پارک های علم و فناوری به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی مؤثر در امر توسعه فناوری، توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال زایی تخصصی بوده و محیط هایی مناسب برای استقرار و حضور حرفه ای شرکت های فناور کوچک و متوسط ، واحدهای تحقیق و توسعه صنایع و مؤسسات پژوهشی هستند که در تعامل سازنده با یکدیگر و با دانشگاه ها به فعالیت های فناوری اشتغال دارند.
هدف اصلی از ایجاد پارک های علم و فناوری، افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقاء فرهنگ نوآوری و رقابت سازنده میان شرکت های حاضر در پارک و مؤسسات متکی بر علم و دانش است.
مهم ترین فعالیت های پارک های علم و فناوری شامل بازارسنجی، ایده پردازی، پژوهش علمی، طراحی مهندسی، نمونه سازی، طراحی صنعتی، استانداردسازی، تدوین دانش فنی، ثبت مالکیت فکری، تجاری سازی، فروش و پشتیبانی های بعدی برای تحقق محصولات فناوری در عرصه تولید صنعتی و همچنین عرضه دیگر خدمات تخصصی است.
همکاری های بین المللی برای استفاده از تجارب جهانی و همچنین حضور مؤثر در بازارهای فناوری جهان از اهداف راهبردی پارک های علم و فناوری است.
بر اساس اطلاعات کتاب روند تحولات شاخص های علم و فناوری که به همت ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است، ایران در سال 1380 تنها یک پارک علم و فناوری داشت که به فاصله یک سال بعد 8 پارک علم و فناوری در سراسر کشور راه اندازی می شود.
روند رشد تاسیس پارک های علم و فناوری در تمامی استان های کشور ادامه می یابد که در نهایت در سال 1390 به 31 پارک علم و فناوری می رسد تا اینکه در سال 1392 تعدادشان به 33 پارک افزایش می یابد.
به گزارش ایرنا، اکنون 36 پارک علم و فناوری در کشور ایجاد و فعال شده است.
**تعداد مراکز رشد علم و فناوری
این شاخص، بیانگر رونق اقتصاد دانش بنیان، توسعه فناوری و به تبع آن کارآفرینی فناورانه در کشور است.
این در حالیست که توسعه این شرکت ها در گرو ایجاد زیرساختهای لازم برای کاهش خطرپذیری آنها در دوران شروع فعالیتشان است.
یکی از مهم ترین این زیرساخت ها، مراکز رشد به شمار می روند و این مراکز تحت مدیریت متخصصان حرفه ای، برای کارآفرینانی که در قالب واحدهای نوپای فعال در زمینه های مختلف منتهی به فناوری متشکل شده اند و با تکیه بر دانش و فن، دارای ایده های محوری قابل تجاری شدن هستند، برای مدت چند سال اطلاعات و مشاوره های ضروری و نیز خدمات و تجهیزات مناسب را برای رشد و ارتقای آنها ارائه داده و آنها را برای حضوری مستقل و مؤثر در صحنه فناوری کشور آماده می کنند.
مهم ترین خدمات ارائه شده در مراکز رشد شامل تأمین محل کار ( به صورت اجاره)، خدمات آزمایشگاهی، کارگاهی و اطلاع رسانی، خدمات مدیریتی، حقوقی، مالی، اعتباری، پروژه یابی و بازاریابی آموزش های تخصصی ویژه و مشاوره خدمات مرتبط با توسعه، رشد و ارتقای واحدهای فناوری است.
بر اساس آمارهای موجود، در سال 1380 تنها یک مرکز رشد در کشور فعال بود که با توجه به اهمیت این مراکز به یکباره در سال 1381 به 17 مرکز رشد افزایش می یاید.
این روند رشد در سال 1385 به 43 مرکز رشد در سراسر کشور می رسد و در نهایت به 131 مرکز رشد در سال 1391افزایش می یاید.
**رشد 3.5 برابری شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد
آمار شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد، بیانگر میزان تجاری سازی و توسعه تحقیقات کاربردی در کشور است.
بر اساس اطلاعات کتاب روند تحولات شاخص های علم و فناوری، از سال 1384 تا 1391 نرخ افزایشی در تعداد شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد را شاهد هستیم.
تعداد شرکت های مستقر در پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد از 676 شرکت در سال 1384 به سه هزار شرکت در سال 1391 رسیده است که از رشد 3.5 برابری این شاخص در طول این دوره حکایت دارد.
هرچند، توسعه سریع پارک های علم وفناوری و مراکز رشد و به دنبال آن استقرار شرکت های دانش بنیان بیشتر در این مراکز می تواند در آینده مسیر توسعه اقتصاد دانش بنیان در کشور را هموارتر سازد اما در آینده باید به افزایش کیفت زیرساخت های موجود در پارک های علم وفناوری و مراکز رشد و ارتباط آنها با بدنه دانشگاهی و صنعتی کشور توجه ویژه ای کرد.
به گزارش ایرنا از شورای عالی انقلاب فرهنگی،صرف رشد کمی این مراکز قطعا نمی تواند به تنهایی تحقق بخش اقتصاد دانش بنیان در کشور باشد بنابراین ضروری است تا با افزایش زیرساخت ها و تقویت کارکردهای این مراکز به تقویت شرکت های دانش بنیان مستقر در این مراکز کمک ویژه ای شود.