دکتر غلامرضا صالحی جوزانی، استاد و رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در گفتگو با سیناپرس گفت: هدف و ماموریت اصلی ما در این پژوهشگاه استفاده از فناوری های نوین در حیطه بیوتکنولوژی و نانو تکنولوژی برای رفع چالش های بخش کشاورزی است. خوشبختانه ما امسال توانسته ایم با بکارگیری از این فناوری ها چند محصول حوزه کشاورزی را به مرحله تجاری سازی برسانیم.
وی افزود: تولید بذر هیبرید سبزی و صیفی یکی از محصولاتی است؛ ما برای نخستین بار در ایران توانسته ایم با استفاده از روش جدید دابل هاپلوئید به دانش فنی تولید دو رقم جدید فلفل دست پیدا کنیم. اکنون ارقام این محصول را با مشارکت بخش خصوصی ثبت کرده ایم و به دنبال این مساله هستیم که طی سال های آینده این دو رقم جدید فلفل را وارد عرصه تجاری کشاورزی کنیم.
وی اظهارداشت: همچنین تلاش کرده ایم پسماندهای کشاورزی را به فرآورده های زیستی و محیط زیست دوستانه عرصه کشاورزی تبدیل کنیم. در حال حاضر حدود 100 میلیون تن انواع پسماند کشاورزی مانند باگاس(تفاله) نیشکر، کاه و کلش برنج و غیره داریم. ما اکنون این پسماندها را به بیوکمپوست تبدیل کرده ایم و به دانش فنی تولید بیو کمپوست و هیومیک اسید( کود بسیار قوی) در حد پایلوت و نیمه صنعتی دست یافته ایم؛ محصولاتی که وارداتی بودند.
صالحی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از چالش های حوزه کشاورزی، شناسایی آلاینده هایی محصولات کشاورزی مانند نیتریت، نیترات آمونیاک انواع مایکوتوکسین(سموم قارچی) از قبیل آفلاتوکسین هاست. ما سعی کرده ایم کیت های پیشرفته تشخیصی نیتریت، نیترات و آمونیاک را طراحی و تولید کنیم. اکنون به دانش فنی ساخت نمونه های اولیه این کیت ها دست پیدا کرده ایم. این دستاورد را نیز رونمایی کرده ایم و اکنون آمادگی آن را داریم از طریق شرکت های دانش بنیان این محصولات را نیز تجاری سازی کنیم.
رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی به سیناپرس گفت: همچنین تلاش کرده ایم که فناوری های نوین را وارد عرصه تولید و تجاری گیاهان دارویی کنیم زیرا صنعت گیاهان دارویی بزرگ است و می تواند ضمن اشتغال زایی زیاد به منظور کنترل و پیشگیری بسیاری از داروها نیز استفاده شود. در این بخش نیز ما موفق شده ایم به جای تولید گیاهان دارویی و متابولیت گیاهان دارویی در داخل مزرعه این گیاهان و عصاره هایشان را در داخل محیط بسته و بیورکتورها تولید کنیم.
وی بیان کرد: اکنون برای تحقق این مهم یک سری رکتورها و بیورکتورهای یک بار مصرف طراحی کرده ایم. در این روش می توان در زمانی کوتاه ریشه و ریشه مویین گیاهان مختلف یا زیست توده گیاهان را داخل بیورکتورها تولید کند؛ با استفاده از این روش می توانیم گیاهان دارویی را در فضای بسیار کوچک، معادل چند هکتار زمین تولید کنیم.
وی افزود: همچنین اکنون دانش فنی تولید گیاهان دارویی در کشت عمودی و داخل اتاق های رشد را نیز بدست آورده ایم و آمادگی آن را داریم با همکاری شرکت های سرمایه گذار، این گیاهان را طی سال های آتی به مرحله تجاری سازی برسانیم.
صالحی در پاسخ به این سوال سیناپرس که هم اکنون سهم پژوهشگاه شما با کسب چنین دستاوردهایی از اقتصاد دانش بنیان چقدر است؟ گفت: پژوهشگران این مرکز طی سالیان گذشته دستاوردهای خیلی خوبی کسب کرده اند. در حال حاضر سه فناوری این پژوهشگاه سالانه نزدیک به 10 میلیون دلار صرفه جویی ارزی برای کشور ایجاد کرده است. یکی از این فناوری ها تولید بذرهای سالم سیب زمینی است؛ سالانه با واردات این بذر حدود 3 الی 4 میلون دلار ارز از کشور خارج می شد.
وی تصریح کرد: خوشبختانه پژوهشگران پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی موفق شدند از سال 1386 به دانش فنی آن دست پیدا کنند و تولید این بذر را به مرحله تجاری برساند. بذر اولیه سالم سیب زمینی هر سال در اختیار 15 الی 25 شرکت دانش بنیان قرار می گیرد تا آنها بتوانند این بذر را از طریق کشت بافت، گلخانه و مزارغ پیشرفته تولید و در اختیار کشاورزان قرار دهند.
رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی یادآور شد: هم اکنون دانش فنی تولید پروبیوتیک های دام، طیور و آبزیان را نیز بدست آورده ایم و این دانش را نیز به شرکت های دانش بنیان منتقل کرده ایم؛ سالانه حدود 500 تن پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان تولید می کنیم. پیش از این انواع پروبیوتیک های دام، طیور و آبزیان از کشورهای دیگر وارد و سالانه حدود 2 الی 3 میلیون دلار ارز از کشور خارج می شد. خوشبختانه هم اکنون این پروبیوتیک به همت پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی توسط یکی از شرکت های دانش بنیان و فناور ایرانی تولید می شود.
وی بیان کرد: همچنین در زمینه کودهای بیولوژیک نیز موفق به تولید انبوه کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما شده ایم. این کود سال گذشته در سطح 20 هزار هکتار از مزارع و باغ ها استفاده شد. امسال نیز میزان تولید آن دو برابر افزایش پیدا کرده است.
وی در پایان به سیناپرس گفت: علاوه بر این دستاوردها، ما انواع پروتکل های کشت بافتی گیاهان باغی را داریم که آن را نیز به شرکت های خصوصی منتقل کرده ایم.
گفتگو: فرزانه صدقی