امروزه نیز تحقیق و توسعه یکی از الزامات پیشرفت در علوم مختلف است که همواره مورد توجه دولتمردان بوده است؛ به طوری که کشورها پول و امکانات زیادی را در حوزه تحقیق و توسعه هزینه می‌کنند.
بی شک فقط با در اختیار قرار دادن امکانات و تجهیزات نمیتوان عملکرد مورد قبولی را از محققان انتظار داشت. حفظ تمرکز و پیگیری و مداومت بر انجام پژوهش از دیگر عواملی هستند که در کنار وجود امکانات مناسب می‌توانند مسیر را برای حصول نتیجه مطلوب مهیا کنند.
این موضوع از نگاه مسئولان و سیاستگذاران هم مغفول نبوده به طوری که در دیماه سال 90 «ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور» مجموعه سیاست‌هایی را با عنوان «سياست‌هاي اجرايي حمايت از فعاليت تمام وقت دانشجويان دوره دكتري با تامين هزينه‌هاي تحصيلي و معيشتي آنها با نظارت استادان راهنما» در حمایت از دانشجویان دکتری تصویب کرد، این مصوبه با تاکید بر تامین هزینه معیشتی در قبال حضور تمام وقت دانشجویان دکتری دستگاه‌ها را ملزم می‌کند تا مبلغی را به عنوان پژوهانه برای دانشجویان دوره دکتری اختصاص دهند.
طبق تحقیقات میدانی نگارنده دانشگاه‌های تحت نظر وزارت بهداشت در قبال حضور دانشجویان دوره تخصص، در دانشگاه یا بیمارستان مستمری ماهانه اعطا می‌کنند. ولی بعد از گذشت چند سال از تصویب این مصوبه هنوز اقدام موثری در دانشگاه‌های وزارت علوم صورت نگرفته است.
البته نباید از حق هم گذشت چرا که با توجه به آمار حدود 10 هزار نفر ورودی هر ساله دوره دکتری در دوره روزانه است که اگر ماهیانه 2 میلیون تومان به هر نفر داده شود و با فرض میانگین دوره تحصیل 5 سال حدود 12 درصد بودجه وزارت علوم می‌بایست صرف تامین مستمری دانشجویان دکتری شود که سهم قابلی است و از طرفی وزارت علوم توانائی تامین چنین پولی از بودجه نفتی ندارد، پس مسئولان امر می‌بایست به فکر منابع دیگری برای تامین این مبلغ باشند.
اگر به ساختار موجود در دانشگاه‌های علوم پزشکی کمی دقیق‌تر بنگریم متوجه ارتباط خدمات درمانی و دانشگاه‌ها می‌شویم. در حقیقت دانشجویان دستیار پزشکی(معادل دانشجویان دکتری در وزارت علوم) با حضور در بیمارستان و ارائه خدمات، در حین تحصیل حقوق دریافت می‌کنند. حتی دانشگاه با دریافت سفارشات از صنایع مختلف نظیر صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و در ازای حضور تمام وقت، مبلغی را به عنوان مستمری ماهانه به دانشجویان غیر پزشکی هم پرداخت می‌کند.
بنابراین یکی از راه‌های تامین هزینه مستمری دانشجویان دکترای وزارت علومی گرفتن پروژه‌های تحقیقاتی از صنایع و بخش خصوصی است. در حقیقت اگر دانشگاه‌های کشور همانند سایر دانشگاه‌های معتبر جهان ملزم به تامین بودجه خود از طریق ارتباط با صنعت و دریافت پروژه‌های صنعتی از آن شوند بسیاری از مشکلات مالی از جمله تامین هزینه‌های دانشجویان دکتری حل میشود و این مهم جز با مستقل کردن دانشگاه‌ها از لحاظ مالی و تقویت هیئت امنای آنها امکان پذیر نیست.
در این شرایط از دانشگاهی که نیازهای مالی خود را از بودجه نفتی تامین می‌کند نمیتوان انتظار داشت که با ارتباط گیری با صنعت، کمکی به خود و اقتصاد کشورش بکند بنابراین دانشگاه‌ها باید به سمت دانشگاه کارآفرین و نسل سوم گرایش یابند که این امر مدنظر وزارت علوم قرار دارد.
امین رحمانی/ کارشناس علم و فناوری
No tags for this post.