با استفاده از راهکارهای تشویقی می‌توان بستری برای بهره‌گیری از دانش و تخصص این افراد فراهم کرد. از سوی دیگر باید توجه داشت دولت نمی‌تواند به‌تنهایی از عهده مالی و مدیریتی این کار برآید. در حوزه علم و فناوری نیز مردم باید از ساختارهای علم و فناوری حمایت کنند. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف راه‌اندازی انجمن‌های خیریه است.
انجمن خیرین توسعه علم و فناوری ایرانیان انجمنی است که با هدف جلب مشارکت همگانی در توسعه اجتماعی و به‌منظور تشکیل شبکه ارتباطی بین متخصصان و ایجاد هماهنگی برای اختصاص منابع مالی و امکانات و نیروهای داوطلب مردمی در توسعه علم و فناوری کشور در قلب پارک فناوری پردیس تأسیس‌شده است. این انجمن، یک شاهراه ارتباطی میان مخترعان، نوآوران و پژوهشگران از یک‌سو و خیرین و نیکوکاران از سوی دیگر است. انجمن موسسه‌ای غیرانتفاعی و غیردولتی است که همه دانشمندان و محققان می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. انجمن خیرین توسعه علم و فناوری با هدف جمع‌آوری منابع مالی مردمی و دولتی برای توسعه علم و فناوری راه‌اندازی شده است. حمایت از دولت برای تحقق اهداف چشم‌انداز 20 ساله از دیگر اهداف انجمن است.
به‌طورکلی چند سالی است موجی با این هدف یعنی حمایت از فعالیت‌های علمی و پژوهشی، در کشور ایجادشده است. این ایده برای نخستین بار از سوی رهبر معظم انقلاب و با هدف به‌روزرسانی روش‌های پیشرفت کشور و بهره‌برداری از دانش‌های نوین به‌طور جدی مطرح شد. پس‌ازآن مؤسسات و دانشگاه‌ها و مراکز دیگری مانند ستاد توسعه نانو فناوری نیز به‌تدریج فعال شدند تا جایی که ما می‌دانیم انجمن خیرین توسعه علم و فناوری نخستین موسسه مردم نهادی است که با موضع کاملاً تخصصی و شفاف در وزارت کشور به ثبت رسیده و فعالیت خود را آغاز کرده است.
در حقیقت نگاه این انجمن تشویق و حمایت از برتری و نوآوری در تحقیقات علمی و فناوری در ایران و توسعه راه‌ها و ابزارهایی برای ایجاد همکاری و هماهنگی میان محققان و سازمان‌های علمی است تا برای بهره‌مندی از دانش و تخصص این افراد برای خدمت به پیشرفت هر چه بیشتر کشور زمینه‌ای فراهم شود. به‌این‌ترتیب دانشمندان ایرانی می‌توانند فراتر از تولید و ترجمه از دیگر کشورها قدم برداشته و در تولید علم و دانش نقش‌آفرینی کنند.
ما اعتقادداریم باید تعدادی مرکز با عنوان خانه‌های علم در استان‌های مختلف ایجاد کنیم و تجهیزات و دستاوردهای علمی قدیمی یا جدیدی را که در کشور وجود دارد در این مراکز به نمایش بگذاریم که نه‌تنها موردتوجه جوانان بلکه موردتوجه شمار زیادی از سالمندانی که از این دستاوردها هیچ‌گونه اطلاعی نداشته‌اند، قرار می‌گیرد و به‌این‌ترتیب زمینه‌ای برای معرفی توانمندی‌های علمی گذشته و حال کشور ایجاد خواهد شد. هرچه خیرین برای برنامه‌های انجمن هزینه می‌کنند فقط برای حمایت از افرادی است که در زمینه توسعه علم و فناوری فعالیت می‌کنند و هزینه‌های جاری انجمن از طریق منابع دیگری تأمین می‌شود.
این انجمن یک سازمان مردم‌نهاد است و آنچه سازمانها و نهادهای دولتی انجام می‌دهند کمتر از نیازهای موجود در سطح جامعه است. از سوی دیگر روش‌های انجمن خیرین توسعه علم و فناوری با روش‌های دیگر انجمن‌ها متفاوت است. جذب کمک‌های مالی خیرین ممکن است به‌صورت قرض‌الحسنه برای تولید دارو با تحقیقات علمی مشابه باشد.
با توجه به این‌که هزینه‌های حمایتی مبالغ قابل‌توجهی است لازم است برای جلب اعتماد اشخاص شرایطی ایجاد کرد که این کمک‌ها مقطعی نباشد یعنی اگر فردی برای کمک و حمایت در زمینه توسعه علم و فناوری از خود رغبت نشان داد، تشویق شود تا در این زمینه سرمایه‌گذاری کند و فردی که تحت حمایت قرارگرفته پس از مدتی هزینه اولیه برای راه‌اندازی کسب‌وکار یا تحقیق و پژوهش را به صاحب سرمایه بازگرداند. تفاوت این انجمن با دیگر انجمن‌های این است که دیگر مراکز معاونت علمی یا یک دانشگاه هستند و دولت اعتباراتی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد، اما این انجمن صرفاً از محل کمک‌های مردمی، افرادی را تحت حمایت قرار می‌دهد.
همه نیکوکاران، دانشمندان و صنعتگران می‌توانند به روش‌های مختلف از طریق اهدای سرمایه، سهام، وجوه نقدی، حق امتیاز و حق نشر و تألیف آثار هنری تا باغ، زمین و مزرعه با این انجمن همکاری داشته باشند. برای افرادی که تحت حمایت قرار می‌گیرند مشخصات و اولویت‌هایی در نظر گرفته‌شده است. انجمن خیریه توسعه علم و فناوری با دیگر انجمن‌ها و بنیادهای حمایتی در تعامل است. بهره‌مندی از حمایت‌های این انجمن مستلزم عبور از مراحل متعددی است و قابل توجیه بودن طرح ارائه‌شده باید مورد تائید قرار گیرد. اختصاص اعتبار ملی به یک طرح پژوهشی در شرایطی انجام می‌شود که طرح ارائه‌شده درنهایت به نفع مردم باشد و بتوان درازای اعتبار اختصاص داده‌شده در سطح دنیا اعتبار کسب کرد. اگرچه در کشور ما در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این زمینه انجام‌شده، اما به نظر می‌رسد فرهنگ‌سازی می‌تواند در تضمین موفقیت این برنامه‌ها نقش مهمی داشته باشد. شاید گنجاندن موضوعاتی درباره خیرات علمی در کتاب‌های درسی یا تولید آثار مکتوب درباره این موضوع راه مناسبی برای فرهنگ‌سازی و نهادینه شدن وقف علمی در کشور باشد. این انجمن‌ها در آغاز راه هستند و این حرکت می‌تواند تا 50 سال آینده در تغییر جایگاه کشور در حوزه علم و فناوری تأثیرگذار باشد.
سید حسین ساجدی / مدیر انجمن خیرین توسعه علم و فناوری ایرانیان
No tags for this post.