راهبردهای افزایش نقش زنان در پیشرفت کشورهای اسلامی

در حالی كه در چند كشور پیشرفته‌تر مسلمان به‌ویژه در جنوب شرقی آسیا، میزان مشاركت زنان در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و نیز حضور در سمت‌های ادار‌ی، بسیار مناسب‏تر از وضعیت همتایان آن‌ها در غرب آسیا و شمال آفریقا است.

از همین رو، جوامع اسلامی در غرب آسیا، از كمك بسیار مهم زنان به پیشرفت، محروم مانده‏اند. به همین دلیل، این كشورها تاكنون در مسیر پیشرفت، موفقیت چندانی به دست نیاورده ‏اند؛ در حالی که اندونزی و مالزی -كه هم‌زمان با آغاز فرایند و پیشرفت خود، از مشاركت زنان به خوبی بهره ‏برداری كردند- توانستند موفقیت‌های چشم‌گیری در زمینه‌ بهره‌گیری از همه منابع و سرمایه‌های انسانی خود، تأمین رفاه و امنیتشان به دست آورند.

بر اساس مطالعات، رابطه مستقیمی میان میزان حضور زنان در عرصه‏های اقتصادی،‌ اجتماعی و سیاسی از سویی و میزان و پیشرفت كشورهای اسلامی از سوی دیگر وجود دارد.

از این رو، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت با عنایت به جایگاه ویژه زنان در پیشرفت کشورها، تدبیر 42 خود را به این امر اختصاص داده است. در این تدبیر یکی از راهبردهای اجتماعی پیشرفت، بدین شرح برشمرده شده است: «بالندگی جایگاه و شأن و حقوق اجتماعی زنان و فراهم ساختن فرصت‌های عادلانه برای آنان و حمایت از نقش مقدس مادری».

رابطه‌ میان حضور و مشاركت زنان در روند پیشرفت و نیز میزان پیشرفت جوامع اسلامی، رابطه‏ای دوسویه است؛ بدین معنا كه در آن گروه از كشورهای اسلامی كه پیشرفت به طور کلی و پیشرفت اقتصادی به طور خاص تا حدی تحقق پیدا كرده، آثار پیشرفت، موجب بهبود وضع عمومی زنان و نیز ورود گسترده ‏تر آنان به عرصه‌‌های فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شده است. دو عامل فوق به طور متقابل به تقویت یكدیگر می‏ پردازند.

بنابراین، هم مشاركت افزون‏تر زنان در روند پیشرفت، موجب گسترش و تعمیق پیشرفت  جوامع اسلامی می‏شود و هم پیشرفت این جوامع، فرصت‌ها و امكانات تازه‏ای را برای ارتقای موقعیت مادی و معنوی زنان در کشورهای اسلامی در اختیار آنان قرار می‏ دهد.

برای تسهیل ورود زنان به عرصه‌های پیشرفت و فراهم شدن زمینه برابری جنسیتی، لازم است مدیران و نخبگان سیاسی كشورهای در حال پیشرفت ازجمله کشور ما به این نکته توجه کنند كه برابری جنسیتی، امری مطلوب است.

دوم، اراده و خواست راستینی جهت نیل به تدابیری عملی برای برابری موردنظر داشته باشند. ضروری است در طرح و كشف راهكارهای گنجاندن زنان در فرایند پیشرفت و ایجاد فضای آزادی بیان برای آنان، از تجربه‌های دیگر كشورهایی كه پیش‌تر به دستاوردهایی ارزشمند در زمینه برابری جنسیتی دست‌یافته‌اند، استفاده شود.

هرچند میان جوامع مسلمان، به ویژه جوامع خاورمیانه‏ای و دیگر كشورهای پیشرفته اسلامی، تفاوت‌های فرهنگی بسیاری به چشم می‏خورد، این موضوع مانع نمی‌شود تجربه‌های آنان مورد مطالعه و كاربست قرار گیرد. گرچه در این مرحله باید با ژرف‏كاوی و حساسیت بسیار در تلفیق و سازگاری هنرمندانه این راهكارها با الزام‌های فرهنگ بومی ‏تلاش کرد.

به طور کلی، برای افزایش تأثیر زنان در روند پیشرفت کشورهای اسلامی، به‌کارگیری راه‌کارهایی چون ارتقای کارکرد نهادهای اجتماعی، طراحی و اجرای برنامه‌های مختلف برای ارتقای دسترسی زنان به فرصت‌ها و امکانات، ترکیب اصلاحات نهادی با فرصت‌های برابر، اجرای تدابیر و اتخاذ مشی فعالانه برای جبران نابرابری‌های پایدار جنسیتی، کاهش هزینه‌های شخصی زنان در ایفای وظایف خانوادگی، ایجاد نظام تأمین اجتماعی کارآمد و گسترده و تقویت جایگاه و سهم زنان در جایگاه تصمیم‌گیری امری لازم و ضروری است.

*دکتر الهه کولایی- عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و استاد دانشگاه تهران

No tags for this post.