پازل ناتمام واکسن های ایرانی

اکنون پس از گذشت 2 سال به رغم تلاش و هزینه های صورت گرفته در این مسیر، از میان 9 واکسن ایرانی کووید19 تنها دو واکسن در سبد تزریق عمومی قرارگرفته اند و سرنوشت مابقی واکسن ها در ابهام قرار دارد.

به گزارش سیناپرس، ویروس کووید-۱۹ موسوم به کرونا تا یک ماه دیگر دو ساله می شود و در این مدت جان میلیون ها انسان را گرفته است. هم اکنون نیز صدها هزار نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا هستند. این در حالی است که به محض انتشار ویروس کرونا، تلاش کشورها برای دستیابی به واکسن آن آغاز شد.

در این مسیر، نخست کشورهای غربی و اروپایی واکسیناسیون سراسری شهروندان را آغاز و سپس سایر کشورهای جهان به این صف پیوستند.
در نتیجه، شیوع این ویروس تا اندازه زیادی کنترل و کاهش یافت به گونه ای که اکنون وضعیت زندگی در بسیاری از کشورها به حالت عادی بازگشته و مردم پس از حدود 2 سال حتی از ماسک نیز استفاده نمی کنند.

تلاش برای دستیابی به واکسن ایرانی

3 اسفند ماه سال 1398 بود که شیوع ویروس کرونا در کشور به طور رسمی تایید شد. پاندمی کرونا به سرعت تمام استان های کشور را درنوردید و جان بسیاری از هموطنان را در هفته های نخست گرفت. از همان روزهای ابتدایی تلاش و تاکید مسوولان و پژوهشگران ایرانی دستیابی به نوع ایرانی واکسن و تولید داخلی بود.
نتیجه این تلاش پس از گذشت دو سال، 9 واکسن ایرانی است که هر یک در مراحل تولید یا کارآزمایی های مختلف قرار دارند. از این میزان تنها پنج واکسن پاستوکووک، کووایران برکت، کووپارس، فخرا و اسپایکوژن مجوز تزریق و مصرف اضطراری گرفته و تنها دو واکسن کووایران برکت و پاستوکووک در سبد تولید و تزریق عمومی قرار گرفته اند.
به بازار واکسن های ایرانی باید واکسن های نورا، رناپ، اسویک و کتورال را نیز اضافه کرد که هنوز در مراحل کارآزمایی های اولیه و آزمایش جانوری قرار دارند.

سهم کمرنگ واکسن های ایرانی در سبد واکسیناسیون سراسری

تولید واکسن های ایرانی در کشور از همان ابتدا با موافقت و مخالفت هایی روبه رو شد. این در حالی است که در کنار تولید و آزمایش های بالینی این واکسن ها، دولت های دوازدهم و سیزدهم طی مراحلی اقدام به واردات واکسن های خارجی از کشورهایی چون روسیه و چین کردند. به این میزان، دوزهای اهدایی کشورهایی مانند ژاپن را باید اضافه کرد.

موج انتقادات نسبت به تلاش ها برای واکسن های ایرانی به ویژه در ماه های اخیر در فضای رسانه ای کشور قوت گرفت و اما و اگرهایی مطرح شد. به گونه ای که منتقدان از چرایی ضرورت های ارائه مجوز به تعدد واکسن های ایرانی، توقف پیشرفت در مراحل کارآزمایی بالینی بسیاری از این واکسن ها و عدم تولید انبوه واکسن هایی چون پاستوکووک و ایران کووبرکت سخن می گویند.

اکنون، پرسش عمومی این است که صرف نظر از انرژی، زمان و هزینه های بسیار صرف شده با هدف تولید و بهره برداری از این واکسن ها در کشور، چرا با گذشت حدود 21 ماه تنها دو واکسن به هدف اصلی آن هم در ابعاد محدود دست یافته اند؟ آیا می توان از ارائه مجوز برای این تعداد واکسن به منزله موازی کاری و عملکرد جزیره ای بخش های مختلف علمی – درمانی کشور یاد کرد؟ تولید این میزان واکسن در کنار هجم انبوه واردات واکسن های خارجی چه توجیهی دارد یا به عبارتی اگر قرار بر واردات بود چرا این میزان انرژی و هزینه در بخش داخلی صرف شد؟

در پاسخ به بخشی از این پرسش ها، حسین وطن‌پور عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه شهید بهشتی و مشاور وزیر بهداشت در امور اجرایی واکسن‌های داخلی کووید-۱۹ به تازگی در گفت وگو با روزنامه همشهری عنوان کرد که تولید این میزان واکسن داخلی توجیه پذیر نبوده و بسیاری از این واکسن های در حال تولید در آینده ادغام خواهند شد.

اگرچه واردات واکسن هایی مانند اسپوتنیک روسی، آسترازنکا انگلیسی و سینوفارم چینی باعث شد پازل تولید واکسن های ایرانی تاکنون ناتمام بماند اما بنا بر آخرین آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دستیابی به واکسیناسیون 65 درصدی افراد جامعه هدف محقق شده است.

با افزایش روزانه تزریق واکسن از مجموع جامعه 68 میلیون نفری بالای 12 سال تا لحظه تنظیم این گزارش، ۵۵ میلیون و ۴۸۴ هزار و ۳۳۷ نفر دُز اول، ۴۰ میلیون و ۸۲۹ هزار و ۶۵۷ نفر دُز دوم و ۳۱۴ هزار و ۱۰۵ نفر، دُز سوم واکسن کرونا را دریافت کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۹۶ میلیون و ۶۲۸ هزار و ۹۹ دُز رسیده است.

گزارش:فرشته ذبیحیان