اجرای هر پارادایمی مستلزم شکل‌گیری زیرنظام‌هایی است تا حصول هدف‌های آن در یک چارچوب مدیریت شود. پارادایم «پیشرفت» که حاصل تامل ایرانیان در مواجهه با پارادیم «توسعه» و تلاش محققان ایران در یک قرن اخیر است، رفته رفته به درجه‌ای از بلوغ رسیده که زمان فراهم آوردن زمینه‌های اجرای آن را طلب می‌کند.
هر پارادایمی دارای ریشه‌های معرفتی، خاستگاه و اهداف خاصی است و تحقق آن محتاج شکل‌گیری سه نظام حکمرانی، علمی فلسفی و فرهنگی است. در پارادایم «توسعه» (توسعه مترادف با رشد اقتصادی) پایه‌های اصلی پیشرفت شامل «اغنا و اغوا»، «رشد» و «گردش سرمایه» است.
پایه‌های اصلی پارادایم «پیشرفت» (پیشرفت مترادف با بلوغ مدنی جامعه) شامل «عدل و صدق»، «تعادل فضایی» و «زیست‌پذیری سرزمینی» است. عدالت و صدق، محور بالندگی و اعتماد جامعه به یکدیگر تعریف می‌شود.
تعادل فضایی یعنی یک جامعه که ترکیبی از رنگین‌کمان تفاوت‌های قومی و فرهنگی است به یک چشم دیده می‌شود؛ به گونه‌ای که نمی‌توان در فضای زیستی آنها تفاوت چندانی ناشی از آپارتاید اجتماعی مشاهده نمود.
به طور کلی، پارادایم پیشرفت زبان ناملموس رفتاری انقلاب جامعه ایرانیان و تلاشی در تدوین آرمان‌های انقلاب ایران در قالب سندی راهبردی است. کالبد شکافی پارادایم «توسعه» و «پیشرفت» نشان می‌دهد در اجرای پارادایم پیشرفت می‌توان از تجارب اجرایی و نحوه ساختارهای سازمانی پارادایم توسعه استفاده کرد.
به عبارت دیگر، آنچه را که باید در الزامات کلی و تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت صورت گیرد، در موارد زیر خلاصه می‌شود:
1- به عاریه گرفتن سازمان اجرایی پارادایم «توسعه» از تجارب ارزشمندی است که استفاده از آن می‌تواند بازه زمانی پنجاه ساله الگو را به یک یا دو دهه تقلیل دهد.
2- اجرای پارادایم پیشرفت بدون داشتن سه نظام «حکمرانی»، «علمی» و «فرهنگی» اجرا شدنی نخواهد بود و این مهم‌ترین دستاورد بررسی توسعه و تجارب چند دهه بین المللی در پارادایم توسعه است.
3- در قلمرو نظام حکمرانی تغییرات بنیادی در تقسیمات کشوری و مدیریت شناور بسیاری از مقولات لازم است. بهترین تجارب در اداره امور حکمرانی را می‌توان از ساختار حکمرانی در زمان صفویه و هخامنشی الهام گرفت؛ با این تفاوت که نوعی حکمرانی هوشمند را بتوان بر آن ساختارها حاکم نمود.
4-در قلمرو نظام فلسفی و علمی اگرچه ترکیب حوزه و دانشگاه ترکیب مناسبی است، ولی تغییر در محتوا هم در حوزه و هم در دانشگاه ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ بنحوی که دانشمندان و محققان ایرانی در هر دو قلمرو باید به تدوین شاخص‌هایی مبادرت کنند که بتوان ارکان پارادایم و میزان دست یافتن به آن را بصورت مستمر و هوشمند رصد کرد.
5- در قلمرو فرهنگ ترفندها و تکنیک‌های مبشران وحی دارای غنای عظیمی است و تنها شکل ارائه آنها را باید با ذائقه جوامع امروزی سازگار کرد. در این امر محورهای اصلی هنجارهای پارادایم پیشرفت باید در دستورکار متولیان فرهنگی قرار گیرد و در تمام فرایندهایی که می‌تواند این هنجارها را به رفتار اجتماعی در مقیاس‌های گوناگون تبدیل کند، باید از آن کمک بگیرد.
(گفتنی است متن کامل این یادداشت در یازدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با موضوع؛ «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ آغاز اجرا و تقسیم کار ملی» که در روزهای 28 و 29 اردیبهشت 1401 بصورت حضوری و مجازی برگزار خواهد شد، توسط نویسنده ارائه خواهد شد. علاقمندان جهت کسب اطلاعات بیشتر از کنفرانس به وبگاه http://Conference.olgou.ir مراجعه نمایند.)
*محمد حسین رامشت- عضو اندیشکده آمایش بنیادین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استاد گروه جغرافیای دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه اصفهان
No tags for this post.