به گزارش سیناپرس، چند هفته‌ای است موضوع برگرداندن موادغذایی صادراتی به کشورهای مختلف خبرساز شده و رسانه‌های مختلف به آن پرداخته اند که نگرانی مردم را به دنبال داشته که اصلا موادغذایی که در سبد خانوار قرار می‌گیرند تا چه اندازه سالم بوده و آیا می‌توان از سلامت آنها هنگام خرید اطمینان حاصل کرد و آیا بعد از خرید به شکلی می‌توان از شر سموم احتمالی میوه‌ها و سبزیجات با سموم بالا خلاص شد یا خیر.
از نظر علمی، بخشی از این موضوع از دست مصرف‌کننده خارج است و شواهد حاکی از عملکرد بسیار ضعیف کشاورزان و سازمان‌های مسوول در نظارت بر سلامت این مواد است که گفتگو با کارشناسان تنها بخشی از ابعاد ماجرا را دربرمی‌گیرد اما اصل قضیه باید از مراجع مسوول دنبال و حل و فصل شود تا امیدوار باشیم موادغذایی که مصرف می‌کنیم، سالم هستند.
دکتر آراسب دباغ مقدم، عضو کمیته تخصصی بهداشت و سلامت موادغذایی سازمان نظام دامپزشکی در گفتگو با سیناپرس می‌گوید: در کشور ما عمده مسوولیت کنترل نهایی استفاده از سموم و کود در کشاورزی بر عهده جهاد کشاورزی است و در مورد سموم هم موسسه دفع آفات نباتی این مسوولیت را بر عهده دارد اما مشکلی که در ایران وجود دارد اینجاست که محصولات کشاورزی قابلیت رهیابی و ردگیری را ندارند.
او ادامه می دهد: نخستین گام برای تشخیص این که محصولی سالم است، این است که محصول قابلیت ردیابی داشته باشد اما این کار برای محصولات کشاورزی و خام مانند میوه‌ها و سبزیجات و غیره انجام نمی‌شود و به همین دلیل امکان رهگیری برای آنها وجود ندارد.
به گفته او، آزمایش‌های سموم کشاورزی آزمایش‌های گران‌قیمتی هستند که معمولا به تجهیزات هایتکی نیاز دارند و از این‌رو در داخل کشور معمولا انجام نمی شوند و محصولات بدون آزمایش صادر می‌شوند و در کشورهای دیگر که قرار است برای خرید این محصولات پول بپردازند برای اطمینان از سلامت محصولات خریداری شده و تطابق با استانداردهای داخل کشور، این آزمایش‌ها را انجام می‌دهند و محصولات برگشت می‌خورند.
دباغ مقدم تأکید می کند که این اولین‌باری نیست که این اتفاق برای محصولات صادراتی ایرانی رخ می‌دهد و در سال‌های قبل هم شاهد آن بودیم اما از آنجایی که چند کشور به طور همزمان این کار را انجام داده و اقدام به برگرداندن محصولات کردند، این خبر تا این حد رسانه‌ای شد و بازخوردهای زیادی را هم به دنبال داشت.
به گفته او، ما سیستم مراقبتی و نظارتی قدرتمندی در برابر این سموم نداریم و سال‌هاست هیچ اقدامی در این مورد هم صورت نگرفته است. به گزارش سیناپرس، مشکل اینجاست که وزارت کشاورزی خود را مسئول تولید می‌داند نه مسئول تولید سالم و این دو مقوله خیلی با هم متفاوت هستند.
او ادامه می دهد: البته پیش از سازمان های مسوول، تولیدکنندگان باید به سلامت محصولات تولیدی خود اهمیت دهند. ضعف نظارتی از یک سو و پایین بودن سطح سواد و تخصص کشاورزان از سوی دیگر، باعث شده تا آنها بدون دانش از حجم بالای سموم و کودهای شیمیای استفاده کنند تا میوه‌ها دچار کوچک‌ترین آفتی نشده و محصولات درشت‌تری داشته باشند
میوه درشت و خیلی سالم انتخاب نکنید
دباغ مقدم درباره شناسایی میوه‌ها و سبزیجات سمی به سیناپرس می‌گوید: هیچ مشخصه واضحی مبنی بر این وجود ندارد که با مشاهده میوه یا سبزی متوجه بالا یا پایین بودن میزان سم موجود در موادغذایی شویم. اما برخی اصول را می‌توان رعایت کرد که به انتخاب موادغذایی سالم‌تر کمک می‌کند.
او عنوان می کند:مردم نباید به دنبال میوه هایی باشند که هیچ لک و کرم‌خوردگی نداشته و هیچ آفتی به آنها نزده؛ این میوه‌ها احتمال زیاد سم زیادی دارند. بنابراین باید فرهنگ خودمان را تغییر داده و در انتخاب های سالم خیلی حساسیت به خرج ندهیم.
این عضو کمیته تخصصی بهداشت و سلامت موادغذایی به نکته دیگری اشاره می کند و آن درشت بودن میوه‌هاست. معمولا میوه‌هایی که درشت هستند، با کود شیمیایی به این حد می‌رسند و به لحاظ طعم و مزه هم کیفیت پایین‌تری دارند چرا که با درشت‌تر شدن میوه، غلظت مواد داخل آن کم‌تر می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم خیلی به دنبال میوه‌های درشت نباشید.
او عنوان می‌کند سبز بودن قسمت‌هایی از سیب‌زمینی که به عنوان نشانه‌ای از سمی بودن سیب‌زمینی مطرح می‌شود، ارتباطی با این قضیه ندارد. بلکه سیب‌زمینی جزء خانواده‌ای از گیاهان است که هنگام جوانه زدن، سمی در داخل آن تولید می‌شود که به گزارش سیناپرس، ممکن است ناراحتی‌های گوارشی ایجاد کند که مصرف مداوم آن حتی ممکن است سرطان‌زا باشد اما این سم جزء ماهیت خود گیاه است و ارتباطی با بالا بودن سموم استفاده شده در گیاه ندارد.
شستشو بخشی از سم را از بین می‌برد
او ادامه می‌دهد: بحث دیگر، خرید موادغذایی اورگانیک است. هرچند مواد اورگانیک کم و گران‌قیمت هستند، اما با اطمینان از اصل بودن این محصولات و تداوم مصرف، می‌توان از سالم بودن محصول اطمینان داشت. بخشی از سموم که روی سطح میوه وجود دارد، با شستشو پاک می‌شوند. کود که در میوه جذب می‌شود اما سموم را تنها در حد سطحی و روی پوست میوه می‌توان با شستن و پوست گرفتن از بین برد اما آن بخشی از سم که جذب میوه شده نمی‌توان کاهش داد.
به کفته دباغ مقدم، سموم باید دوره‌ای را به نام «کارنس» طی کنند به طوری که از زمان سمپاشی تا برداشت، مدت زمانی باید سپری شود که در سموم متفاوت است و اگر این زمان رعایت شود، سموم خنثی شده و مشکلی رخ نمی دهد. اما بالا بودن میزان سم در انواع میوه‌ها و سبزیجات حکایت از آن دارد که این اصل رعایت نمی‌شود و نظارت کافی هم بر این موضوع وجود ندارد.
چه نکاتی را هنگام استفاده از میوه‌ها باید رعایت کرد؟
دباغ مقدم اشاره می‌کن: اگر درباره منشأ میوه‌ها مطمئن نیستید، بهتر است پیش از مصرف حتما آنها را به خوبی بشویید و حتما پوست آن را جدا کنید. اما این چاره صد درصدی کار نیست. به گزرش سیناپرس، شستشو با آب و نمک و مواد ضدعفونی‌کننده برای از بین بردن سموم هیچ اثری ندارد و تنها برای عوامل میکروبی مطرح می‌شود که به دلیل ضعیف بودن هرگز توصیه نمی کنیم.
به گفته او، آب گرم حلالیت بالاتری نسبت به آب سرد دارد و از این رو برخی سموم سطحی که قابل حل در آب هستند، با شستشو با آب گرم حل شده و از بین می‌روند.
مردم در مواجهه با این وضعیت چکار کنند؟
او در انتها با اشاره به ضعیف بودن نظارت‌های بخش کشاورزی می‌گوید: توصیه می‌کنم مردم ما مطالبه‌گر باشند. در مجلس شورای اسلامی همان طور که طرح‌های صیانتی مختلفی را پیگیری می‌کنند، به عنوان نماینده مردم، باید طرح صیانیت از سلامت مردم در برابر سموم کشاورزی، کودهای شیمیایی و سلامت محصولات کشاورزی را هم دنبال شود.
صحبت‌های دکتر دباغ مقدم و رسانه‌ای شدن این اخبار و پرداختن کوتاه‌مدت به این موضوع در صورتی که اقدامی برای اصلاح آن صورت نگیرد، نه تنها سودی به حال مصرف‌کنندگان ندارد بلکه تبعات جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت به طوری که به مرور اقلام ذکر شده از سبد غذایی خانوار حذف شده و این می‌تواند سلامت افراد جامعه را نشانه برود.
این اتفاق چند سال پیش درباره شیر و برخی موادلبنی افتاد و به مرور باعث حذف گروه‌هایی از موادغذایی شد. بنابراین باید کاری کرد که مصرف کنندگان از دو راهی انتخاب خارج شوند و محصولی را مصرف کنند که از سلامت کامل آن اطمینان داشته باشند.
گزارش:ندااظهری