سالهاست که دانشمندان متوجه این مساله شده‌اند که در روزهای پاییز و زمستان علایم ام.اس به مراتب کمتر از روزهای بهار و پاییز است. این مطالعه جدید نشان می‌دهد که شاید دلیل این رابطه را بتوان در میزان ملاتونین بدن یافت. گفتنی است ملاتونین یکی از هورمون‌های طبیعی بدن است که نقش مهمی در تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن دارد.
سالهاست که می‌دانیم ام.اس و بیشتر بیماری‌های سیستم ایمنی بدن دارای دو جنبه محیطی و ژنتیکی هستند. با این حال در یک دهه اخیر، عوامل محیطی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته شده و در پژوهش‌ها بیشتر بر جنبه ژنتیکی آنها پرداخته می‌شود. در این میان، این پژوهش به بررسی یکی از عوامل محیطی یعنی فصول مختلف سال بر شدت علایم ام.اس پرداخته است.
در این مطالعه مشخص شد 139 فرد مبتلا به ام.اس در طی فصول پاییز و زمستان کمتر دچار علایم این بیماری می‌شوند (البته برخی مطالعات قبلی نیز این نتیجه را نشان می‌داد).
این تیم پژوهشی سپس به بررسی طیف گسترده‌ای از عوامل محیطی نظیر میزان ویتامین D، میزان تابش فرابنفش دریافتی و عفونت سیستم تنفسی پرداختند. در این میان، عاملی که در همه موارد به وضوح با شدت علایم ام.اس ارتباط داشت، سطح ملاتونین بود. گفتنی است میزان این هورمون در فصول پاییز و زمستان به خاطر کوتاه بودن روزها بیشتر است.
سپس این تیم پژوهشی به بررسی عملکرد ملاتونین بر روی سلول‌های بدن پرداخت. در آزمایش صورت گرفته بر روی موش‌ها و نیز سلول‌های بدن انسان مشخص شد که ملاتونین بر روی سلول‌های مشخصی از سیستم ایمنی که در ایجاد علایم ام.اس نقش دارند تاثیر دارد. در واقع دو دسته اصلی سلول‌ها نظیر سلول‌های پاتوژنیک تی (که به صورت مستقیم به بافت حمله کرده و آن را نابود می‌کنند) و سلول‌های تنظیم کننده تی (که وظیفه بررسی سلامت و عملکرد سلول‌های پاتوژنیک تی را بر عهده دارد) تحت تاثیر ملاتونین قرار می‌گیرد.
این بررسی نشان داد که ملاتونین سبب می‌شود که پاسخ سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و سلول‌های پاتوژنیک تی را فعال‌تر می‌کند.
با اینکه ملاتونین بدون نسخه هم در داروخانه‌ها عرضه می‌شود، اما مصرف این دارو می‌تواند عوارضی نظیر خواب آلودگی به همراه داشته باشد. به همین دلیل این تیم پژوهشی می‌خواهد سازوکار مولکولی بنیادین این مساله را بررسی کند تا به این ترتیب بتوان در آینده‌ای به ماده‌ای غیرمضر، موثر و ایمن‌تر را برای کاهش اثرات ام.اس دست یابد.
با این حال، این پژوهشگران تاکید دارند که بیماران ام.اس نباید اکنون به سراغ مصرف ملاتونین بروند، زیرا پژوهش‌های بیشتری برای تائید میزان کارایی این هورمون بر ام.اس لازم است.
این مطالعه به تازگی در نشریه Cell منتشر شده است.
No tags for this post.