به گزارش سینا پرس فارس، امروزه فناوری فضایی با صیانت از منابع طبیعی و پیش‌بینی نیازهای آبی و خاکی امنیت ملی و نظامی دولت‌ها را رقم می‌زد؛ فناوری که اکنون در دنیا مورد توجه زیادی قرار گرفته و ضرورت دارد در ایران نیز توسعه پیدا کند.
کریم سلیمانی، استاد تمام سنجش از دور(ماهواره) در علوم محیطی و آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، عضو هیات مدیره انجمن سنجش از دور ایران و عضو هیات مدیره انجمن مهندسی آب ایران در این خصوص می‌گوید: این فناوری در دنیا قدمت طولانی دارد؛ قدمت آن به دهه 1960 زمانی که روس‌ها نخستین ماهواره به نام اسپوتنیک-۱ را به فضا پرتاب کردند، بر می‌گردد. بعدها آمریکایی‌ها در سال 1972 ماهواره‌ای تحت لندست یا ماهواره منابع طبیعی به فضا ارسال کردند. پس از آن کشورهای دیگر به صورت کنسرسیوم(مشارکت چند شرکت یا سازمان) یا مستقل ماهواره به فضا فرستادند.
وی می‌گوید: فناوری علوم فضایی یا ماهواره‌ای قدمت چندانی در ایران ندارد. بحث تخصصی و علمی این فناوری در دهه 60 و 70 در کشور مطرح شد و پس از دهه 80 در کشورمان رشد فزاینده و شتابانی پیدا کرد. اکنون دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ایران از فناوری ماهواره‌ای به شکل نوین و مدرن استفاده می‌کنند. تکنولوژی که از نظر صرف زمان و هزینه بسیار با صرفه است و دقت بسیار قابل قبولی نیز دارد. اکنون نیز این فناوری به عنوان یک رشته تحصیلی تا مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شود.
وی تاکید می‌کند: امروزه اکثر رسانه‌ها متاثر از فناوری ماهواره‌ای هستند. این فناوری به عنوان رسانه در ایران نیز حرف نخست را می‌زند. اکنون کانال‌های مختلف تلویزیونی در اقصی نقاط کشورهای دنیا با فرهنگ و زبان‌های گوناگون قابل دسترس است. این دسترسی تنها با کمک فناوری جدید ماهواره‌ای امکان پذیر شده است. اگرچه عمر این تکنولوژی در ایران خیلی اندک است و اخیرا کشور ما نیز صاحب تکنولوژی فضایی شده و ماهواره مستقلی مانند امید به فضا پرتاب کرده است اما هنوز در جایگاه رفیع جهانی قرار نگرفته‌ایم که بتوانیم روی رسانه‌ها تاثیرگذار باشیم. فعلا از ماهواره‌های بین المللی به صورت استیجاری استفاده کرده و حق اشتراک پرداخت می‌کنیم.
سلیمانی بیان می‌کند: این فناوری قطعا به طور مستقیم و غیر مستقیم به روی فرهنگ و کشور ما تاثیرگذار است و ما باید در آینده با استفاده از تکنولوژی ماهواره‌ای خودمان را برای این میدان رسانه ای آماده کنیم. سیستم‌های رسانه‌ای و خبرگزاری‌ها پیش از این به صورت کاغذی و هارد کپی بودند اما اکنون با هدایت سامانه های فناوری جدید رسانه‌ای، دیجیتالی شده‌اند و جایگاه خوبی در کشورمان پیدا کرده‌اند. در حال حاضر سیستم‌های خبری مجازی و رسانه‌ها با پشتیبانی این ماهواره‌ها اخبار دریافت و در کل کشور توزیع می‌کنند و تقریبا در کل کشور تبدیل به فرهنگ شده‌اند.
صیانت از محیط زندگی با کمک فناوری فضایی
استاد تمام دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری می‌گوید: داده‌های این فناوری با توجه به وسعت و مسائل امنیتی کشورمان می‌تواند تاثیرگذار باشد و در پی خودش امنیت ملی برای نیروهای امنیتی و نظامی به همراه بیاورد. نیروهای تحقیقاتی و دانشگاهی نیز می‌توانند از این فناوری استفاده کرده و با کمترین زمان و هزینه به بهترین نتایج دست پیدا کنند. امیدواریم در آینده ما نیز بتوانیم به عنوان یکی از کشورهای تاثیرگذار در باشگاه فضایی باشیم و ضمن رفع مشکل شبکه‌های مورد نیاز علمی و رسانه‌ای داخل بتوانیم صادر کننده این تکنولوژی به جهان باشیم.
وی با اشاره به کاربردی این تکنولوژی در حوزه علوم محیطی و آب می‌افزاید: نقش و اهمیت فناوری جدید و نوین تحت عنوان ماهواره یا سنجش از دور در صیانت از محیط زندگی ما بسیار جای تامل دارد. در کشور ما اگرچه این تکنولوژی برای حفاظت از محیط زیست و محیط زندگی خیلی دیر به میدان آمده اما بازهم جای امیدواری دارد. اخیرا بسیاری از سازمان‌های مرتبط با موضوع‌های تحقیقاتی علوم محیطی از جمله" سازمان حفاظت از محیط زیست"، " سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور"، "وزارت جهاد کشاورزی"، " وزارت نیرو" و " وزارت دفاع" و همچنین بسیاری از وزارتخانه‌های مرتبط با محیط زیست، از این تکنولوژی به عنوان یک ابزار اجتناب ناپذیر استفاده می‌کنند.
عضو هیات مدیره انجمن سنجش از دور ایران تصریح می‌کند: ما برای بکارگیری این فناوری می‌توانیم در سه فاز مختلف برنامه‌ریزی داشته باشیم. نخست، متاسفانه تغییرات محیطی و تخریب منابع طبیعی کشورمان بسیار فاحش است؛ پوشش سطح جنگل‌های کشورمان روزی 30 میلیون هکتار بود و بعدها به 18 میلیون هکتار رسید و اکنون نزدیک به 11 میلیون هکتار است. مراتع ما نیز 90 میلیون هکتار مساحت دارد و سطح عظیمی از کشورمان را پوشانده است.
وی افزود: متاسفانه اسناد موثق سنتی از مساحت این اراضی نداریم اما می‌توانیم تغییرات نقشه‌ها و وضعیت گذشته کشورمان را با کمک داده‌های فناوری ماهواره‌ای که از دهه 1970 (تقریبا طی نیم قرن) ثبت شده‌اند را با زمان حال بررسی کنیم و این تغییرات محیط زندگی، جنگل‌ها، مراتع، شهرها، توسعه فیزیکی مراکز سکونتگاهی و جاده‌ها و همچنین سواحل‌مان را بسنجیم و به راحتی به مدیران‌مان بقبولانیم که طی چند دهه اخیر چه تغییرات فاحش زیست محیطی در سطح ملی و منطقه‌ای‌مان ایجاد شده است و باید هرچه زودتر دست به کار شویم.
وی می‌گوید: دوم، باید بر مبنای دانسته‌های گذشته و موجود با استفاده از فناوری فضایی یا ماهواره‌ای آینده‌مان را پیش بینی و سناریوسازی کنیم. بر اساس این سناریوها مشخص کنیم طی 20، 30 و نیم قرن و حتی یک قرن آینده کشورمان به کدام سمت پیش می‌رود. آیا به سمت صیانت از منابع طبیعی یا تخریب و حالت سکون آن پیش می‌رویم؟ سپس با پیش‌بینی مدل‌ها و سناریوها، مسائل محیطی کشورمان را مدیریت کنیم. آنچه اکنون محرز است ما روند تخریب منابع طبیعی‌مان را در پیش گرفته‌ایم.
وی عنوان می‌کند: قطعا با ادامه این روند ما سرمایه‌های ملی و منابع محیطی‌مان را با استخراج بی‌رویه معادن، منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، پوشش گیاهی، تغییر کاربری اراضی و افزایش ساخت‌وسازها و توسعه فیزیکی شهرها و…از دست می‌دهیم که آینده نگران کننده‌ای برای ما ترسیم می‌شود. ما باید بر اساس این واقعیت‌ها جلو برویم و فناوری تکنولوژی فضایی می‌تواند راه گشای ما برای رفع مشکلات محیطی‌مان باشد.
پیشگیری از خسارات سیلاب با بکارگیری فناوری فضایی
سلیمانی می‌گوید: یکی از بحث‌های فناوری‌های جدید ماهواره‌ای پایش و مانیتورینگ تغییرات بر مبنای اطلاعات گذشته، حال حاضر و پیش‌بینی آن برای آینده است. اکنون اخبارهای هواشناسی به واسطه همین فناوری می‌توانند تغییرات جوی چند روز آینده را پیش‌بینی کنند. فناوری ماهواره‌ای می‌تواند فعل و انفعالات مربوط به توده‌های هوایی در حال حرکت قاره‌ها را پیش‌بینی و نهایتا اعلام کند در کدام روز و در چه قاره و کشوری مانند ایران بارش شدید صورت می‌گیرد که نسبت به وقوع سیلاب و جلوگیری از خسارات آن هشدار دهد.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی آب ایران گفت: اکنون دیدگاه ما در جامعه این است که نباید سیل رخ دهد. همچنین نباید با بارش شدید سدها طغیان کنند و آبگرفتگی در شهرها ایجاد شود زیرا از نظر کلی تهدید محسوب می‌شود اما بر مبنای فناوری جدید، ماهواره‌هایی که منابع آبی را تحت عنوان سیلاب پیش‌بینی می‌کنند، فرصت به حساب می‌آیند. حال این سوال پیش می‌آید که مگر سیل فرصت است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، ماهواره‌ها می‌توانند بر مبنای روزهای پیشین میزان وقوع بارش و سیلاب‌ها را در جنوب غرب ایران مانند خوزستان یا نواحی شمالی مانند مازندران، گلستان، تهران یا مرکزی مانند یزد را پیش بینی کنند بنابراین ما می‌توانیم از قبل خودمان را برای وقوع این حادثه مهیا کنیم و تمهیداتی برای کنترل آن بیندیشیم. مثلا با احداث سدهای زیرزمینی و ایجاد کانال‌ها می‌توانیم این آب‌های خطرناک و سیلاب‌ها را به سمت تالاب‌ها هدایت و آنها را ذخیره کنیم. فناوری فضایی تنها فناوری است که می‌تواند به کمک ما برای برنامه‌ریزی آینده بیاید.
منبع: آنا