پزشکی هسته‌ای (Nuclear Medicine) شاخه‌ای از علم پزشکی است؛ در این روش مقادیر کمی مواد رادیواکتیو برای تشخیص، ارزیابی یا درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی، اختلالات گوارشی، غدد درون‌ریز و عصبی و دیگر اختلالات به جریان خون تزریق شده یا استنشاق یا بلعیده می‌شود.
این ماده رادیواکتیو در بدن بیمار به شکل اشعه گاما انرژی انتشار پیدا می‌کند. سپس توسط یک دوربین ویژه این انرژی تشخیص داده می‌شود و در نهایت تصاویر با کمک کامپیوتر، جزئیات ساختار و عملکرد اندام‌ها و بافت‌ها را ارائه می‌دهند. این روش علمی، توانایی تشخیص بیماری‌ها در مراحل اولیه را نیز دارد.
اکنون تکنولوژی طراحی، تولید، نصب و نگهداری سیستم‌های تصویرگر پزشکی هسته‌ای تنها در انحصار چند کشور اروپایی و پیشرو است؛ این دستگاه‌ها اکنون به علت شرایط تحریم به سختی وارد کشور می‌شوند اما اخیرا پژوهشگران ایرانی توانسته‌اند با اتکا به توان داخلی این فناوری را بومی سازی کنند و دستاوردهای خوبی در این زمینه به دست آورند.
محمدرضا آی، استاد تمام گروه فیزیک و مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیر عامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در این خصوص به خبرنگار آنا می‌گوید؛ هم اکنون هوش مصنوعی در هر نوع روشی که نیاز به تصمیم‌گیری داشته باشد، کاربرد پیدا کرده است. هوش مصنوعی می‌تواند به علم پزشکی نیز کمک کند و در همه حوزه‌ها کاربرد داشته باشد. در حال حاضر برخی به اشتباه عنوان می‌کنند که هوش مصنوعی جایگزین پزشک می‌شود اما در اصل اینگونه نیست، در تمام روش‌هایی که هوش مصنوعی به کمک علم پزشکی آمده، هدفش تشخیص بهتر بیماری و کمک به پزشک است. در واقع هوش مصنوعی در علم پزشکی به عنوان ابزار کمک تشخیصی کاربرد دارد.
به گفته وی امروزه هوش مصنوعی در تمام حوزه‌های علم پزشکی کاربرد دارد. یکی از کاربردهای آن در حوزه تصویربرداری است که می‌توانیم با کمک سیستم‌های تصویرگر پزشکی هسته‌ای بسیاری از بیماری‌ها را تشخیص دهیم. اکنون این دستگاه‌ها به علت اینکه تحریم هستیم به سختی وارد کشور می‌شوند. حتی اگر هم وارد کشور شوند، شرایط نگهداری آنها خیلی سخت است. گاهی اوقات این دستگاه‌ها مدت‌ها خراب می‌شوند اما نمایندگی برای تعمیرات آنها در کشور وجود ندارد لذا اهمیت این مسئله باعث شد تا تیم تحقیقاتی ما با کمک هوش مصنوعی به فکر طراحی، تولید، نصب و نگهداری سیستم‌های تصویرگر پزشکی هسته‌ای (SPECT) بیفتد و به روی این دستگاه‌ها نرم‌افزاری تعبیه کند.»
بازیابی بهتر اطلاعات با کمک هوش مصنوعی
آی در خصوص نحوه کار این دستگاه بیان می‌کند؛ در این دستگاه ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می‌شود. سپس دستگاه اطلاعات را از بدن بیمار دریافت کرده و تبدیل به تصویر می‌کند؛ این تصویر توزیع ماده رادیواکتیو در بدن را به پزشک نشان می‌دهد. بازسازی تصویر به کمک نرم‌افزار یکی از ارکان اصلی این دستگاه است لذا ما در این طرح با کمک شبکه‌های عصبی و بحث دیپ لرنینگ، یادگیری عمیق شاخه پیچیده‌تری از یادگیری ماشین، این بازسازی را بهینه کرده‌ایم به این معنا که وقتی اطلاعات را دریافت می‌کنیم این امکان را به ما می‌دهد که اطلاعات کمتری از بیمار بگیریم و با کمک هوش مصنوعی به گونه‌ای بازسازی شوند که ما بتوانیم یک تصویر با کیفیت کامل داشته باشیم.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان معتقد است دستگاهی که ما با این روش پیاده‌سازی کرده‌ایم، رادیواکتیو کمتری به بیمار تزریق می‌کند و هم زمان تصویربرداری را کاهش داده و تصویری کاملا با کیفیت ارائه می‌دهد تا پزشک بتواند به نتیجه بهتر و دلخواهش دست پیدا کند؛ اصطلاحا این دستگاه پروجکشن، ویدئو_دیتا پروژکتور، خیلی کم و تصویری خیلی خوب ارائه می‌دهد. در حال حاضر از این بابت که با میزان اطلاعات کمی توانسته‌ایم تصویر کاملی را بازسازی کنیم در دنیا منحصر به فرد هستیم زیرا مقالات یا نمونه‌های مشابه خارجی تاکنون نتوانسته‌اند با اطلاعات کم، تصویری را بازسازی کنند. از سوی دیگر قیمت این دستگاه ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر از نمونه‌های مشابه خارجی است؛ قیمت نمونه‌های مشابه خارجی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار یورو است.
وی می‌گوید؛ در حال حاضر کشورهای اروپایی مانند آلمان و هلند، آمریکا و ژاپن صاحب این فناوری هستند و این تجهیزات را تولید می‌کنند. پیش از این چنین دستگاه‌هایی وارد کشور می‌شد اما اکنون توانسته‌ایم این دستگاه را بومی‌سازی کنیم و نرم‌افزاری روی آن بگذاریم. هم اکنون این محصول در حال کسب مجوزهای لازم است تا بتواند جایگزین مناسب و خیلی خوبی برای نمونه‌های مشابه خارجی باشد. قطعا برای تحقق این مسئله نیاز به حمایت‌های بیشتر بخش دولتی داریم تا بیمارستان‌ها بیشتر بتوانند این محصول را خریداری کنند تا دیگر دچار مشکل خدمات پس از فروش نشوند.
همچنین این شرکت در حال حاضر به دنبال اخذ استاندارد CE، استاندارد اتحادیه اروپا، است تا بتوانیم وارد بازار جهانی شود. کشورهای همسایه صاحب این تکنولوژی نیستند و بنابراین ایران حرف نخست در منطقه را می‌زند بنابراین این شرکت در وهله نخست به فکر صادرات این محصول به کشورهای همسایه است. همچنین مذاکراتی با کشورهای فلیپین و اندونزی برای صادرات این محصول انجام شده است.
منبع:آنا
No tags for this post.