دکتر محمد مختاری در گفتگو با مهر،گفت: براساس مطالعات انجام شده زمین لرزه های با بزرگای بیشتر(بالاتر از ۵/۷) باعث ایجاد سونامی با قدرت تخریب بالا می شود.وی با بیان اینکه اخیرا دو زمین لرزه متوسط با بزرگای ۱/۵ و ۳/۵ در دریای عمان رخ داد و باعث معطوف شدن نظرها به موضوع سونامی در این منطقه شد، افزود: برخی بر این باورند که اینگونه زمین لرزه ها موجب تولید سونامی می شود ولی اینگونه زمین لرزه ها باعث بوجود آمدن سونامی نمی شوند بلکه وجود آنها بیانگر فعال بودن منطقه، از نظر لرزه ای است.
وی گفت: توليد سونامی ناشی از تغيير شکل کف اقيانوس در اثر وقوع زمين لرزه است. هر اندازه زمين لرزه قوی تر باشد، ميزان بالاآمدگی کف اقيانوس بيشتر بوده و به همان ميزان آب بيشتری جابه جا می شود. در نتيجه سونامی بزرگتری توليد خواهد شد.
به گفته وی، ميزان بالا آمدگی کف اقيانوس در اثر زمين لرزه به عنوان پارامتر کليدی در فرآيند توليد سونامی به شمار می آید. بنابراين، پيش بينی و شبيه سازی الگو و مقدار تغيير شکل کف اقيانوس در جهت ارزيابی خطر سونامی از اهميت زيادی برخوردار است.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله افزود: از عوامل دیگر تشدید کننده سونامی می توان به ناهمواری کف و شکل هندسی ساحل مانندگسلهای شاخه ای و نیز به زمین لغزش دریایی اشاره کرد.
وی در خصوص تاریخچه سونامی و محل وقوع آن در سواحل جنوب ایران گفت: ناحيه فرورانش مکران در سواحل ايران و پاکستان با طولی حدود ۹۰۰ کيلومتردر امتداد شرقی- غربی گسترش يافته است.
موقعیت جغرافیایی منطقه سونامی خیز مکران که قابلیت ایجاد زمین لرزه های بیش از هشت ریشتری را دارند
مختاری با بیان اینکه این ناحیه به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده که این دو از نظر لرزه خیزی متفاوت هستند، ادامه داد: در اين ناحيه صفحه اقيانوسی عمان با يک حرکت رو به شمال (با سرعت حدود ۱۹ میلیمتر در سال) به زير قسمت جنوب شرقی صفحه ايران فرورانش می کند. آخرين سونامی بزرگ ثبت شده دستگاهی در منطقه مکران در ۲۸ نوامبر سال ۱۹۴۵ اتفاق افتاد که حداقل ۴۰۰۰ نفر کشته و خسارات مالی فراوانی را بر جای گذاشت.
وی افزود: همچنین ناحيه فرورانش مکران به لحاظ لرزه زمین ساختی، پتانسيل ايجاد زمين لرزه هايی با بزرگای بيش از ۸ را دارد که به نوبه خود می توانند سونامی های مخربی مشابه آنچه که در سال ۱۹۴۵ اتفاق افتاد را به وجود آورند.
وی با بیان اینکه خطر سونامی در منطقه فرورانش مکران يک خطر جدی به شمار می رود، اظهار داشت: از این رو جهت حفظ جان ساکنان نواحی ساحلی و کاهش زيان های اقتصادی وارده به تاسيسات ساحلی موجود و آتی، مطالعه خطر سونامی برای اين منطقه ضروری است.
مختاری ادامه داد: مطالعات متعددی در این راستا بوسیله مراکز تحقیقاتی داخلی و خارجی از جمله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام شده است ولی به علت نبود یا کمبود اطلاعات و داده های لازم جهت تکمیل این تحقیقات اغلب پروژه ها به بن بست رسیدند.
وی با تاکید بر اینکه در نتیجه برای رفع این مشکل نیاز است که داده های جدید برداشت شود، خاطرنشان کرد: در این راستا با همکاران بین المللی که شامل کشور عمان نیز می شود، در نظر داریم در مرحله اول ۲ پروفیل یا نیم رخ لرزه نگاری عمیق با کاربرد دستگاه های لرزه نگاری خشکی و دریایی بصورت غیر فعال (passive) و فعال (active)در این منطقه قرار می دهیم.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله ادامه داد: به علاوه جهت دستیابی به مقدار حرکت دقیق تر منطقه فرورانش از داده های GPS استفاده و نیز جهت شناسایی سوابق تاریخی از مطالعات دیرینه سونامی شناسی استفاده می کنیم. اینگونه داده ها، اطلاعات مورد نیاز به شناخت ساختمان زمین شناسی و لرزه زمین ساختی بهینه را فراهم می کند.
وی تاکید داشت: جهت رسیدن به این هدف کمک های معنوی و مادی دستگاه های اجرایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
به گزارش مهر، جهت حفاظت از مردم ساکن در نواحی ساحلی و نيز کنترل و کاهش خسارات وارده، توسعه سيستم های هشدار سونامی برای منطقه مکران که در معرض خطر سونامی است، ضروری است.
سيستم هشدار سونامی، سيستمی است که بعد از وقوع زمين لرزه های زير دريايی از طريق تحليل داده های لرزه ای، موج سنجی و نیز الگوهای از پیش تعیین شده مشخص می کند که آیا زمين لرزه مذکور توانايی ايجاد امواج سونامی را دارد يا خير. در صورتی که خطر سونامی وجود داشته باشد، اين سيستم از طريق صدور اعلام خطر در نواحی در معرض خطر، مردم ساکن را مطلع می کند.