چرا شرکت های استارتاپی به دامان خصولتی ها پناه می برند؟

 به گزارش سیناپرس، در روزهای اولیه اوج گیری تاکسی های آنلاین در ایران، دامنه مخالفت ها با این پدیده نوظهور بسیار گسترده بود. شهرداری تهران نیز با این استدلال که فعالیت تاکسی درون شهری مرتبط به آنها است، خواستار آن شد که اسنپ و تپسی نه تنها از این نهاد مجوز بگیرند، بلکه بخشی از سهام خود را نیز به شهرداری منتقل کنند.

به عقیده برخی کارشناسان، همین عوامل و مخالفت ها باعث شد تا شرکت اسنپ به سراغ جذب سهامدار نیمه دولتی برود، تا در سایه نفوذ سهامدار جدید از  طوفان مشکلات حقوقی و سیاسی در امان بماند.

گفتنی است، رتبه جهانی 2021 ایران در شاخص قانونمداری بازتاب گسترده ای در خبرگزاری ها داشت. در این شاخص  ایران در بین ۱۳۹‌کشور جهان در رتبه ۱۱۹ قرار دارد. البته رتبه کشورمان در بین ۸ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز ۷ بود. ااین سو بی پناهی شرکت های فناور در اقتصاد قانون گریز و پرتلاطم ایران باعث شده است که بنیانگذاران آنها، تمایل داشته باشند که برای خود یک حامی خصولتی دست و پا کنند.

عدم حاکمیت قانون، نبود شفافیت و تکیه گاه برای مجموعه های خصوصی، در اقتصاد نیز سالها است که فعالین خصوصی بدون پشتوانه قوی سیاسی را رنج داده است. عبدالله طالبی بنیانگذار بانک پارسیان  عضو شورای پول و اعتبار کشور، در کتاب خود با عنوان: «بر پارسیان چه گذشت» توضیح داده است، زمانی که با پرداخت تسهیلات سنگین به یک نهاد خصولتی متنفذ مخالفت کرده است، چگونه آنها مجموعه او را بیرون انداخته و کل بانک پارسیان را تصاحب کرده است.

این آشفتگی در زیست بوم استارتاپی کشور به مراتب بیشتر است. شرکت های فناورانه در حین رشد با مشکلات و مسائل بغرنجی دست و پنجه نرم می کنند که حل آن از توان آنها خارج است. به همین دلیل داشتن یک سهامدار قوی خصولتی در بٌرد هیئت مدیره می تواند به مثابه چتری برای روزهای سرد و بارانی عمل کند.

هر چند اتحاد با گاو نر، علی رغم برخی مزایا مشکلات خود را دارد. ورود خصولتی های پرقدرت به اکوسیستم نوآورانه کشور، چندان هم خوشامد گفته نمی شود. افشین کلاهی رییس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران در مطلبی که در سایت این نهاد بازرگانی بازتاب یافته است، می گوید: متاسفانه بازار استارت‌آپی کشور در انحصار شرکت‌های خصولتی است که نقشی برای بخش خصوصی قائل نیستند و عرصه را برای فعالیت شرکت‌های نوپا دشوار کرده‌اند. البته وی تنها کسی نیست که از جولان خصولتی ها در این بخش از اقتصاد گلایه کرده است.

اتحاد ناخوشایند با خصولتی ها

یک فعال قدیمی این حوزه که شرکتش دارای سهامدار خصولتی بود در حاشیه مصاحبه ای با خبرنگار سیناپرس مسئله را اینگونه توضیح داد: فرض کنید که شما در یک محله بی قانون مغازه ای با درآمد عالی تاسیس کرده اید، اما هر روز با دستبرد، اذیت و آزار و تهدید های کوچک و بزرگ محله طرف هستید، بنابراین برای برخورداری از حمایت سراغ دون کورلئونه سردسته یک گروه ایتالیایی قوی می روید، او به گرمی از شما استقبال می کند و قول حمایت می دهد، اما در مقابل بخشی از سهام مغازه شما را خواستار است. شراکت با این شریک جدید  قوی، پرنفوذ  و البته قلدر ،مشکلات جدیدی را برای شما به همراه می آورد که قبلاً پیش بینی نکرده بودید، ناچارید سکوت کنید و دم نزنید.

اما دامنه نفوذ خصولتی ها در این زیست بوم تا کجا است؟ دیجی کالا یا همان کپی ایرانی آمازون بر اساس توییتی که بنیانگذار این شرکت منتشر کرد، قریب 5 درصد از سهام خود را به صورت تشویقی در اختیار مدیران ارشد قرار داده، 11/4  درصد سهام هم متعلق به 5 شرکت کوچک است.

کمتر از 34 درصد سهام نیز هنوز در مالکیت برادران محمدی (سعید و حمید) به عنوان بنیانگذار قرار دارد. 64/25 سهام این شرکت در اختیار مجموعه سرآوا پارس قرار دارد.گفتنی است؛ سرآوا به عنوان نماینده غیررسمی بنیادهای نیمه دولتی و خصولتی پرقدرت در زیست بوم شناخته می شود.

همچنین مدیریت دیجی کالا در کنفرانس سامیت که به همت هفته نامه شنبه برگزار گردید، مدعی شد که 100 میلیون دلار سرمایه معادل 67/32 درصد سهام نیز از طریق صندوق هلندی IIIC جذب شده است.

سرچ آدرس رسمی این صندوق ناشناخته، آدرس یک کافی شاپ در آمستردام را نشان می دهد!  

گروه نواندیشان سرآواپارس از جمله سهامداران اصلی در دیجی کالا، دیوار،بازار، بلد، تخفیفان، الوپیک، اخبار رسمی، گروه پژواک، هزار دستان،… می باشد. مدیریت این هلدینگ ثروتنمد به شکل جالب توجهی به اکبر هاشمی روزنامه نگار روزنامه همشهری و مالک هفته نامه شنبه سپرده شده است.
به اعتقاد برخی از ناظران بازار، پرونده مبهم و نامعلوم دستگیری بنیانگذار سرآوا و معاون بین المل این شرکت بزرگ، به تعاملات پیچیده ای باز می گردد که این نهاد با برخی خصولتی های پرقدرت برقرار کرده است.
اینستاگرام ایرانی
بر اساس آگهی های رسمی، اپلیکیشن روبیکا متعلق به شرکت توسکا است. سهام داران توسکا نیز شامل  شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) ، شرکت سرمایه‌ گذاری نور دنا (متعلق به همراه اول) و همچنین شرکت نقش اول کیفیت (متعلق به همراه اول) است.  به تازگی مدیریت این مجموعه مدعی شد که 35 میلیون کاربر فعال دارد.
اما سعید اسلامی بیدگلی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در پاسخ در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: اپلیکیشنی که به این راحتی دروغ می گوید ، بسیار ناامن است. از سوی ئیگر نیز گوگل پلی نیز اخیراً روبیکا را یک بد افزار اعلام کرده بود. هر چند مسئولین این شبکه اجتماعی داخلی با قاطعیت این ادعاها را رد کردند و آن را « هجمه ای از سر دشمنی» نامیدند.

یوتیوب وطنی
تاریخچه کاری محمد جواد شکوری مقدم بنیانگذار آپاراتف فیلیمو و صبا ایده سرشار از نبردهای کاری با رقبا و بروکراسی دولتی است. وی در سال 1399 بر اساس حکمی که در رسانه ها منتشر شد به 10 سال حبس محکوم شد، دلیل این حکم که با واکنش منفی بسیاری از مسئولین جمهوری اسلامی ، نمایندگان و فعالان اکوسیستم روبه رو شد، بارگذاری برخی ویدئوها در این سامانه بود.
 مدیرعامل دیوار نیز به دلیل آگهی های با مضمون فروش کفش زنانه جلو باز به 3 ماه و یک روز زندان محکوم شد، خبرگزاری فارس مدعی شد که این آگهی ها به صورت پنهان به تن فروشی اشاره دارد. این حکم ظاهراً با درخواست نهادهایی مانند معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نمایندگان مجلس و پیگیری رئیس قوه قضاییه، اجرا نشد.
انتقاد تند رئیس صداوسیما و سامانه ساترا  نیز از فعالیت های صورت گرفته در صبا ایده در نهایت باعث شد تا شکوری طی یک ی فایل ویدئوی دراماتیک تعطیلی آپارات گیم را اعلام کند. گفته می شود مجموعه مشکلات پیش آماده برای این مجموعه باعث شده است که این فعال سرشناس در نهایت گوشه چشمی به اخذ حمایت خصولتی ها داشته باشد.
قلدری رقبای سنتی
برخی مدیران منتقد در اکوسیستم استارتاپی کشور معتقدند که ضعف اجرای قانون و فشار نهادهای سنتی بازار باعث شده است که شرکت های استارتاپی در بازه ای از مسیر رشد خود با قلدری این رقبای قدر روبه رو شوند. همین مسئله باعث می شود که آنها به دامان مجموعه های خصولتی پناهنده شوند و با فروش بخشی از سهام خود به آنها، از چتر حمایتی این بنیادهای ذینفوذ بهره مند شوند.
گزارش:هیرش سعیدیان

 

 

No tags for this post.