زهرمار مایعى است روغنى شکل و بر حسب نوع مار به رنگ سفید تا زرد پررنگ، شفاف یا کدر و اندکى اسیدى است، سم مار مخلوطى از مواد پیچیده پروتئینى با خواص سمى و آنزیمى و مواد غیر پروتئینى است.
سم ماده‌ای است سرشار از آنزیم، حدود ۲۶ نوع آنزیم در سم مار‌ها وجود دارد. در حدود ۹۰ تا ۹۲ درصد از وزن خشک سم را مواد پروتئینى تشکیل مى دهند که برخى از آن‌ها روى دستگاه عصبى تأثیر مى گذارند، برخى تراوایى غشاى یاخته را تغییر مى دهند و بعضى دیگر موجب تخریب تارهاى ماهیچه اى مى شوند.
دانشمندان دریافته اند بهره گیرى از سم یک نوع مار کشنده مى تواند جان هزاران بیمار را از مرگ نجات دهد نمونه اش سم مار تایپان بوده که حاوى پروتئین معجزه آسایى است و بلافاصله خون را منعقد مى کند. از این پروتئین که فاکتور رایکس نام دارد مى توان براى توقف خونریزى به هنگام جراحى قلب و عمل جراحى روى کسانى که در حوادث مجروح شده اند بهره برد.
اولین داروی مبتنی بر زهر که توسط FDA ساخته و تایید شد، کاپتوپریل بود، مشتق شده از مار پیتون برزیلی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود. مار‌ها از زهر خود با احتیاط فراوان استفاده می‌کنند که برای ناتوان کردن طعمه یا دفاع از خود در برابر شکارچیان به بدن آن‌ها تزریق می‌شود.
محسن پویان، مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر تحقیقاتی بر روی سم مار‌های گوناگون برای کشف خواص ضد سرطان و تولید آنتی بیوتیک‌های جدید در حال انجام است تا با مصرف یک یا دو قرص بتوان بیماری‌ها را درمان کرد و نیازی به مصرف دُز کامل دارو‌های درمانی نباشد.
وی گفت: تاکنون ۱۰ گونه جدید از خزندگان مانند مار و سوسمار توسط اداره کل حفاظت محیط زیست در سطح استان شناسایی شده که یکی از این گونه‌های جدید افعی شاخدار ایرانی است که سم آن گرفته شده و تحقیقاتی بر روی آن در حال انجام است.
به گفته این پژوهشگر از سم مار سرمسی برای درمان سرطان سینه، مار زنگی برای درمان حملات قلبی از سم افعی برای درمان سکته قلبی و فشار خون، از سم مار کبری برای درمان آرتروز و از سم مار شاه کبری برای درمان بیماری‌های اعصاب، دارو‌هایی تولید شده است.
وی بیان کرد: سم مار معمولاً به صورت پودری مورد استفاده قرار می‌گیرد و البته بازار قاچاق آن به خارج از کشور نیز برای قاچاقچیان وجود دارد؛ معمولا این زهر از ایران و خراسان جنوبی به پاکستان قاچاق می‌شود.
مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی در این زمینه اظهار کرد: در منطقه خاورمیانه، کشور پاکستان در زمینه استحصال زهر از مار و تولید دارو‌های مختلف از آن بسیار فعال است؛ ترکیه نیز در حال انجام کار تحقیقاتی بر روی سم مار است، کشور‌های اروپایی هم در سطح وسیع در حال تولید انواع دارو از زهر مار هستند و عمدتاً سم مار مورد نیاز صنایع داروسازی خود را از خاورمیانه تامین می‌کنند.
مناطقی مانند شاسکوه در قاینات، مظهری فردوس، آرک و کرنگ در خوسف و استند نهبندان از جمله نقاطی هستند که وجود مار‌های ارزشمند در آن گزارش شده است.
No tags for this post.