سند پیشرو که با هدف پاسخ به دو حیطه اساسی که شامل حوزه های اولویت دار سلامت جوانان و چگونگی بهبود و ارتقاء وضعیت سلامت آنها در هر یک از موارد شناسایی شده ، تهیه و تدوین شده است، پیش فرض های کلیدی ما شامل : الف ) سلامت همان طور که در بند دوازدهم از اصل سوم قانون اساسی اشاره شده، حق طبیعی انسان از جمله جوانان کشورمان است، ب) بنیان بسیاری از رفتارهای تأثیرگذار بر سلامت و شیوه زندگی افراد در سنین جوانی شکل گرفته و از اینرو اتخاذ شیوه زندگی و رفتارهای سالم در این دوران تأثیر شگرفی بر کاهش بار بیماریها به ویژه بیماریهای مزمن در آینده خواهد داشت. ج ) برنامههای ارتقای سلامت در جوانان ازبرنامه های هزینه اثربخش در حوزه سلامت کشور هستند. ح ) توفیق در ارتقاء سلامت جوانان قطعاً تضمینکننده سلامت نسل حاضر و آینده کشور بوده و پایداری برنامههای توسعه کشور را در عرصههای کلانتر به دنبال خواهد داشت .
حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی ، اجتماعی و معنوی جوانان یکی از ضرورتهای نظام سلامت کشورودر راستای تحقق اصول 3، 10، 29 و 43 قانون اساسی، سیاستهای کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری و مواد 112، 85، 86 و 97 از برنامه چهارم توسعه کشور می باشد. بدیهی است که تحقق اصول فوق الذکر و اهداف برنامه های توسعه کشور در راستای چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 با توجه به چند بعدی بودن ماهیت تعیین کننده های سلامت جوانان، نیازمند مشارکت همه دستگاه ها و سازمان های ذینفع و دست اندرکار در تامین، حفظ و ارتقاء سلامت جوانان می باشد. توجه به سلامت جوانان از چند جنبه مهم و اساسی است: اول اینکه برخورداری از سلامت همه جانبه حق طبیعی جوانان است. دوم اینکه با توجه به شکل گیری بسیاری از عادات و رفتارهای اجتماعی در سنین نوجوانی و جوانی، مدیریت سلامت جوانان و پاسخگویی شایسته به نیازهای خاص این گروه سنی، میتواند در آینده بیشترین ارزش اقتصادی و اجتماعی را برای جامعه به همراه داشته باشد و سوم اینکه با سرمایه گذاری برای ارتقاء سلامت جوانان میتوان از بسیاری از هزینه های مستقیم و غیرمستقیم سلامت که به دنبال از دست رفتن سال های مفید زندگی به دلیل مرگ و یا ناتوانی حاصل می شود، جلوگیری نماید و با تضمین سلامت جوانان کشور، سلامت کل جامعه و نسلهای آتی کشور را تضمین نمود. حیطه سلامت جوانان از جمله حیطه هایی است که به دلیل اهمیت آن در پیشگیری از مرگ و میر، ناتوانیهای جسمی و شیوع مسائل اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد.
به لحاظ رویکرد تدوین سند، اجماع دست اندرکاران بر رویکردی ترکیبی استوار گشت. به طوری که توجه تواماً به مواردی چون تفاوت در نیازمندی های متفاوت جوانان ، تاثیر تعیین کننده های اجتماعی سلامت، تاثیر توسعه اجتماعی بر ارتقاء سلامت جوانان، ارجحیت پیشگیری بر درمان در تمامی ابعاد سلامت جوانان و نهایتاً ضرورت مشارکت و همکاریهای بین بخشی در تحقق اهداف سلامت معطوف گردید. از سویی در شناسایی حوزه های اولویت دار وکلیدی سلامت جوانان به نحوی عمل شد که برنامههای هر حوزه علاوه بر پاسخگویی به نیازهای سلامت کنونی کشور، مبنای مناسبی برای تصمیمگیری و سیاستگذاری آتی در برنامه های توسعه پنجساله کشور قرار گیرد.
ارزشهای لحاظ شده در سند فوق الذکر شامل :
توجه به رویکرد سلامت همه جانبه جوانان ،عدالت در دسترسی و بهره مندی از خدمات سلامت ، ،اصالت خانواده ، توجه به سلامت نسلهای آینده ، ضرورت تعاون و همکاری همگانی در تحقق سلامت جوانان ، تاکید بر عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر بر سلامت ، توجه به توانمندی جوانان برای کنترل سرنوشت فردی و اجتماعی خود می باشد.
اهداف کلی سند شامل :
مشارکت همگانی دستگاهها و نهادهای دستاندکار سلامت جوانان در راستای تحقق رویکرد سلامت همهجانبه و انسان سالم، بهبود سبک زندگی جوانان ،ارتقاء سلامت اجتماعی جوانان ،افزایش آگاهی جوانان جهت تضمین ازدواج سالم و تقویت بنیان خانواده ، گسترش پوشش خدمات بهداشت جسمی و روانی متناسب با سطح نیاز جوانان ،ارتقای ایمنی نظام حمل و نقل جادهای وارتقاء سطح بهداشت روان جوانان میباشد.
بسته های راهبردی سند شامل :
بستهی راهبردی اول : بسیج همگانی دستگاه ها که شامل مشارکت همگانی دستگاهها و نهادهای دستاندکار سلامت جوانان در راستای تحقق رویکرد سلامت همهجانبه و انسان سالم می باشد بستهی راهبردی دوم شاملا بهبود سبک زندگی سبک زندگی ، بستهی راهبردی سوم : سلامت اجتماعی وپیشگیری از اعتیاددر جوانان با رویکرد ارتقاء سلامت اجتماعی جوانان است،بستهی راهبردی چهارم تشکیل خانواده ،ازدواج سالم و تحکیم بنیان خانواده می باشد. بستهی راهبردی پنجم: ،گسترش پوشش خدمات سلامت متناسب با سطح نیاز جوانان و بستهی راهبردی ششم : پیشگیری از سوانح وحوادث جاده ای در جوانان با رویکرد ارتقای آگاهی ایشان و بستهی راهبردی هفتم ارتقای بهداشت روان جوانان می باشد.
اسناد منتخب مورد استفاده عبارتند از:
سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت وجمعیت ، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران 1404،نقشه تحول نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران ،سند سلامت زنان ،سند سلامت مردان ،برنامه حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی جوانان جمهوری اسلامی ایران (مصوب 88) قوانین برنامه توسعه ،سند بهداشت باروری نوجوانان و جوانان جمهوری اسلامی ایران ،سند سلامت نوجوانان و جوانان ایرانی (94-90) ،نقشه جامع سلامت نوجوانان و جوانان جمهوری اسلامی ایران ،قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت موضوع ماده 156 قانون برنامه چهارم توسعه ، منشور حقوق و مسئولیتهای زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران ،مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ،سیاست های تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده در نظام اسلامی ،سیاستهای ارتقاء مشارکت زنان در آموزش عالی ،دستاوردها، چالش ها و افقهای پیش روی نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران ،راهبردهای کلان سلامت زنان در جمهوری اسلامی ایران ،مصوبه شورای عالی جوانان درخصوص اعلام سیاستها و برنامههای مصوب اوقات فراغت جوانان به سازمان ملی جوانان ،سند برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ،سند چشمانداز سلامت جوانان در افق 1404 ،قانون تسهیل ازدواج جوانان ،منشور تربیتی نسل جوان ، مصوبه شورای عالی جوانان درخصوص اعلام سیاستها و برنامههای مصوب اوقات فراغت جوانان به سازمان ملی جوانان ، سند برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ،سند چشمانداز سلامت جوانان در افق 1404 ،قانون تسهیل ازدواج جوانان و منشور تربیتی نسل جوان است.
دکتر محمد اسماعیل مطلق
مدیر کل دفتر سلامت جمعیت،خانواده و مدارس