به گزارش خبرگزاری سیناپرس، دکتر اسماعیل همتی‌ازندریانی در حاشیه بازدید از منطقه کاوش نخستین آسیاب آبی همدان اظهار کرد: با توجه به شناسایی مجموعه قنات‌هایی در اراضی دانشگاه بوعلی سینا، بازدید سطحی از این اراضی انجام شد و در بررسی‌های انجام شده تصمیم گرفته شد کاوش‌های باستان شناسی در منطقه انجام شود.
وی ادامه داد: پس از طی شدن مراحل قانونی و با حمایت مالی دانشگاه کاوش آغاز و شواهد و مستندات خوبی از آسیاب‌های آبی شناسایی شد و در نهایت یک آسیاب مورد کاوش باستان شناسی قرار گرفت که نتایج ارزشمندی را رقم زد.
این باستان‌شناس تصریح کرد: پس از ثبت تصاویر هوایی و نقشه برداری‌ها متوجه شدیم آبراهه‌ای به پهنای دو متر از رودخانه زربار وارد این اراضی می‌شده و از آبراهه اصلی آبراهه‌های کوچکتری جدا و آب را وارد سامانه آسیاب‌های آبی می‌کردند که با توجه به نیرو و قدرت انتقال آب وارد مجموعه شده و مشکل شیب زمین را حل می‌کردند و سپس وارد فضای اصلی آسیاب شده و مراحلی که برای تولید آرد وجود داشت انجام می‌گرفت.
همتی‌ازندریانی درباره قدمت آسیاب‌ها مطرح کرد: به دلیل اینکه هنوز کار کاوش تمام نشده است به صورت دقیق نمی‌توان درباره قدمت آنها نظر داد اما شواهد ابتدایی و سطحی نشان می‌دهد قدمت۶۰۰ یا ۷۰۰ ساله دارد و احتمالا از قرون میانی اسلامی، قرون متأخر تا حدود ۷۰ سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا در رابطه با تعداد آسیاب‌ها هم گفت: با توجه به نقل قول‌هایی که انجام گرفته تعداد آنها هفت عدد بوده است که گویا به دلیل قرار گرفتن در مسیر رودخانه تخریب شده‌اند و کامل‌ترین نمونه‌ای که وجود دارد آسیابی است که کاوش کرده‌ایم.
وی درباره پرونده ثبت آسیاب کشف شده اظهار کرد: دانشگاه بوعلی‌سینا برنامه‌ریزی دقیقی برای حفاظت و تبدیل آن به سایت موزه دارد و با توجه به اینکه اثر در اراضی دانشگاه است و قبلا بررسی باستان شناسی در منطقه انجام نشده می‌توانیم کارهای ثبتی آن را انجام دهیم.
رئیس دانشگاه بوعلی‌سینا نیز در حاشیه این بازدید بیان کرد: یکی از بحث‌هایی که در رابطه با باستان شناسی مطرح است بحث زندگی عامیانه مردم است و این علم باید زندگی همه مردم را در نظر بگیرد بنابراین محوطه‌های این چنینی اهمیت پیدا می‌کنند.
دکتر یعقوب محمدی‌فر شرح داد: این محوطه به گذر آسیاب قطار معروف است و با زندگی اجتماعی مردم همدان تا حدود ۵۰ سال قبل ارتباط دارد، همچنین حاکی از هوشمندی مردم است که از آب رودخانه و نیروی هیدرولیک به نحوی استفاده می‌کردند و دوباره آنرا به مسیر کشاورزی برمی‌گرداندند.
وی با اشاره به اینکه انرژی تجدید پذیر که امروز دنیا شعارش را می‌دهد قرن‌هاست در کشور ما انجام می‌شود، مطرح کرد: در کشور شناخت زیادی نسبت به مسائل آب و آسیاب‌ها وجود ندارد در حالی که آسیاب‌ها را می‌توان در جای جای کشور دید و در همدان هم مسیر فوق نشان دهنده این امر است.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه مسیر مورد بحث می‌تواند در آینده مسیر بازدیدی و گردشی باشد و به عنوان یک جذبه مطرح شود، گفت: با توجه به سفال‌های کشف شده برخی از قنات‌ها در این محدوده بیش از هزار سال قدمت دارند، از طرف دیگر از گذشته‌های دور مسئله آب در همه کشور وجود داشته و در حال حاضر نیز یکی از موضوعات اساسی است بنابراین مدیریت منابع آبی بسیار جدی است و باید آیندگان را در این مورد آموزش دهیم که محوطه فوق از این دید اهمیت بالایی دارد.
محمدی‌فر با بیان اینکه هدف از فاز اول کاوش، خواناسازی مجموعه بود، بیان کرد: امیدواریم در فازهای بعدی با کمک بیشتر سازمان میراث فرهنگی بتوانیم این مجموعه را بازسازی و آن را تبدیل به موزه آب استان همدان کنیم چراکه همدان به موزه آب نیاز دارد و این مجموعه می‌تواند شروعی بر این قضیه باشد.
رئیس دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه آسیاب‌های زیادی از دوره‌های مختلف در کشور وجود دارد، اضافه کرد: در همدان روی موضوع آسیاب‌ها کار نشده است بنابراین اطلاعات و مدارکی از قدمت آنها موجود نیست.
گزارش: محمد جواد صفری