فضای مجازی زندگی اجتماعی و فرهنگی جوامع را تحت تاثیر پیامدهای مثبت یا منفی خود قرار داده است. در عصر حاضر، شیوع اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی باعث شده که بسیاری از کاربران از جمله دانشجویان، در حال جدا شدن از دنیای واقعی زندگی‌شان باشند.
با توجه به پیامدهای این موضوع؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه میزان شیوع اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را در بین دانشجویان ایرانی برآورد کردند و عوامل مرتبط با آن را مورد بررسی قرار دادند.
این مطالعه به صورت مقطعی در سال ۱۳۹۹ بر روی هزار دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از پرسش‌نامه استاندارد «اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی» استفاده شد و پژوهشگران این پرسش‌نامه را به صورت آنلاین بین دانشجویان توزیع کردند. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از روش‌های آماری مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که به طور کلی ۴۶۲ نفر (۴۴درصد) به شبکه‌های اجتماعی اعتیاد داشتند که از این تعداد ۴۴۹ نفر (حدود ۹۰ درصد) اعتیاد خفیف و ۱۳ نفر (نزدیک به ۱۰ درصد) اعتیاد شدید داشتند.
این نتایج حاکی از آن بود که سن، نوع رشته‌های مرتبط با درمان و استفاده از داروی اعصاب، با اعتیاد به شبکه های اجتماعی ارتباط معنی داری داشتند. بین اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و سایر متغیرها رابطه معنی‌داری مشاهده نشد.
تحلیل نتایج نشان داد که در دانشجویان دختر، اضطراب عامل محافظتی در اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است، در حالی که نارسایی هیجانی؛ که مشخصه اصلی آن ناتوانی در تشخیص و تحویل احساسات خود به دیگران است، از عوامل خطر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است.
همچنین دیده شد که در دانشجویان پسر نارسایی هیجانی و داشتن تیپ شخصیتی A، دارا بودن خصوصیاتی مانند تند مزاجی، عصبی بودن افراطی در شیوه زندگی، اضطراب، ناشکیبایی و رقابت جویی، از عوامل خطر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است. البته در بررسی‌های بیشتر، ارتباطی بین جنسیت و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی یافت نشد.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: با توجه به شیوع قابل توجه اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در دانشجویان و آگاهی از آسیبی که این اعتیاد می‌تواند به زندگی شخصی و اجتماعی، فعالیت های علمی و شغل آینده آن‌ها وارد کند، اجرای استراتژی‌ها و برنامه‌های آموزشی برای دانشجویان، والدین و مسئولین دانشگاهی برای شناسایی شخصیت دانشجویان و کاهش سطح اضطراب و نارسایی هیجانی آن‌ها و ارتقاء دانش جهت استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی و جلوگیری از این آسیب‌ها ضروری است.
نتایج این پروژه تحقیقاتی با عنوان «بررسی شیوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی و ارتباط آن با اضطراب، نارسایی هیجانی و تیپ های مختلف شخصیتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1399» در پایگاه نتایج پژوهش‌های سلامت کشور منتشر شده و سهیلا خداکریم اردکانی، حوریه رحیمی نیا و حمید سوری؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در انجام این طرح تحقیقاتی مشارکت داشتند.
منبع: ایسنا