حسین آذرنیوند؛ رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و رییس انجمن علمی مرتعداری ایران، در گفتگو با خبرنگار سیناپرس با اشاره سرعت بالای تبدیل اراضی جنگلی و زراعی به زمین های بایر و خشک گفت: همواره یکی از اصلی ترین مضلات ما در کشور تبدیل زمین است؛ متاسفانه سرعت تبدیل اراضی جنگلی به زمین های کشاورزی و بعد بایر در سه الی چهار دهه اخیر بالا بوده و امروزه سطوح زیر کشت در ایران با خطر جدی نابودی رو به رو است.
آذرنیوند گفت: متاسفانه کاربران اراضی هر گونه عملی که می خواهند با زمین های زراعی می کنند و هیچگاه مانع بازدارنده محکمی در مقابل آن ها وجود نداشته است. متاسفانه عدم بازنگری در قوانین و نبود نظارت در حریم شهرها باعث شده است که زمین های کشاورزی روز به روز تخریب شوند.
عضو کمیته تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی درباره سخنان چندی پیش مقام معظم رهبری که به موظف شدن سازمان محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی به جلوگیری از تبدیل زمین های کشاورزی اشاره داشت، خاطرنشان کرد: همانگونه که پیش تر هم اشاره شد، روند تبدیل زمین زراعی به زمین های بایر و ساختمانی سرعت بالایی دارد. استان البرز نمونه بارز چنین روندی است. میزان زیادی از سطوح زیر کشت این استان ظرف چند سال گذشته به شدت روند تخریبی داشته که در پی آن مشکلات زیاد زیست محیطی را ایجاد کرده است؛ در حالیکه در اغلب کشورهای پیشرفته و در بهترین شهرهای دنیا شاهد وجود زمین های کشاورزی وسط شهر هم هستیم؛ چراکه در بیشتر این کشورها قوانین سخت گیرانه ای در باب تغییر اراضی اعمال می شود و به راحتی کاربری زمین ها تغییر نمی کند. گفتنی است؛ وجود این زمین ها وسط شهر علاوه بر جلوه بخشیدن به شهر باعث تلطیف آب و هوا نیز می شود.
به گفته رییس انجمن علمی مرتعداری ایران؛ متاسفانه ما همواره در کشورمان زمین را آماده فرسایش خاک می کنیم؛ همچنین موجب افزایش رشد علف های هرز هم می شویم که به مراتب مشکلات زیادی به وجود می آورد که این امر باعث می شود منابع طبیعی و ذخایر جنگل‌های ما روز به روز بیشتر آسیب پذیرتر شود.
آذرنیوند با اشاره به اینکه ایران رتبه نخست فرسایش خاک را در جهان دارد تاکید کرد: متاسفانه فرآیند بیابان زایی در کشور ما افزایش بیشتری نسبت به بازیابی منابع طبیعی دارد و همین امر باعث شده است ما در فرسایش خاک رتبه نخست را به خود اختصاص دهیم. در واقع با توجه به مساحت کشورمان و به نسبت زمین های حاصل خیزی که در اختیار داریم، اولین کشوری هستیم که فرسایش خاک زیادی را تجربه کرده است.
اراضی جنگلی ایران؛ یک موزه زنده
وی با توجه به قدمت اراضی جنگلی در ایران گفت: گفتنی است، قدمت اراضی جنگلی در ایران به چند میلیون سال می رسد که زمین های مشابه در قاره اروپا تنها قدمت چند هزار ساله دارند؛ بنابراین می توان گفت، ما در کشورمان یک موزه زنده سرپا داریم که اگر برنامه‌ریزی درستی در اکوتوریسم و توریسم علمی نداشته باشیم، نمی‌توانیم به درآمدهای کلان برسیم.
رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران وضعیت زمین های تحت پوشش مراتع را هم نامناسب دانست و گفت: وضعیت زمین های مرتعی در کشور اصلا مساعد نیست و از حدود90 هکتاری که موجود بوده بخش اعظم آن تبدیل به زمین های بایر و بیابانی شده است.
این عضو کمیته تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی گفت: قریب به شش هزارو ۷۰۰ گونه گیاهی شناخته شده در اراضی جنگلی و مراتع وجود دارد که نزدیک به دوازده هزار گونه هنوز شناسایی نشده اند؛ علاوه بر آن شاهد تنوع حیات وحش قابل توجهی هم هستیم که ارتباط نزدیکی با پوشش گیاهی دارد؛ حال تصور کنید اگر پوشش گیاهی در جنگل ها و مراتع از بین برود، چه نابسامانی عظیمی در چرخه حیات موجودات به وجود می آید و ممکن است چرخ زیستی را هم در زندگی با مخاطره رو به رو کند.
جنگل های زاگرس آسیب پذیر تر است
آذرنیوند در پاسخ به این پرسش که آسیب پذیرترین منطقه جنگلی ایران کجاست؟ گفت: ابتدا باید گفت، آتش سوزی اصلی ترین تهدید در مناطق جنگلی ایران است و هیچکدام از آتش سوزی های مناطق جنگلی در کشور ما طبیعی نیست؛ به عبارت دیگر با تغییر پوشش گیاهی از سوی انسان و افزایش پوشش علفی خشک، در اثر وزش بادهای مداوم و با کوچکترین جرقه آتش سوزی اتفاق می افتد و هر ساله موجب غافلگیری ما می شود.
وی ادامه داد: گفتنی است جنگل های دامنه رشته کوه های زاگرس آسیب پذیر تر از دیگر مناطق جنگلی ایران است چراکه پوشش گیاه تنک تر و زراعت نزدیک به مناطق جنگلی است؛ به گونه ای که در برخی مناطق کشت آن ها زیر درختان جنگلی انجام می شود.
اولویت سنجی محصولات کشاورزی یک ضرورت
سرپرست مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: سال ها با شعار خودکفایی و توسعه کشاورزی، آبی که میلیون ها سال در زیر زمین ذخیره شده است را برای توسعه کشاورزی مصرف کردیم؛ در حالیکه نه به خودکفایی رسیدیم و نه شرایط کشاورزی ما به وضعیت مطلوب رسید. اسف بارتر این است که ما ظرفیت تولید محصولات مرغوبی که وارد می کنیم را داریم و تنها با یک مدیریت خوب می توانیم به تولید انبوه برسیم نه آنکه واردات و ارزبری داشته باشیم. این در حالی است که ما بسیاری از اقلام کشاورزی که می توانیم در یک بستر مناسب تولید کنیم و به خودکفایی برسیم را وارد می کنیم.
آذرنیوند گفت: ما باید با منابع محدودی که در اختیار داریم ظرفیت سنجی و اولویت بندی کنیم چراکه قرار نیست تمامی محصولات را در کشور تولید کنیم. علاوه بر آن قانون دقیقی برای اولویت بندی محصولات کشاورزی در منابع طبیعی ایران وجود ندارد. برای مثال قانونی وجود ندارد که از کاشت برنج در استانی نظیر اصفهان ممانعت کند. چراکه با توجه به اقلیم خشک و شکننده مناطق داخلی کشور، توسعه کشاورزی در هر جایی جایز نیست.
به گزارش سیناپرس، با توجه به موارد یاد شده، امروزه جای خالی برنامه ریزی محیطی با کمک دانش جغرفیا بیش از هر زمان دیگری احساس می شود، چراکه با توجه به تجربه کشورهای موفق در این عرصه عموما برنامه ریزان برای اینکه بتوانند در راستای توسعه پایدار بدون آسیب به محیط زیست برنامه ریزی کنند، نیازمند دیدی یکپارچه به محیط هستند و ابزاری که این نگرش یکجانگری را می دهد، دانش جغرافیا است. شاید وقت آن رسیده که با توجه به آنچه که محیط در اختیارمان می گذارد از آن بهره بگیریم. برای مثال اگر تصمیم گیران تنها بر روی توریسم و گردشگری شهرهایی مانند اصفهان و شیراز تمرکز می کردند، امروز شاهد فجایع زیست محیطی این شهرها نبودیم؛ برای مثال زاینده رود که شاهرگ حیاتی و مهمی محسوب می شود از بین نمی رفت.
گفتگو: مهتاب دمیرچی
No tags for this post.