ضرورت به کارگیری طرح های فناورانه و دانش بنیان برای پیشگیری از بلایای طبیعی
به گزارش ایرنا، دکتر فرود شریفی درباره نقش شرکت های دانش بنیان و ارائه طرح های فناورانه درمقابله با این گونه بلایای طبیعی افزود:برای جلوگیری از وقوع خسارات زیاد ناشی از بلایا و حوادث طبیعی باید با استفاده از ظرفیت ها و طرح های فناورانه با این گونه وقایع مقابله کرد و از مشکلاتی چون سیل، فرسایش خاک و ریزگردها جلوگیری کرد که البته با توجه به عدم انجام پیشگیری های لازم باید هزینه چندین برابری خسارات وارده را جبران کرد.
وی به موضوع طرح های آبخیزداری، بیابان زدایی، آبخوان داری، ذخیره سازی نزولات و درخت کاری مثمروغیرمثمر برای جلوگیری از بروز این بحران ها اشاره کرد وگفت: این طرح ها از سال 85 وبا هدف بهره گیری بهینه وبیشتر از نزولات جوی و جریان های سیلابی درسال های مرطوب مطرح شد و با توجه به اینکه اقدامات وضرورت آن مشخص است و بارها در جلسات مختلف کمیسیون هیات دولت واستانداران درمقاطع مختلف مورد تصویب قرارگرفته و بودجه ای اسمی و روی کاغذ به آن اختصاص داده شد اما به دلیل بوروکراسی معیوبی که در دولت ها بوده، این امور محقق نشد و خساراتی بسیاری زیادی بر جا ماند.
شریفی درباره نقش فناوری ها درمهار وکنترل اتفاقات ناگواری از قبیل سیل بیان کرد: با توجه به اینکه ما کشور خشکی داریم اما رخدادهای ناگواری ازجمله سیل همیشه مارا تهدید می کند بنابراین باید ما آمادگی مقابله با این نوع مشکلات را داشته باشیم تا بتوانیم از برکت آب ناشی از سیل بهره ببریم، به این نکته توجه داشته باشیم که برای کنترل سیلاب ها واستحصال آب به خصوص درمناطق خشک و نیمه خشک از آن ما نیازبه فناوری وتکنولوژی های به روز داریم.
***رویارویی با شرایط بحرانی غیرقابل برگشت در کشور تا چند دهه آینده
وی با اشاره به موضوع عدم توجه به آمادگی در مورد مقابله با بلایای طبیعی خاطرنشان کرد: براساس بعضی از برآوردها، در حال حاضر سالانه 10 تا 30 هزار هکتار از زمین های حاصلخیز کشاورزی در کشور برای توسعه شهرها، مناطق صنعتی، مسکونی، تجاری، و… دستخوش تبدیل و تخریب قرار می گیردن علاوه بر این میزان تخریب اراضی مرتعی و جنگلی در سال بیش از 30 هزار هکتار است حال با توجه به وجود چنین مشکلاتی اگر مسوولان مربوطه، اقدام جدی در رفع این معضلات نکنند، با تداوم این وضعیت، تا چند دهه آینده با شرایط بحرانی غیرقابل برگشت روبرو خواهیم شد و بروز سیل هایی نظیر سیل اخیر به یک پدیده کاملا عادی تبدیل می شود.
قائم مقام دبیر ستاد توسعه فناوری آب فرسایش و محیط زیست معاونت علمی تصریح کرد: اراضی کشاورزی فعلی بیش از 12 هزارسال نیازهای بشر را تأمین کرده اندو در آینده نیز در طول هزاران سال، بیش از 95 درصد غذا و سایر مایحتاج جوامع باید از طریق این اراضی تولید و تأمین شوند و این عرصه ها باید پایه و اساس تأمین امنیت غذایی جامعه باشند، علاوه بر تغییر کاربری، چالش های بزرگ دیگری مانند فرسایش آبی و بادی، شور شدن اراضی، کاهش حاصل خیزی و تخلیه خاک ها از عناصرغذایی و مواد آلی نیز از طریق تخریب و کاهش کیفیت خاک ها، علاوه بر کاهش تولید محصول، خسارات هنگفتی را به کشور وارد می سازند که باید موردتوجه جدی قرار گیرند.
شریفی درباره برنامه های ستاد توسعه فناوری آب فرسایش ومحیط زیست معاونت علمی برای کمک و حمایت از بروز بلایای طبیعی اظهارکرد: این ستاد نقش مستقیمی در بازسازی و مقابله با حوادث ندارد اما توسعه فناوری های پیشگیرانه و یا هشدار به موقع ازجمله مواردی است که موردحمایت ستاد است، به عنوان مثال با وقوع بلایای طبیعی همچون سیل، زلزله و خشکسالی یا در زمان وقوع شرایط خطر مانند جنگ یکی از بزرگ ترین دغدغه ها تآمین آب شرب برای مردم است زیرا معمولاً اصلی ترین منابع تأمین این آب از آب های رودخانه، دریاچه و یا آب شوربا میزان آلودگی بالا و دارای کدورت زیاد است
وی گفت: علاوه بر این، معمولاً آب این منابع به لحاظ میکروبی و بهداشتی آلوده بوده و باید قبل از مصرف گندزدایی شود، بااین حال و علی رغم محدودیت های ذکرشده، در زمان بحران کمبود آب ضرورت استفاده از همین منابع آبی را به عنوان در دسترسی ترین آب موجود دوچندان می کند، سامانه تصفیه آب سیار به خاطر سهولت در جابه جایی از محلی به محل دیگر، برای استفاده در کمپ های نظامی موقت و دائم، شهرک ها و پادگان های دائم نظامی و در هنگام بحران مناسب تشخیص داده شد و توسعه آن در دستور کار قرار دارد.
*** بروز خسارت 500 میلیارد ریالی ناشی از سیل اخیر در کشور
وی درباره آمارخسارات ناشی از بروز سیل اخیر گفت: در این اتفاق ناگوارو غیرمترقبه، برآورد اولیه خسارت بیش از 500 میلیارد ریال فقط به راه ها و ساختمان ها بوده و خسارات وارده به بخش کشاورزی و تولید خیلی بیشتر از این ها است، میزان حدودی خسارات وارده در استان تهران حدود 100 میلیارد ریال، استان البرز حدود 25 میلیارد ریال، استان کردستان حدود 28 میلیارد و 200 میلیون ریال، استان سمنان حدود 10 میلیارد ریال، استان قزوین حدود 7 میلیارد ریال و استان مازندران حدود 345 میلیارد ریال برآورد شده است.
قائم مقام دبیرستاد توسعه فناوری آب فرسایش و محیط زیست معاونت علمی درباره رخداد این گونه بلایای طبیعی وتاثیرآن در فرسایش زمین ومحیط زیست بیان کرد: در میان اشکال مختلف تخریب اراضی، فرسایش خاک مهم ترین نوع تخریب بوده و یک تهدید جدی برای امنیت غذایی و پیشرفت و توسعه است، فرسایش سبب تولید هزینه درمزارع برای کشاورزان وهزینه های خارج از مزرعه برای جامعه می شود. فرسایش تشدیدی خاک می تواند به واسطه ترکیبی از سیستم های مدیریتی مناسب اراضی واقدامات مناسب حفاظت خاک و آب کاهش یابد، بنابراین انگیزه هایی برای ارتقاء و پیشبرد اقدامات حفاظت خاک وآب برای مقابله با اثرات منفی فرسایش وجود دارد، سازه های مکانیکی حفاظت خاک وآب ازنظر فنی پتانسیل کاهش فرسایش را از طریق کاهش جریان سطحی آب یا رواناب و مقابله با نوسان عملکرد ناشی از تنش آبی بر روی رشد گیاه از طریق نگهداشت آب باران دارند.
*** 2 میلیارد تن درسال، میزان فرسایش خاک در ایران
شریفی درباره میزان فرسایش خاک در ایران بیان کرد: میزان این فرسایش در کشور، برابر آمار موجود، 2 میلیارد تن در سال برآورد شده است (بیش از 15 تن در هکتار) که با شاخص جهانی 5 تا 6 تن در هکتار، فاصله بسیار زیادی دارد، برابر قوانین موجود و به منظور رسیدن به شاخص های جهانی در افق 1404، ارتقای شاخص فعلی به 5 تا 8 تن درهکتار در پایان سند افق 1404، برنامه ریزی شده و در دستور کار قرارگرفته است.
وی بیان کرد: اثرات این میزان فرسایش خاک، بالغ بر 236 میلیون مترمکعب رسوب گذاری در مخازن پشت سدها و به میزان حدود دو برابر رسوب گذاری در شبکه های آبیاری و زهکشی مدرن و سنتی و از دسترس خارج شدن هزاران هکتار اراضی مزروعی است.
وی با اشاره به روند افزایشی فرسایش آبی درسطح کشور طی سه دهه اخیر اظهارکرد: در شرایط فعلی فرسایش آبی در سطحی معادل 125 میلیون هکتار خارج از حد طبیعی است با تشدید روند فرسایش میزان نفوذپذیری خاک به طور تصاعدی کاهش یافته و میزان هرز آب های سطحی سریع و مخرب افزایش می یابد و از دسترس خارج می شود، باید توجه داشت با کنترل فرسایش و سیل خیزی عرصه ها، می توان حجم قابل توجهی از جریانات سطحی و سیلابی را کنترل و متعادل کرده و موجبات تقویت منابع آب زیرزمینی را فراهم کرد.
