محمود گلابچی (زادهٔ ۱۳۳۶ در مشهد) استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران و پایه‌گذار رشته‌های تکنولوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت در این دانشگاه است. تالیفات او شامل ۲۰ کتاب و بیش از ۹۰ مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی به عنوان منابع اصلی در رشته‌های عمران، معماری، تکنوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هم اکنون کشور ما در حوزه راه و ساختمان و معماری با چه چالش هایی مواجه است؟
امروزه توجه نداشتن به هویت و اصالت ایرانی و نداشتن شناخت از بافت شهر سازی و معماری از مهمترین و بزرگترین چالش های حوزه معماری و شهرسازی محسوب می شود. ما در گذشته از این اصول به خوبی بهره مند بودیم اما متاسفانه هم اکنون از این اصول فاصله زیادی گرفته ایم به همین دلیل معماری و شهرسازی ما فاقد یک هویت مطلوب مورد تایید است بنابراین ضرورت دارد ما بازنگری در این خصوص داشته باشیم و ضمن شناسایی ارزش های معماری و شهرسازی گذشته، اطلاعات مان را در این حوزه به روز کنیم یعنی امروزه معماری و شهرسازی خودمان را به گونه ای بنا کنیم که نشان کشور، سرزمین و افتخارت ما در طول قرن هاست.
جدا از این نقطه ضعف و چالش های پیش رو، در حال حاضر نقطه قوت ما در این حوزه چه چیزی است که باید به آن اتکا کنیم؟
شاید توجه بسیار وسیع و گسترده به این موضوع در سطوح علمی و دانشگاهی نشان از این داشته باشد که جامعه ما به این آگاهی و ضرورت دست پیدا کرده است که ما باید به جای تقلید از سبک های متنوع و متاثر غربی و شرقی و به جای الگو گرفتن از معماری سایر کشورها، به هویت و اصالت معماری خودمان برگردیم و ارزش های پایداری معماری ایران را بشناسیم و از آن برای ساخت یک معماری مطلوب بهره گیری کنیم؛ طرح این ضرورت از طرف مسوولان کشور و سیاست گذاران و دست اندرکاران و پرداختن در سطوح علمی و تخصصی نقطه آغاز راهی است که ما باید آن را طی کنیم تا بتوانیم در آینده یک معماری و شهرسازی منطبق بر تاریخ و فرهنگ، باورهای سرزمین خودمان داشته باشیم.
با این تفاصیل ارزیابی شما از توسعه علمی کشورمان در این زمینه چگونه است؟ ما هم اکنون در چه نقطه ای قرار داریم و برای رسیدن به نقطه مطلوب چقدر فاصله داریم؟
از لحاظ اصول علمی هر ساختمانی و بنایی باید متناسب با اقلیم آن منطقه و شرایط آب و هوایی، سبک زندگی، ویژگی های مردم آن سرزمین شکل بگیرد. متاسفانه در حال حاضر ساختمان ها و بناهای حوزه جدید معماری و شهرسازی ما متعلق به ویژگی های فرهنگی، تاریخی و اقلیمی معماری کشور ما نیست. در واقع ما امروزه همان ساختمان و بناهایی در جنوبی ترین نقطه کشورمان می سازیم که در نقاط غربی و شمالی کشورمان هم ساخته می شود؛ کاملا خلاف اصول علمی.
امروزه اجرای طرح های یک ساله در ساختمان هایی مسکن نقاط مختلف نشان از این دارد که ما اصلا به مفهوم اقلیم سرزمین توجه نکرده ایم. تقلید از الگوها، سبک های یونانی، غربی و کلاسیک برای کشور ما که سابقه ای درخشان و تاریخی و پرشکوه در معماری و شهرسازی و هنر دارد، اصلا پذیرفته شده نیست بنابراین ما باید برای رسیدن به اصالت و هویت معماری کشورمان تلاش زیادی کنیم.
به این ترتیب راهکار پیشنهادی شما برای رسیدن به آن اصالت و هویت معماری گذشته کشورمان چیست؟
ما باید ویژگی های معماری خودمان را بشناسیم. راه رسیدن به هویت و اصالت معماری این است که ویژگی ها و امتیازها و ارزش های کشورمان را ابتدا به خوبی بشناسیم و سپس این ارزش ها را تدوین و به مبانی معماری و شهرسازی ایرانی و اسلیمی دست پیدا کنیم و با بهره گیری از این ارزش ها، ساختمان ها و سازه هایی منطبق با جامعه خودمان و البته با مصالح جدید با روش نوین بسازیم. همچنین ما باید با امکانات علمی-تخصصی که در اختیار داریم هماهنگ باشیم تا معماریی منطبق بر ویژگی های جامعه مان از نظر فرهنگ، باورها، اعتقادات تاریخ و اقلیمی شکل بدهیم. در ضمن سیمای شهرهای ما باید بر ویژگی هایی که در معماری و شهر سازی کشور انتظارداریم، منطبق باشد.
شما به عنوان چهره ماندگار مهندسی راه و ساختمان و معماری، دارنده کرسی یونسکو در معماری، بنیان گذار و سرپرست رشته تکنولوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت، رییس شورای فناوریهای نوین ساختمانی و شورای قطب علمی فناوری معماری، عضو شورای تدوين مقررات ملی ساختمان، عضو هیات امنای انجمن مفاخر معماری ایران، مشاور عالی موسسه مهندسان مشاور آستان قدس رضوی و كميسيون مقاوم سازی ابنيه حريم حرم حضرت رضا (ع)،موفقیت خودتان را در چه عواملی می دانید؟
دستیابی به چنین موفقیت هایی پیش ازهمه به علت لطف و عنایت خاص خداوند است اما در کنار آن، اهداف و برنامه ها و دستاوردهای بلند مدت هم مزید این موفقیت ها هستند. ما باید در ذهن مان اهداف و برنامه ها و دستاوردهای بلند مدت داشته باشیم و سعی کنیم از حیات و فعالیت های مان نتیجه و اثری باقی بگذاریم. دغدغه اهداف بلند مدت و اندیشیدن به دستاوردهای بزرگ و ارزشمند باعث می شود تا فرد برای رسیدن به این اهداف تلاش کند؛ استمرار و پایداری تلاش در این راه ضرورت دارد زیرا داشتن اهداف بلند به تنهایی انسان را موفق نمی کند بنابراین علاوه بر داشتن اهداف بلند، جدیت، تلاش مداوم و استمرار برای رسیدن به این اهداف هم ضرورت دارد.
برای آینده کاری خودتان چه هدفی را مد نظر دارید؟
دانشگاهی را پایه گذاری کرده ام. در این دانشگاه، روش های نوینی در آموزش معماری و هنر و شهرسازی در کشور را توسعه دادم. امیدوارم با راه اندازی این دانشگاه به نام" معماری و هنر پارس" بتوانم کارهایی را در حوزه معماری، شهرسازی و هنر کشور انجام بدهم تا جامعه ما در طول سال ها و قرن ها از آن بهره مند شود و یک نظام نوین آموزشی در حوزه معماری و شهرسازی با نگاه به معماری، شهرسازی ایرانی و اسلیمی بنیان گذاری شود.
پیش بینی می کنید چنین امری کی تحقیق بپیوندد؟
کارهای بزرگ نیازمند تلاش بسیار است. شاید اگر از امروز این کار را شروع کنیم در طول 10 سال آینده به این مقصود برسیم که چگونه در کشورمان معماری و شهرسازی به سمت یک معماری شهر سازی اصیل و با هویت و نوین تغییر کند.