به گزارش سیناپرس، تحصیلات، شغل، درآمد و حتی محله ای که در آن زندگی می کنید با هم به عنوان نشان دهنده وضعیت اجتماعی-اقتصادی در نظر گرفته می شوند و به انواع پیامدهای سلامتی و اجتماعی، از سلامت جسمی و روانی گرفته تا پیشرفت تحصیلی و شناختی کمک می کنند.
مغز به عنوان یک واسطه آشکار بین وضعیت اجتماعی-اقتصادی و بسیاری از این نتایج عمل می کند. اما مکانیسم انجام این کار مبهم باقی مانده است و مطالعات علمی نتوانسته اند نشان دهند که تاثیر وضعیت اجتماعی-اقتصادی بر مغز در ژن های ما رمزگذاری شده است یا توسط محیطی که در آن زندگی می کنیم هدایت می شود.
در یک پژوهش جدید، یک تیم تحقیقاتی بین المللی به رهبری دانشمندان دانشگاه پنسیلوانیا و وریجه آمستردام گام هایی برداشته اند تا مشارکت نسبی ژن‌ها و محیط را از هم جدا کنند. با استفاده از بزرگترین مجموعه داده ای که تا به حال برای این سوال اعمال شده، تیم تحقیقاتی شواهدی پیدا کرد که هم ژنتیک و هم تأثیرات محیطی با تغییر وضعیت اجتماعی-اقتصادی در یک تعامل پیچیده در مناطق مختلف مغز مرتبط است.
گیدئون ناو (Gideon Nave) یکی از محققان این مطالعه می گوید: آنچه در این مطالعه دیدیم این است که برخی از رابطه های بین مغز و وضعیت اجتماعی-اقتصادی را می توان با ژنتیک توضیح داد، اما این رابطه بسیار بیشتر و عمیق تر است که این امر نشان می دهد که شرایط اجتماعی و اقتصادی به نوعی زیر پوست قرار می گیرد و می تواند تأثیرات منفی بیشتری بر نابرابری های اجتماعی و اقتصادی که در اطراف خود می بینیم داشته باشد.
مارتا فرح (Martha Farah) یکی دیگر از پژوهشگران می گوید: من رابطه بین وضعیت اجتماعی-اقتصادی و مغز را مطالعه می کنم و سؤالی که همیشه مطرح می شود این است که چه چیزی باعث این تفاوت‌ها می شود؟ ما توانستیم نشان دهیم که این اتفاق حاصل هر دو عامل است و همچنین به نظر می رسد که ژن‌ها و محیط تأثیرات متفاوتی بر قسمت‌های مختلف مغز دارند.
در این پژوهش، محققان از یک مجموعه داده عظیم به نام UK Biobank برای درک بهتر این مشارکت‌های نسبی استفاده کردند. این داده ها طیف وسیعی از انواع اطلاعات از جمله اسکن های مغزی و توالی یابی ژنومی و همچنین اندازه گیری‌های وضعیت اجتماعی-اقتصادی که همگی به روشی استاندارد جمع آوری شده اند را در بر می گیرد. به گزارش سیناپرس، در نتیجه، تیم تحقیقاتی توانستند الگوهایی را در میان عوامل وضعیت اجتماعی-اقتصادی و اطلاعات اسکن مغزی برای نزدیک به ۲۴ هزار نفر جستجو کنند.
به هر فرد دو نمره وضعیت اجتماعی-اقتصادی اختصاص داده شد، یکی ترکیبی از درآمد، شغل، و پیشرفت تحصیلی، و دومی ترکیب محله و شغل. محققان سپس به عمق بیشتری در داده های اسکن مغز پرداختند و به دنبال مناطق خاصی از مغز بودند که با وضعیت اجتماعی-اقتصادی ردیابی می شوند. پژوهشگران تعداد زیادی از مناطق مختلف مغز مرتبط با وضعیت اجتماعی-اقتصادی را پیدا کردند. نکته قابل توجه این بود که مخچه ارتباط قابل توجهی با وضعیت اجتماعی-اقتصادی نشان داد. مخچه که در نزدیکی ساقه مغز قرار دارد، مسئول حرکت و تعادل و همچنین عملکردهای سطح بالاتری است که شامل شناخت و یادگیری می شود.
ناو در این باره می گوید: ما می بینیم که همبستگی هایی بین وضعیت اجتماعی-اقتصادی و حجم ماده خاکستری در سراسر مغز ظاهر می شود. به گزارش سیناپرس، هیوکمون کوئون (Hyeokmoon Kweon) محقق ارشد این مطالعه اضافه می کند: این همبستگی های کوچک منطقه ای به این معنی نیست که رابطه کلی بین مغز و وضعیت اجتماعی-اقتصادی نیز کوچک است. در واقع، ما می توانیم مقدار قابل توجهی از تفاوت های وضعیت اجتماعی-اقتصادی را با تجمیع این روابط کوچک مغز وضعیت اجتماعی-اقتصادی پیش بینی کنیم.
با تأکید بر تأثیری که محیط می تواند داشته باشد، محققان به متغیر دیگری در داده ها نگاه کردند که شامل شاخص توده بدن (BMI) می شود. حتی پس از کنترل پیوندهای ژنتیکی شناخته شده بین آناتومی مغز و وضعیت اجتماعی-اقتصادی، محققان دریافتند که شاخص توده بدنی می تواند به طور متوسط ۴۴ درصد از رابطه بین وضعیت اجتماعی-اقتصادی و حجم ماده خاکستری را تشکیل دهد.
این یافته نشان می دهد که نه فقط عوامل ژنتیکی، بلکه عوامل محیطی می توانند در افزایش شاخص توده بدن نقش داشته باشند. در انتها محققان می گویند که مداخلات سیاستی می تواند یک راه حل باشد که به عنوان مثال به نگرانی های عدالت زیست محیطی که با محله های فقیرتر مرتبط است، رسیدگی می کند.
شرح کامل این پژوهش در آخرین شماره مجله تخصصی Science Advances منتشر شده است.
مترجم: کاظم فلاحی پناه