱۷، ۲۴، ۲۱، ۲۲ و ۲۵ همگی بعد از ایران قرار دارند، اما از لحاظ تعداد استنادها یا همان کیفیت همگی از وضعیت بهتری برخوردارند. با این وجود کمیت تولید علم ایران در حوزه های موضوعی در حال افزایش بوده است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: براساس پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۵ میلادی تا تاریخ ۱۴ شهریور ۹۴ کمیت تولید علم ایران ۲۵۹۷۲ مدرک است و مشابه سال گذشته رتبه ۱۶ دنیا و رتبه اول منطقه را از این بابت در اختیار داریم. البته برای تعیین رتبه قطعی کمیت تولید علم کشور باید چندین ماه بعد از سال ۲۰۱۵ صبر کرد.

وی تاکید کرد: هر یک از پایگاه های استنادی، تولیدات علمی را در طبقات موضوعی مختلفی قرار می دهند. براساس پایگاه استنادی اسکوپوس بیشترین تولیدات علمی کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی مربوط به سه حوزه پزشکی، مهندسی و شیمی است.

دهقانی گفت: باید در نظر داشت که ماهیت بین رشته ای علم باعث می شود که پژوهشگران یک حوزه در رشته های دیگر نیز به تولید علم بپردازند. مثلاً، بخش قابل ملاحظه ای از تولیدات علمی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی علوم پزشکی در کشور در حوزه علوم پایه نیز طبقه بندی می شوند.

وی خاطرنشان کرد: هر چند کمیت تولید علم کشور در هیچ یک از سال ها کاهش نداشته است، اما آن بخش از کمیت تولید علم کشور که مربوط به مقالات منتشر شده در کنفرانس های بین المللی بوده، در طول زمان کاهش قابل ملاحظه ای را تجربه کرده است.

سرپرست (ISC) گفت: در سال ۲۰۱۰ میلادی تعداد ۶۶۹۶ مقاله ماحصل شرکت در کنفرانس های بین المللی داشتیم در حالیکه این رقم در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۳۰۲۹ مقاله رسیده است. در سال ۲۰۱۰ میلادی تعداد ۲۲۹۱۵ مقاله در مجلات معتبر بین المللی منتشر شده بود که این رقم در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۳۹۲۹۱ مدرک افزایش یافته است.

وی افزود: برهمین اساس، کمیت تولید علم کشور ناشی از مقالات منتشر شده در کنفرانس های بین المللی کاهش داشته است. این مسئله تقریبا برای تمامی رشته های موضوعی صادق است. در سال ۲۰۱۰ میلادی تعداد ۳۰۵۰ مقاله کنفرانس در حوزه مهندسی داشتیم که این مقدار در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۱۵۹۰ مورد کاهش یافت. در همین سال در علوم رایانه کمیت مقالات کنفرانس ها ۲۶۰۳ مورد بوده که در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۱۴۲۴ مورد تقلیل پیدا کرده است.