ویژگی‌های وضع موجود و امکان پیوند با آنچه در الگو قرارست پدید آید به شرح زیر است. در چشم‌انداز جامعه‌شناسی، برخی زمینه‌ها و پیش‌نیازهای ضروری برای اجرای الگو فراهم نیست که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
۱- سازمان‌یابی مردم: مردم در شرایط جاری، از نظر سازمان‌یافتگی، در یکی از ضعیف‌ترین دوره‌های خود قرار دارند و توان آنها برای مشارکت در اجرای الگو در کمینه‌ترین حالت ممکن است.
۲- وضعیت اقتصادی: نابسامانی آشکار اقتصادی و اثر آن در زندگی روزمره مردم بسیار روشن است؛ به گونه‌ای که روند فزایندۀ تورم و فقر به مانند هیولایی بر زندگی مردم سایه افکنده است. تولید اقتصادی در بسیاری از زمینه‌ها به مرز بحران رسیده و تاروپود اقتصاد را به لحاظ سرمایهگذاری، گسسته است.
۳- امید به آینده بسیار کاهش یافته و ناخشنودی فراگیر شده است. بسیاری از نخبگان از چرخۀ فعالیت‌های مفید و مؤثر کنار گذاشته شده‌اند و زمام امور در دست افراد کم‌تجربه و ناآگاه قرار گرفته است.
۴- نابهنجاری‌ها، قانون‌گریزی، فساد، و ده‌ها مسئله دیگر، گریبان‌گیر جامعۀ معاصر شده و هر کدام مسئله سترگی را پیش روی زندگی معاصر ایرانیان گذاشته است.
از این رو، پیش از اجرای الگو و تدابیر آن -که در جای خود دارای اهمیت و برای پیشرفت، بسیار تعیین‌کننده‌اند- برای اوضاع جاری، نیازمند بازنگری کلی و تحول نگرشی و بینشی هستیم تا امید به اجرای الگو، در سایه این دگرگونی‌های راهبردی افزایش یابد.
بنابراین، پیام این یادداشت آن است که پیش از پرداختن به چگونگی اجرای تدابیر الگو، آماده‌سازی جامعه ایرانی در سطوح سیاسی و اجتماعی برای این عمل مهم است.
دکتر سیدمحمد میرسندسی
عضو اندیشکده امور اجتماعی، جمعیت و نیروی انسانی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه امام حسین سلام الله علیه