هرچند در دنیای امروز هیچ کشوری نمی‌تواند بدون نظام و قابلیت و توانمندی نظامی به حیات خود ادامه دهد، ولی کشورها می‌توانند با بهره‌گيري از قابلیت‌های دفاع غیر عامل ضمن بهره‌مندی از امنیت و قدرت بازدارندگی زیاد، هزينه‌هاي نظامی-دفاعی خود را تا حد زیادی کاهش دهند.
پدافند غیر عامل شامل مجموعه‌اي از اقدامات است که بدون درگیری نظامی، اثر تهدیدات و اقدامات دشمن نسبت به دارایی‌های حیاتی، اساسی و مهم کشور را کاهش می‌دهد و خنثی می‌نماید.
بنابراین، اقداماتی که در حوزه دفاع غیر عامل می‌شود اغلب، ابتکاری، پیشگیرانه، به نسبت دفاع عامل دارای هزینه کمتر اما پیامدهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بیشتر است.
رویکردها و فناوری‌های جدید باعث تغییر و تحول در ساختار کلی جنگ‌های آینده شده و کمیت و کیفیت جنگ‌های آینده را نیز تغییر داده است.
به همین دلیل شاید بتوان گفت در کنار آفند و پدافند نظامی، پدافند غیر عامل با افزایش نقش فضای مجازی در اداره جوامع از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.
در پدافند غیر عامل، تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند؛ در حالی که در پدافند عامل مانند سامانه‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، تنها نیروهای مسلح مسئولیت را برعهده دارند.
تجارب حاصل از جنگ‌های گذشته مؤید این نظر است که کشور مهاجم جهت در هم شکستن اراده ملت و توان اقتصادی، نظامی و سیاسی کشور هدف، با اتخاذ راهبرد انهدام مراکز ثقل، توجه خود را صرف بمباران و انهدام مراکز حیاتی و حساس می‌نماید؛
لذا اقدامات دفاع غیر عامل در جنگ‌های نامتقارن امروزی در جهت مقابله با تهاجمات خصمانه و تقلیل خسارات ناشی از حملات هوایی، زمینی و دریایی کشور مهاجم، موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن تمامی زیرساخت‌ها و مراکز حیاتی و حساس نظامی و غیر نظامی، سیاسی، ارتباطی، مواصلاتی نظیر بنادر، فرودگاه‌ها، و پل‌ها، زیرساختهای محصولات کلیدی نظیر پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، مجتمع‌های بزرگ صنعتی، مراکز هدایت و فرماندهی و جمعیت مردمی کشور را دربرمی‌گیرد؛ تا حدی که حفظ امنیت ملی و اقتصادی، شکست‌ناپذیری در جنگ، به نحو چشمگیری وابسته به برنامه‌ریزی و ساماندهی همه‌جانبه در موضوع حیاتی دفاع غیر عامل است.
بر اساس آیه شریفه «و أعدوا لهم ما استطعتم من قوه»، بهره‌گيري از توانمندی‌های مادی و معنوی جامعه و به خصوص در عرصه‌های اصلی جامعه یعنی اقتصاد، فرهنگ و سیاست می‌تواند در تقویت قدرت دفاعی ما -چه به صورت دفاع عامل و چه به صورت غیر عامل- بسیار مؤثر باشد.
از طرفی راهکار و بستر و پیشنیاز پیشرفت همه‌جانبه که هدف اصلی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است ایجاد امنیت پایدار و روحیه مقاومت و استقلال و افزایش تولید ملی، در هر یک از عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است.
وجود امنیت پایدار، میل به سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد که حاصل آن، تولید علم و دانش، ثروت و رفاه اجتماعی، و همه اینها موجب افزایش قدرت و اقتدار ملی خواهد شد.
دکتر محمدکاظم فهیمی فر؛ همکار اندیشکده دفاع و امنیت ملی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
No tags for this post.