وقف علمی، نیازمند حمایت است
یکی از ساده‌ترین این همکاری‌ها، درخواست کمک برای ساخت مدرسه است که کشور ما در این زمینه سابقه درخشانی دارد، اما حمایت از توسعه علم و فناوری فقط به ساخت مدرسه محدود نمی‌شود. شاید وقتی از داروهای درمانی برای بیماری‌های صعب‌العلاج صحبت می‌شود هیچ تصوری از حمایت خیرین برای تحقیقاتی که در این زمینه انجام می‌شود، در ذهن شما نقش نبندد، اما حمایت از طرح‌های تحقیقاتی و ساخت و توسعه فضاهای خدماتی از دیگر برنامه‌هایی است که با حمایت‌های مردمی تسریع می‌شود.
اگر به پیشینه تاریخی ایران نگاهی بیندازید متوجه می‌شوید در این مرزوبوم زمانی بزرگ‌ترین خیرات و وقف‌ها به ساخت و تجهیز مدارس، حوزه‌های علمیه و کتابخانه‌ها اختصاص داشته است؛ بنابراین باید پذیرفت علم و دانش در فرهنگ اسلامی و ایرانی جایگاه ارزشمندی داشته است که پیامد آن به ساخت نخستین دانشگاه دنیا در جندی‌شاپور منجر شده است. اگرچه در سال‌های اخیر در کشور ما بهره‌گیری از منابع وقف در مراکز علمی و دانشگاهی و حوزه‌های علمیه در مقایسه با گذشته کمرنگ‌تر شده است اما همچنان بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ دنیا از منابع وقف بهره‌مند شده و از طریق این منابع اداره می‌شوند. یکی از رویکردهایی که می‌تواند اعتماد مردم نسبت به این سنت پسندیده را خدشه‌دار کند دولتی شدن وقف است. به نظر می‌رسد بهترین راهکار برای توسعه و رواج فرهنگ وقف در حوزه‌های مختلف علمی و پژوهشی، راه‌اندازی مراکز و انجمن‌های خیریه‌ای است که رویکردهای نوینی را در این زمینه سرلوحه کارشان قرار می‌دهند. در کشور ما با توجه به وجود پتانسیل‌های فراوان در حوزه وقف، می‌توانیم در فرهنگ‌سازی وقف در حوزه علمی و پژوهشی به دستاوردهای مهمی دست پیدا کنیم. بدون تردید مقدمات کسب علم در نتایج آن نقش بسزایی دارد و فرهنگ وقف و خیرات علمی می‌تواند زمینه مناسبی برای رشد علم و فناوری در کشور ایجاد کند. امروزه بسیاری از افرادی که توانایی مالی خوبی دارند از آمادگی لازم برای کمک به امور خیریه علمی برخوردارند. باید بستری برای بهره‌گیری از توانایی مالی این افراد فراهم شود. اگر از توانایی این افراد برای ایجاد زمینه‌ای به‌منظور انجام تحقیقات و تولید داخلی دارو بهره گیریم به‌مراتب بهتر از این است که بخواهیم از حمایت این افراد برای خرید داروی موردنیاز بیماران استفاده کنیم. زمانی که یک دارو یا یک روش درمانی به کمک خیرین علمی، بومی‌سازی می‌شود همه بیمارانی که در شرایط مشابه قرار دارند از این حمایت‌ها بهره‌مند می‌شوند. این در حالی است که از سوی دیگر می‌توان از این فرصت برای حمایت از پژوهشگران استفاده کرد. برآورده کردن مایحتاج و خواسته‌های افراد نیازمند مثل این است که به آن‌ها ماهی بدهید، اما اگر با اختصاص خیرات علمی به حوزه علم و فناوری، سرمایه‌ای برای ایجاد کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، کسب درآمد و اشتغال این افراد فراهم کنیم می‌توانیم ماهیگیری را به آن‌ها بیاموزیم تا به شیوه‌ای آبرومندانه امرارمعاش کنند.
یادمان باشد وقف در فرهنگ اسلامی و ایرانی جایگاه رفیعی دارد و امیدواریم با شکل‌گیری انجمن‌ها و مراکز خیریه علم و فناوری، وقف علمی به ایده‌ای با اثرات و خیرات ملی و جهانی تبدیل شود. در سال‌های اخیر شاهد پررنگ شدن حمایت‌های مردمی از فعالیت‌های علمی و آزمایشگاهی هستیم که شکل جدیدی از وقف علمی را فراتر از ساخت مدرسه به تصویر می‌کشد.
فرانک فراهانی / روزنامه نگار علم
No tags for this post.
