دکتر احمد شیخی، استاد تمام و رئیس گروه اختر فیزیک و کیهان شناسی بخش فیزیک دانشگاه شیراز در گفتگو با سیناپرس گفت: اگر آمار تولیدات علمی، دانشمندان و برندگان جایزه نوبل کشورهای صنعتی پیشرفته دنیا را مشاهده کنیم، در می یابیم که آنها در همه این مسایل پیشتاز هستند. این کشورها به واسطه علم و دانش، ابر قدرت اقتصادی و نظامی شده اند. امروزه علم زیربنای اقتصاد است. شرکت های بزرگ، صدها و دانشمند را استخدام می کنند تا محصولات، فناوری ها و تکنولوژی های جدیدشان را بسازند و به بشریت عرضه کنند. طبیعی است که این مساله برای آنها ثروت را به دنبال دارد. دیگر پرسیدن بهتر بودن علم یا ثروت، سوالی کاملا غلط است. به هیچ عنوان دیگر این سوال در روزگار ما معنا و مفهوم ندارد.
عضو گروه علوم پایه فرهنگستان ایران افزود: امروزه با علم می توانیم به ثروت برسیم. ما اگر دانش داشته باشیم، در هر زمینه ای که وارد شویم، حتما موفق خواهیم شد و در آن حوزه می توانیم ثروت بیشتری از انتخاب مسیرمان کسب کنیم. خواه آن مسیر تحصیلات عالیه و خواه جوشکاری، نجاری، کشاورزی، تجارت یا کاسبی باشد. کاسب با سوادی که فضای مجازی را می شناسد، کار با اینترنت و کامپیوتر را بلد است، می داند که چگونه محصولات خودش را در فضای مجازی عرضه کند. او یک دانش ، سواد و علم دارد و قطعا درآمدش خیلی بیشتر از کاسبی است که نتوانسته با علم و تکنولوژی روز هماهنگ باشد.
دکترای فیزیک گرایش اختر فیزیک و کیهان شناسی اظهارداشت: مثلا چند جوان با انگیزه و فارغ التحصیل ایرانی برای نخستین بار توانستند کسب و کارهای دیجیتالی را در کشور راه اندازه کنند. آنها از دانش شان استفاده کرده اند و امروزه بزرگترین فروشگاه های اینترنتی در کشور را این جوانان موفق اداره می کنند بنابراین رقابت اصلی کشورها در عرصه علم و فناوری های نوین است.
عضو هیات مدیره انجمن نجوم ایران و عضو پیوسته انجمن فیزیک ایران به سیناپرس گفت: هرچند قدرت اقتصادی نقش خیلی مهم و زیادی در مناسبات بین کشورها بازی می کند اما قدرت اقتصادی، مبتنی بر علم و فناوری است به همین دلیل امروزه کشورهای پیشرفته، سرمایه گذاری هنگفتی روی پژوهش می کنند. این کشورها گاهی اوقات تا چند درصد تولید ناخالص ملی شان را به پژوهش اختصاص می دهند زیرا از بین صد پروژه پژوهشی، اگر یک پروژه هم موفق و به محصول تجاری منتهی شود و اگر 99 پروژه دیگر هم شکست بخورند باز آنها برنده هستند. آنها می دانند که سرمایه گذاری شان را درست انجام داده‌اند.
عضو بنیاد ملی نخبگان و فدراسیون سرآمدان علمی ایران بیان کرد: متاسفانه در کشور ما چنین دیدی وجود ندارد و سهم پژوهش در تولید ناخالص ملی بسیار اندک است. خصوصا پژوهش در دانشگاه ها که متخصصان عرصه پژوهش حضور دارند. در مراکز دانشگاهی باید بیشترین سرمایه گذاری برای پژوهش ها صورت بگیرد اما متاسفانه مشاهده می کنیم که اکنون در بودجه دانشگاه ها و کلی دولت، سهم بسیار اندکی را پژوهش به خودش اختصاص داده است زیرا تصور می شود هر سرمایه گذاری در پژوهش باید بلافاصله و در کوتاه مدت جواب داده شود. در حالی که این چنین نیست. پژوهش ذاتا زمان بر است. البته مواردی نیز وجود دارد که بلافاصله نتیجه می دهد اما اغلب پژوهش ها برای اینکه به نتیجه برسند و به محصول و تجاری سازی منجر شوند، احتیاج به گذشت زمان دارند.
جزو یک درصد دانشمندان پر استناد جهان در سال 2021 خاطرنشان کرد: کشورهایی که اکنون این موضوع را درک کرده اند، تاریخ علم را می دانند و نقش بی نظیر علم را در توسعه و پیشرفت تمدن بشری به خوبی درک می کنند، اکنون برای سرمایه گذاری در حوزه پژوهش مذائقه نمی کنند. مثلا تلسکوپ فضایی جیمز وب، پروژه ای است که با همکاری سازمان فضایی آمریکا( ناسا)، سازمان فضایی اروپا( اسا) و دولت کانادا این پروژه در طی بیش از یک دهه کلید خورده و اکنون به مراحل نهایی خود رسیده و آماده بهره برداری است. بودجه ای که برای این پروژه اختصاص داده شده بالغ بر 10 میلیارد دلار است زیرا می دانند این تکنولوژی ها در آینده برای بشر، خدماتی ارایه خواهد کرد.
شیخی در پایان به سیناپرس گفت: در کشور ما هرچند اکنون با ایده های جهانی فاصله داریم اما طی سال های اخیر خصوصا پس از راه اندازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و اهمیت دادن به شرکت های دانش بنیان، گام های خیلی بلندی برای توسعه علمی برداشته شده است اما هنوز فاصله زیاد است و اقدامات بسیاری لازم است که باید انجام شود. سرمایه گذاری بزرگی باید در این عرصه صورت بگیرد تا کشور ما به آن جایگاه رفیع علمی که استحقاق آن را دارد، دست پیدا کند.
گفتگو: فرزانه صدقی