راهی جز تخصصی کردن رسانه ها نداریم
محمد خدادی، معاون امور و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ در گفتگو با سیناپرس درباره اهمیت ترویج علم در رسانه های تخصصی گفت: امروزه این رسانه های تخصصی هستند که جریان های فکری را در جامعه نهادینه می کنند. چراکه مخاطبان امروزی خواهان اطلاعات انتخاب شده توسط خودشان هستند و آن ها انتخاب می کنند که چه بخوانند و چه نخوانند. بنابراین ما راهی جز تخصصی کردن رسانه ها نداریم.
وی افزود: ورزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از رسانه های تخصصی حمایت ویژه ای می کند و این نوع رسانه ها در اولویت فعالیت های حمایتی این وزارتخانه قرار می گیرند. به اعتقاد من، اساسا آینده رسانه از آن کارکرد تخصصی است چراکه مخاطب خاص به دنبال محتوای خاص می گردد.
به گفته این کارشناس، اما هنوز کارکرد رسانه های ما به سمت تخصصی شدن نرفته است؛ در حالیکه ناچاریم به به این سمت حرکت کنیم و این مستلزم تخصصی شدن است.
خدادی امروزه نقش رسانه ها را در سیاست گذاری رواج اطلاعات کم رنگ دانست و گفت: دغدغه، موضوع وکاربرد علم همواره از گذشته تا کنون در جوامع اهمیت داشته است و این به اثر گذاری علم بر می گردد. اما امروزه سیاست گذاری رواج اطلاعات از اختیار رسانه ها خارج شده است که ناشی از کمی بودن رسانه ها است. در گذشته با توجه به تعداد محدود رسانه ها، اطلاعات انحصاری بود؛ اما امروزه هیچ اطلاعاتی انحصاری نیست و روز به روز نقش این سیاست گذاری کم رنگ تر شده است. به همین دلیل یکی از کارکرد اصلی رسانه تخصصی هم شناخت مخاطب است و باید محتوای مورد نظر را به مخاطب ارائه دهد. خوب است در شرایط کنونی رسانه ها پیش از تولید محتوا نیازشناسی کنند.
خدادی با اشاره به همکاری منابع و مراجع علمی با یکدیگر در ترویج علم گفت: در این شرایط مراکز علمی هم باید دغدغه ترویج علم و ارتباط با رسانه را داشته باشند. این مراکز باید تلاش کنند که مرجعیت خودشان را تقویت کنند تا ارتباط دو سویه شکل بگیرد. در واقع ارتباط متقابل میان رسانه و مراجع علمی برای ترویج علم ضروری است. به همین دلیل نیاز به یک حرکت جمعی هم در مراجع علمی و هم در رسانه ها به شدت احساس می شود.
رسانه محل انتقال علم است نه تولید علم
وی در پاسخ به این پرسش که وظیفه کاتالیز کردن علم در جامعه بر دوش کدام نهاد است، رسانه یا مراجع علمی؟ گفت: از آنجایی که یکی از اساسی ترین مشکلات ما در رسانه خام فروشی اطلاعات است، اطلاعات تخصصی تنها برای فضای آکادمیک است و از طرفی روزنامه نگاران علم هم نمی توانند در همه زمینه ها به این نوع کاتالیز دست بزنند. چراکه سواد کافی در همه زمینه ها را ندارند و این امر طبیعی است. در کل رسانه محل انتقال علم است نه تولید علم. روزنامه نگاران در مسند کارشناسی نیستند و تنها وظیفه انتقال موضوعات را برعهده دارند نه تحلیل و تولید بنابراین تنها باید با هوشمندی و بر اساس نیاز جامعه موضوعات را انتخاب کنند.
این کارشناس گفت: بنابراین وظیفه کاتالیز و ساده کردن علم بر عهده کارشناسان در هر رشته است. در حقیقت این دستگاه ها و مراکز علمی هستند که باید علم را در یک روال استانداردی رواج دهند و زمینه های ترویج علم را فراهم کنند.
معاون امور و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر بحران ترویج علم در کشور خاطرنشان کرد: همانگونه که اشاره شد؛ یکی از بحران های ترویج علم در کشور یکی نبودن و عدم اتحاد مرجع اطلاعات با منبع آن است؛ در حقیقت مراجع اطلاعاتی ما با منابع اصلاعاتی که رسانه ها هستند، تفاهم همکاری چندانی ندارند. به همین دلیل مسیر برای نشر اخبار جعلی باز می شود؛ برای مثال اشاعه اطلاعات نادرست در ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور نتیجه همین عدم اتحاد و همکاری بود.
خدادی در ادامه گفت: به اعتقاد من علم درهمه شئونات جامعه دخیل است. در گذشته تنها یک سرویس علمی در هر رسانه به فعالیت می پرداخت، اما امروزه تمامی سرویس ها در خبرگزاری ها و روزنامه ها، با علم بیگانه نیستند و به نوعی آن ها هم در ارتباط با علم فعالیت رسانه ای خود را دنبال می کنند که دلیل آن ورود علم در ریزترین موضوعات جامعه است.
تحریم ها مردم را نسبت به علم حساس تر کرده است
وی با اشاره به ارتباط تحریم ها با تلاش مردم برای فهم علم در جوامع گفت: همیشه جوامعی که تحت فشار تحریم ها بوده اند دغدغه علم بیشتری دارند؛ از این رو اخبار علمی، فناوری و پزشکی را بیشتر از کشوری که فارق از این مشکلات است دنبال می کنند. از آنجایی که دستاورد های علمی بشر به زندگی انسان ها گره خورده است، شرایط تحریم زندگی را برای مردم آن جوامع سخت می کند، به همین دلیل برای رهایی از دشواری ها مردم در پی اخبار و اطلاعات علمی هستند.
گزارش: مهتاب دمیرچی
