به گزارش سیناپرس، در حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد، اولین مرحله فرهنگ سومری به عنوان قدیمی ترین تمدن در منطقه بین النهرین، در عراق امروزی، پدید آمد. نام سومری ها برگرفته از شهر باستانی سومر است که در چند مایلی جنوب شهر مدرن کوت در شرق عراق قرار داشت. باستان شناسان اولین مرحله سومری را دوره اوروک می نامند و بسیاری از قدیمی ترین آثار سومری در این منطقه یافت شد.
شواهد کشف شده در چند دهه گذشته نشان می دهد که سومری ها چند مدعی از جمله مصر باستان برای کسب عنوان قدیمی ترین تمدن، دارند.
البته باید اذعان داشت تعریف آنچه که یک تمدن را می سازد مبهم است، اما به طور کلی یک تمدن باستانی برای به رسمیت شناخته شدن باید به چندین ویژگی، به ویژه شهرسازی، فناوری آبیاری و نوشتن دست یابد که سومری ها هر سه را داشتند.
از حدود ۲ هزار سال قبل از میلاد، تمدن سومری مستقیماً به تمدن بابلی در بین النهرین منتهی شد که به کشف حقایق ریاضی مانند مثلثات و اعداد اول، مربع و مکعب دست یافتند ، مفاهیمی که بیش از هزار سال بعد توسط یونانیان باستان توسعه یافته و معرفی شدند.
به گفته ساموئل نوح کرامر، مورخ آمریکایی، سومری ها ممکن است با ساختن معابد بلندی به نام زیگورات در شهرهای خود و ایجاد طبقه‌های اجتماعی ویژه کاهنین و آیین پرستش خدایان خاص، دین را اختراع کرده باشند.
به گزارش سیناپرس، این که کدام خدا در تمدن وسیع سومری قدرتمند ترین خدا بود به مکان و زمان بستگی داشت: برای مثال، خدای آسمان آنو، در اوایل دوره اوروک محبوب بود، در حالی که خدای طوفان انلیل در دوره بعدی سومر پرستش می شد. اینانا یا ملکه بهشت ممکن است در اصل یک الهه باروری در اوروک بوده باشد. در ادامه پرستش او به شهرهای دیگر بین النهرین گسترش یافت، جایی که او به عنوان ایشتار شناخته می شد و ممکن است بر الهه های تمدن های بعدی، مانند Astarte در میان هیتی ها و آفرودیت یونانی تأثیر گذاشته باشد.
در حماسه گیلگمش داستانی بسیار شبیه به داستان نوح در کتاب مقدس عبری، که کشتی ای پر از حیوانات در طول سیل عظیمی که بر اثر خشم الهی ایجاد شده بود، ساخته می شود. باستان شناسان فکر می کنند این در اصل یک داستان سومری از حدود ۲۱۵۰ قبل از میلاد بوده است.
به گزارش سیناپرس، باید توجه داشت برخی از محققان استدلال می کنند که تمدن های دیگر ممکن است هم قدمت یا حتی قدیمی تر از تمدن سومری ها باشند. فیلیپ جونز، سرپرست مجموعه های بخش بابلی موزه پن فیلادلفیا، در این رابطه می گوید: می توانم بگویم مصر و سومر اساساً هم دوره و معاصر بودند.
دهه ها جنگ و نا آرامی در عراق باعث شده است که باستان شناسان نتوانند به بسیاری از مکان های بین النهرین دسترسی پیدا کنند، اما مصر شناسان طی این دوره به حفاری های خود ادامه داده اند.
نتیجه این است که باستان شناسان مصر اکنون نوشته هایی را کشف کرده اند که نشان می دهد قدیمی ترین مرحله تمدن مصر باستان تقریباً همزمان با اولین مرحله سومری یعنی حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد ظاهر شده است.
رقیب دیگر تمدن سومر، تمدن دره سند است که در بخش‌هایی از افغانستان، پاکستان و شمال غربی هند کنونی پدید آمده و سابقه آن بر اساس قدیمی ترین آثار یافت شده، حداقل به ۳ هزار و ۳۰۰ سال قبل از میلاد برمی گردد. جونز در این رابطه گفت: ما احتمال می دهیم شواهدی قدیمی تر از وجود تمدن در این منطقه وجود داشته باشد و من شگفت زده نمی شوم اگر چیزی را به همین زودی کشف کنیم.
مترجم: احسان محمدحسینی
منبع: livescience