دکتر علی خیرالدین، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سیزدهمین اجلاس سیاستگذاری منطقه چهار پژوهشی کشور در دانشگاه قم گفت: خوشبختانه امسال از سوی مقام معظم رهبری سال "تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین" نامگذاری شده است که باید دارای دو خصوصیت اشتغال آفرینی و دانش بنیانی داشته باشد. بنابراین ضرورت دارد ما به نحوی به این مقوله ورود پیدا کنیم. علاوه براین باید تولیدمان نیز مبتنی بر نیاز کشور باشد.
وی افزود: امسال برای تحقق شعار سال، ماموریت هایی مانند ظرفیت سازی، تسهیل گری و بهبود ساختارهای زیست بوم فناوری، نوآوری و کارآفرینی با محوریت دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علمی و فناوری از طریق گفتمان سازی، شبکه سازی و تعامل با ذینفعان کلیدی ملی و بین المللی را در برنامه کاری خود قرار داده ایم.
وی به اولویت های این معاونت اشاره کرد و اظهار داشت: اولویت اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت سیزدهم داشتن مرجعیت علمی، دیپلماسی علم و فناوری، آموزشی و پژوهشی و برون داد هدفمند و همچنین نوآوری فرهنگی است. از اینرو بر بحث توسعه زیست بوم نوآوری فناوری با محوریت سه مجموعه دانشگاه، پژوهشگاه و پارک های علم و فناوری تاکید داریم. وی افزود: یکی دیگر از طرح های ما که در ماده 12 قانون جهش تولید دانش بنیان بر آن تاکید شده است، توسعه اکوسیستم نوآوری ها استان ها است.
وی تاکید کرد: کسانی که می خواهند در حوزه فناوری کار کنند اگر نگاه جدی به بازار نداشته باشند، شکست می خورند. اکنون خیل عظیمی از بیکاران فارغ التحصیل با مدرک دکترا بیکار هستند. ما نسبت به این مساله واقعا نگران هستیم، بنابراین اگر با حساب و کتاب پیش نرویم چه بسا شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناوری داشته باشیم که محصولاتی تولید کنند که خریداری نداشته باشند.
ضرورت تشکیل مراکز کارآفرینی و نوآوری و مراکز رشد در دانشگاه ها
خیرالدین عنوان کرد: پیشنهاد من این است در دانشگاه ها ابتدا مراکز کار آفرینی و نو آوری ایجاد شود. هر دانشگاهی که این مرکز را ندارد می تواند درخواستش را به شورای دانشگاه و هیات امنا ببرد و آنجا درخواستش را مصوب کند. به گفته وی، اکنون در دانشگاه قم مرکز رشد قوی داریم. پس هدف بعدی ما باید ایجاد پردیس فناوری و نوآوری با مشارکت پارک و علم فناوری استان باشد.
وی خاطر نشان کرد: اکنون راه اندازی پردیس های استانی طبق ماده 6 بند قانون جهش دانش بنیان قانونی و توسط رئیس جمهور ابلاغ شده است؛ در حال حاضر وزارت علوم و وزارت بهداشت می توانند مجوز پردیس ها و پارک های علم و فناوری را بدهند. امتیاز راه اندازی پردیس نیز این است که دانشگاه ها هم پارک داری را یاد می گیرد و هم واحدهای فناور آنها از معافیت مالیاتی نیز برخوردار می شوند.
وی گفت: نخستین پردیس دانشگاهی را در دانشگاه یزد افتتاح کرده ایم. همچنین پردیس سلامت نیز در استان خراسان رضوی افتتاح شده است. اخیرا در دانشگاه تبریز نیز پردیسی راه اندازی کرده ایم. در حال حاضر ما با همکاری جهاد کشاورزی یک سری پردیس به نام "دهکده فناوری و نوآوری کشاورزی و منابع طبیعی" تاسیس می کنیم. اگر در استان قم هم این پردیس ایجاد شود، می توانیم از پتانسیل های خوب آن بهره بگیریم.
سهم شرکت های دانش بنیان استان قم از واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری 40 درصد است
وی اظهار داشت: اکنون ما 50 پارک علم و فناوری و 12 پردیس داریم و از ابتدای سال مجوز ده پردیس دیگر را نیز داده ایم. همچنین در حال حاضر246 مرکز رشد واحدهای فناور داریم. اکنون 10 هزار و 800 واحد فناور در پارک ها و مراکز رشد مستقر هستند که 1778 مورد از آنها شرکت دانش بنیان هستند. در استان قم 40 درصد از واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری، شرکت دانش بنیان هستند، در صورتی که این نسبت در کشور 15 درصد است. از اینرو روسای پارک ها باید دقت کنند که میزان شرکت های دانش بنیان را اضافه کنند و میزان اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی را افزایش دهند.
وی اظهار کرد: سال گذشته 65 هزار شغل توسط پارک های علم و فناوری و مراکز رشد ایجاد شده است. اکنون تعداد آنها به 90 هزارتا رسیده یعنی چهل درصد رشد داشته اند. وی افزود: اکنون مشکل اصلی ما مربوط به اشتغال حوزه دانش آموخته های دانشگاهی است.
ضرورت توجه به توسعه زیست بوم نوآوری استان ها
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: ماده 12 قانون جهش تولید دانش بنیان بر توسعه اکوسیستم نوآوری استان تاکید دارد که همان طرح تانا است که ما در معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف مطرح کرده ایم. در این طرح پارک ها، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها باید به حل مسائل فناورانه بخش خصوصی و دولتی در استان بپردازند.
وی افزود: اکنون در بسیاری از این استان ها مانند قم، همدان و قزوین "ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان" راه اندازی شده که رئیس ستاد استاندارد و دبیر آن نیز رئیس پارک علم و فناوری است. این ستاد خیلی مهم است، زیرا مشکلات پیش روی دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک ها را مطرح می کند.
وی ادامه داد: سال 96 چیزی حدود 7800 متقاضی برای استقرار در پارک ها داشتیم اما امسال این میزان به 5700 رسیده است، یعنی ما در دانشگاه که محل زایش و رویش شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور است، خوب کار نکرده ایم. ما باید کاری کنیم که ورودی بخش دانش بنیان افزایش یابد، به همین منظور ضرورت دارد بر ترویج کارآفرینی تمرکز کنیم.
ترویج و ترغیب دانشجویان به کارآفرینی
خیرالدین در ادامه گفت: اکنون طرحی به نام "طرح ملی ترویج کارآفرینی" را مطرح کرده ایم. قرار است در فاز نخست این طرح سی هزار دانشجو تحت پوشش قرار بگیرند. ما به هر دانشجو یک میلیون تومان اعتبار می دهیم تا در دوره های کارآفرینی شرکت کنند. وی افزود: مراکز کارآفرینی، یکی از مهمترین مراکز در دانشگاه ها هستند که این را رویداد برگزار می کنند. به عنوان مثال دانشگاه شریف طی یکسال 200 رویداد کارآفرینی برگزار کرده است، اما متاسفانه اکنون خیلی از دانشگاه های ما مرکز کارآفرینی قوی و پویا ندارند.
باید تور فناوری و دستیار فناوری را جدی بگیریم
وی به طرح تور فناوری اشاره کرد و در این خصوص گفت: روسای دانشگاه ها، معاونان پژوهش و فناوری، کارشناسان دانشگاه ها و مدیران را با مباحثی مانند سطوح آمادگی فناوری، استارتاپ و شرکت دانش بنیان آشنایی داشته باشند. به عقیده وی، با آشنایی دانشجویان، کارشناسان و روسای دانشگاه ها فرصت دیده شدن دستاوردهای افرادی که هسته فناور و محصول تولید کرده اند به وجود می آید و معاونان و کارشناسان و… با پتانسیل های شرکت های دانش بنیان بیشتر آشنا می شوند.
وی افزود: طرح دستیار فناوری نیز مربوط به دانشجویان علاقمند به کارآفرینی و فناوری است. اکنون دانشجویان علاقمند می توانند همزمان با تحصیل دوران کارآموزی و مهارت آموزشی خود را در یک واحد فناوری بگذرانند و با مراکز رشد و واحدهای فناور آشنا شوند و حقوق نیز دریافت کنند.
به گفته وی، اکنون به دانشجویان مقطع کارشناسی یک میلیون، مقطع کارشناسی ارشد دو میلیون و مقطع دکترا سه میلیون تومان حقوق می دهیم. وی اضافه کرد: حتی مقطع کاردانی را نیز باید تحت پوشش این طرح قرار گیرد. وی تصریح کرد: این طرح مزایای بسیاری دارد. یکی از آنها برقراری ارتباط دانشگاه با صنعت است که می تواند به طور جدی از مرحله دانشجویی شکل بگیرد. اکنون 20 هزار دانشجو و 2200 شرکت متقاضی این طرح هستند.
وی یادآور شد: همچنین گرنت فناوری را نیز داریم که وزارت علوم ارائه می دهد. این گرنت از سال 98 شکل گرفته است. دانشجویانی که برای پایان نامه و رساله خودشان می خواهند کار فناورانه و نوآورانه انجام دهند، حتی در حوزه های هنر، علوم پایه و علوم انسانی و فناوری های نرم می توانند در این طرح شرکت کنند.
وی ادامه داد: در طرح گرنت جوانه نیز دانشجویانی که علاقمند به کار فناورانه هستند حدود 20 الی 70 میلیون تومان گرنت دریافت می کنند. در طرح پسا دکترای فناوری نیز به فارغ التحصیلان مقطع دکترا حدود10 میلیون اعتبار اختصاص پیدا کرده است؛ 8 میلیون اعتبار به دانشجو و 2 میلیون اعتبار به استاد تعلق می گیرد که اکنون آن را پیگیری می کنیم. همچنین، اکنون 16 اتاق فکر ايجاد کرده ایم که امیدواریم در دانشگاه ها به این مساله نیز نیز توجه شود.
وی به سامانه نان (نظام ایده ها و نیازها) نیز اشاره کرد و گفت: در این سامانه پایان نامه ها، رساله های دکترا نیاز محور تعریف می شوند. اکنون این سامانه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده است و ما وظیفه یکپارچه سازی این سامانه را برعهده داریم. دستگاه های اجرایی که می خواهند از یک درصد اعتبار پژوهش و فناوری استفاده کنند، حتما باید در این سامانه ثبت نام کرده باشند.
گفتنی است، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم پس از سخنرانی در این اجلاس از پارک علم و فناوری استان قم بازدید و از چند محصول نوآورانه رونمایی کردند. سپس دیداری با استاندارد قم داشتند. همچنین، با هدف حمایت از تولیدات دانش بنیان در حوزه کشاورزی با همکاری پارک علم و فناوری قم و جهاد کشاورزی این استان، توافق های اولیه برای ایجاد دهکده فناوری و نوآوری صورت پذیرفت.