به گزارش سیناپرس اردبیل، شناسایی و بررسی پودرها و محموله‌های مشکوک در مناطق مرزی، پایانه‌های فرودگاهی در گمرک‌ها از پر چالش‌ترین فرآیندهای بازرسی به شمار می‌رود. از این رو برای شناسایی مواد مخدر در محموله‌های صادراتی و وارداتی با امکانات حداقلی مستقر در این مکان‌ها، کیت‌های تشخیصی مختلفی تولید و روانه بازار شده است و این در حالی است که شناسایی نوع مخدر حتی میزان ناخالصی آن موضوعی نیست که به سادگی در فضای آزمایشگاه‌های سیار مورد بررسی گیرد.
بر این اساس یکی از شرکت‌های فناور با بهره گیری از نانو ذرات فلزی گرانبها موفق به تولید مجموعه کیت‌های تشخیصی پودرهای مشکوک بر مبنای کمپلکس نانو ذرات فلزی گرانبها مانند طلا، نقره و مس و آپتامرها شده است.
مولکول‌های آپتامر مانند آنتی‌بادی در کیت‌های تشخیص بیماری عمل کرده و به صورت اختصاصی به نوعی خاصی از مواد مخدر متصل می‌شود. از آنجایی که نانو ذرات فلزی هر یک رنگ اختصاصی قابل مشاهده‌ای دارند، در صورتی که مولکول‌های آپتامری که به آنها کانژوکه است به ماده شیمیایی هدف که بر اساس نوع کیت می‌تواند یکی از انواع مواد مخدر از جمله هروئین، کوکائین، مورفین، شیشه،تریاک و تفاله تریاک باشد به صورت اختصاصی متصل شود، موجب تغییر رنگ در نانو ذره فلزی می‌شود.
به این ترتیب با تغییر رنگ محلول، شناسایی پودرهای مشکوک در آزمایشگاه‌های سیار پایانه‌های مرزی و پاسگاه نیروی انتظامی به صورت چشمی و بدون نیاز به دستگاه‌های سنجشی امکان پذیر خواهد بود. تنها کافی است کمی از پودر مشکوک در داخل محلول شناساگر کیت حل شود و بر اساس واکنش‌های تغییر رنگ، مشخصات آن قابل شناسایی خواهد بود.
پایداری، امکان تولید ساده و ارزان، اختصاصیت و حساسیت بالا نسبت به نمونه‌های خارجی و قیمت معادل کمتر از یک دوم نمونه خارجی از مزایای فنی و استراتژیک و اقتصادی این محصول به شمار می‌رود.
این شرکت علاوه بر آن در حال توسعه کیت‌های تشخیص اعتیاد نواری نیز هست که در حال حاضر در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارد.
"پری‌رخ لوایی" از محققان این طرح و عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه با همکاری گروهی از محققان موفق به طراحی و ساخت این کیت شدیم، گفت: تمرکز تحقیقاتی ما بر روی آپتامر سنسورها است و توانسته‌ایم مقالات خوبی را در این زمینه منتشر کنیم و بر اساس این یافته‌ها اقدام به تبدیل این تحقیقات به یک محصول کردیم.
وی سنسور تولید شده در این شرکت را بر پایه آپتامر دانست که دارای کاربرد برای شناسایی مواد مخدر است و ادامه داد: با توسعه این محصول می‌توان از این سنسور برای سایر حوزه‌ها نیز استفاده کرد.
لوایی با اشاره به جزئیات ترکیب کیت شناسایی مواد مخدر تولید شده در این شرکت، توضیح داد: ترکیبات آپتامری، حوزه جدید تحقیقاتی جدید در دنیا است و تاکنون سنسوری که بر پایه آپتامرها باشد در دنیا به تولید نرسیده است ولی برای تشخیص مواد مخدر یکسری کیت‌هایی در دنیا به تولید رسیده است و سازمان ملل متحد این محصولات را به کشورها از جمله ایران با هدف مقابله با مواد مخدر ارائه می‌دهد.
عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اضافه کرد: این کیت‌های در مقایسه با کیت‌هایی که ما تولید کردیم، حساسیت کمتری نسبت به شناسایی مواد مخدر دارند؛ چرا که این کیت‌های اهدایی علاوه بر مواد مخدر، داروهایی که حاوی گروه عاملی شیمیایی مواد مخدر است را نیز به عنوان مواد مخدر شناسایی می‌کند.
لوایی، کیت‌های مبتنی بر آپتامر که در این شرکت به تولید رسید به طور اختصاصی مواد مخدر را از مواد غیر مخدر شناسایی می‌کند به گونه‌ای که به طور دقیق می‌تواند ماده مورفین را از دیازپام تشخیص دهد.
وی با بیان اینکه سنسورهای بر پایه آپتامر برای تشخیص مواد مخدر در حال حاضر در سطح پایلوت در استان خراسان رضوی کاربردی شده است، یادآور شد: در این طرح پایلوت در 3 شهرستان " تربت حیدریه"، "سبزوار" و "مشهد" استان خراسان رضوی در حال اجرا است.
لوایی با بیان اینکه این سنسور به صورت محلول و حاوی نانو ذرات و آپتامر است، خاطر نشان کرد: سنسور تولید شده کاربرپسند است به گونه‌ای که مقداری از پودر مشکوک در داخل این محلول وارد می‌شود و با تغییر رنگی که می‌دهد می‌توان نوع ماده مخدر را تشخیص داد.
وی اضافه کرد: کیت شماره یک محلولی است که می‌تواند تشخیص دهد ماده مورد نظر مخدر است یا خیر. در صورتی که رنگ محلول آبی شد، ماده مخدر بودن آن مشخص می‌شود و اگر قرمز باقی ماند یعنی ماده مورد نظر، مخدر نیست.
لوایی با بیان اینکه بر اساس قوانین میزان جرم برای حمل هر نوع ماده مخدر، متفاوت است، یادآور شد: از این رو نیاز است که به طور اختصاصی هر یک از مواد مخدر مورد شناسایی قرار گیرد و از آنجایی که بر اساس قوانین، حمل ماده مخدر "شیشه" بالاترین جرم را دارد، یکی از سنسورهای تولید شده،کیت شناسایی اختصاصی شیشه است. اگر رنگ محلول خاکستری شود شیشه بودن ماده محرز می‌شود.
این محقق کیت تشخیص "مورفین"، "تریاک" و "تفاله‌های تریاک" را از دیگر سنسورهای تولید شده در این شرکت دانست و گفت: علاوه بر آن یک سنسور دیگری به تولید رساندیم که قادر به شناسایی و تشخیص هر کدام از این مواد مخدر از یکدیگر است.
به گفته وی، این کیت قادر به شناسایی مواد مخدر در آب میوه، چای و سیمان است.
وی گفت: از این کیت همچنین به راحتی می‌توان در ورودی‌های مرزها و فرودگاه استفاده کرد. در صورتی که همراه با بیماری دارویی باشد با استفاده از این کیت به سرعت می‌توان تشخیص داد که داروی مورد نظر حاوی مواد مخدر است یا خیر.
منبع: ایسنا