-
درگذشت خانبابا مشار
خانبابا مشار از پایه گذاران کتابشناسی کتابهای چاپی فارسی به شمار میرود. برجسته ترین اثر او کتابی است که به فهرست مؤلفان کتابهای چاپی عربی و فارسی اختصاص دارد. از میان خدمات مشار بهنظر میرسد که فهرست کتابهای چاپی فارسی بیشتر مورد مراجعه و محمل شهرت مشار است، اما تألیف اصلی او، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی است که یک زندگینامه – کتابشناسی به سبک معجم المطبوعات العربیه و المعربه (۱۳۳۹ق / ۱۲۹۹ش)، تألیف یوسف الیان سرکیس است. مشار برای گردآوری مواد اثر خود ۱۵ سال در ایران و عراق سفر کرد و از موجودی کتابخانهها و کتابفروشیهای بسیاری در شهرهایی همچون تهران، قم، اصفهان، مشهد، تبریز، نجف، و کربلا صورتبرداری کرد.
اثر دیگر مشار، یعنی فهرست کتابهای چاپی فارسی، حاصل ابراز علاقه انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی به سرپرستی سیدحسن تقیزاده نسبت به تهیه کتابشناسی جامع انتشارات فارسی در رشتههای مورد علاقه انجمن بود. انجمن مذکور پس از اطلاع از کار مشار، به وی پیشنهاد کرد از دستنویسهایی که برای مؤلفین کتب چاپی و عربی گردآوری کرده بود، یک فهرست الفبایی از نام کتابهای چاپی فارسی تهیه کند. مشار این پیشنهاد را پذیرفت و حاصل کار خود را به رایگان در اختیار انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی گذارد.
ویرایش نخست فهرست کتابهای چاپی فارسی (۱۳۳۷-۱۳۴۲ش)، حاوی مشخصات حدود ۱۴۰۰۰ (از بین ۲۰۰۰۰) عنوان کتاب فارسی انتشار یافته تا آن زمان است و نخستین فهرست نسبتاً جامع کتابهای چاپی فارسی محسوب میشود. ویرایش دیگر آن را مشار به هزینه خود در ۱۳۵۰ش منتشر کرد و انتشارات کشور تا ۱۳۴۵ش را به آن افزود. ویرایش بعدی که در دو جلد و یک ذیل در ۱۳۵۲ش منتشر شد، حاصل درآمیختن فهرستهای دیگری چون کتابشناسی ده ساله کتابهای ایران با فهرست مشار بود. • مشار پس از آنکه ناشری نیافت، اثر گرانقدر خود، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی را به هزینه شخصی در ۶ جلد منتشر کرد.
در این زندگینامه – کتابشناسی ذیل نام افراد – که در موارد بسیاری اثر با زندگینامه مختصر آنها نیز همراه است – آثار چاپ شده آنها نیز ذکر شده است. در این اثر، به پیروی از سبک معجم المطبوعات العربیه، افراد به ترتیب نام کوچک و سپس نام پدرشان معرفی شدهاند و نام خانوادگی در آن نقشی ندارد. البته این سنت رایج عربی برای فارسیزبانان معاصر نامأنوس است و اشکالی است که لازم است با تهیه نمایه الفبایی از شکل اشهر نام کسان برطرف شود.
خانبابا مشار در سال ۱۳۵۹ هجری شمسی درگذشت. اهمیت کار وی برای کتابشناسی ایران از آنرو است که وی پایه کتابشناسی کتابهای چاپی فارسی را نهاد، کاری که پیش از او کسی به آن اقدام نکرده بود. کتاب او، جامعترین کتابشناسی کتابهای چاپی فارسی تا زمان انتشار آنهاست.
-
ساخت نخستین اتوبوس بخاری
در بیستم سپتامبر 1831م، اولین اتوبوس بخاری توسط یک مبتکر انگلیسی به نام گوردون برانز ساخته شد. ساخت و اختراع این اتوبوس که از نیروی بخار برای حرکت آن استفاده میشد، درست دو سال پس از اختراع اتوبوس اسبی صورت گرفت. برانز پس از مشاهده اتوبوس اسبی به فکر اختراع اتوبوس بخاری افتاد و آنرا در این روز به کار انداخت. اتوبوس جدید ظرفیت 30 نفر را داشت و سرعتِ آن بسیار کم بود. امروزه اتوبوسها با استفاده از سوختهای جدید و تجهیزات پیشرفته، در شمار مهمترین وسایط نقلیه عمومی تبدیل شده اند.